တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဘၣ်ဃးဒီး ဖိဒံဖိသၣ်

မူဒါလၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်ဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအသိး

ဖိဒံဖိသၣ်တဂၤန့ၣ်အမိၢ်အပၢ် (မ့တမ့ၢ်) ၦၤလၢအအံးထွဲကွၢ်ထွဲအီၤတဂၤအိၣ်ဒီးအမူအဒါလၢက ဘၣ်သဒီသဒၢန့ၢ်ဝဲလၢ တၢ်မၤအၢမၤနးအီၤႇကဘၣ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤဝဲ ကျိၣ်စ့ႇကဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲတၢ် အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ကဟုကယ၁်ႇ ကဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ် ခွဲးတၢ်ယ၁်လၢကမၤလိန့ၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ႇ ကဘၣ်မၤန့ၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်အစရီႇ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ် န့ၣ်လီၤ.

ဖိဒံဖိသၣ်ကိးဂၤဒဲးအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁်လၢကအိၣ်ဘၣ်ဒ်သိးသိးဒီးအမိၢ်အပၢ်တဂၤဂၤမ့ၢ်ဂ့ၤႇခံဂၤလိ၁်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.¹⁴ မ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢကကဲထီၣ်ဖိသၣ်တဂၤအံၤအတၢ်ဂ့ၤအတၢ်ဘၣ်ဘျုးဘၣ်ဒီးတဘၣ်ဆိးကါဂံၢ်ဘါလတၢ်ကထုးထီၣ်လီၤဖးအီၤဒီးအမိၢ်အပၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်.

တၢ်အိၣ်အသးဒ်သိး မိၢ်ပၢ်တဂၤဂၤအတၢ်သံ, မိၢ်ပၢ်ပှၤကွၢ်ထွဲအီၤတဂၤ မၤဆူၣ်မၤနၢၤဖိသၣ်, တၢ်ကွၢ်ကပာ်အီၤ,¹⁵ တၢ်ကွၢ်ကပာ်အီၤ, တၢ်မၤကမၣ်အီၤ မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ကွၢ်ဘျီၣ် ကဆၢတဲာ်န့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲတဂၤလၢအဖိးသဲစးန့ၣ်လီၤ.

ဖိသၣ်လၢ အတဒိးန့ၢ်ဘၣ် မိၢ်ပၢ်ဒီး ပှၤလၢအဃၢၤတဖၣ် အတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲန့ၣ် ဃ့အခွဲးလၢကပာ်အီၤသ့ လၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.¹⁶ တၢ်အိၣ်အသးဒ်န့ၣ်အပူၤန့ၣ် ဖိသၣ်အတၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ် မူဒါအိၣ်လၢဃိာ်ပှၤလီၢ်လါဒိၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.¹⁷

ဖိသၣ်လၢ အတဒိးန့ၢ်ဘၣ် ခိၣ်ဃၢၤအတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲန့ၣ် ကဘၣ်ပာ်အီၤလၢ တၢ်သိၣ်လိကၠိ ဒီး တၢ်ကွၢ်ထွဲတစိၢ်တလီၢ်ဟံၣ် လၢ ကမျၢၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတၢ်ပၢဆှၢဝဲၤကျိၤအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.¹⁸

မိၢ်ပၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်န့ၣ် မၤနၢၤမၤဃာ်အီၤ, မၤကမၣ်အီၤ ဒီး မၤတရီတပါအီၤမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤ ဒ်ကွီၢ်မ့ၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်တၢ်လုၣ်သ့ၣ်ခါပတ၁်တၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ.¹⁹  အဒိ တၢ်မၢဆူၣ် ဖိသၣ်တဂၤဒ်သိး ကကဲ ဃဲသဲ န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အမူးအရၢ်လၢ ကြၢးလၢ တၢ်စံၣ်ညီၣ်န့ၣ်လီၤ.²⁰

မူဒါလၢဘၣ်ဃးကျိၣ်စ့

ဖိသၣ် အမိၢ်ဂ့ၤအပၢ်ဂ့ၤတဂၤဂၤန့ၣ် မူဒါအိၣ်လၢ ကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဖိသၣ်န့ၣ်လီၤ.²¹

ဖိသၣ်တဂၤအမိၢ်အပၢ်မ့ၢ်တဟ့ၣ်အီၤတၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲလၢအလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁်လၢကဃ့သကွံၢ်ကညးထီၣ်လၢကဒိးန့ၢ်ကျိၣ်စ့အတၢ်မၤစၢၤကိးလါဒဲးလၢအမိၢ်အပၢ်အအိၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.²²

လၢ တၢ်အိၣ်အသးအဖီခိၣ် ကဒိးန့ၢ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲအဂီၢ်²³ ဖိသၣ် မ့တမ့ၢ် မိၢ်ပၢ်အဂၤတဂၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲဖိသၣ်န့ၣ် ဆှိးထီၣ် အပၢ် သ့လၢ ကွီၢ်မ့ၣ်တၢ်သိၣ်ဘျၢသဲစး န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆှိးထီၣ်တၢ်အံၤန့ၣ် တဘၣ်ဃးနဒီး မိၢ်ပၢ် အတၢ် လီၤဖှၣ်အိၣ်ဂ့ၤ တအိၣ်ဂ့ၤန့ၣ်ဘၣ်.²⁴

တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်အလီၢ်ခၢၣ်သး

ဖိဒံဖိသၣ်တဂၤအမိၢ်ပၢ် (မ့တမ့ၢ်) ၦၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲအီၤမ့ၢ်တအိၣ်မူလၢၤဘၣ်ဒီး (မ့တမ့ၢ်) အတၢ်အိၣ်ဒ်သိး သိးဒီးမိၢ်ပၢ် ၊ ၦၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲအီၤန့ၣ်မ့ၢ်တကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၤလၢအဂီၢ် ဘၣ်ဒီးကဘၣ်တၢ်ပ၁်အီၤလၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်အလီၢ်ခၢၣ်သး န့ၣ်လီၤ.²⁵

အဒိ - ဖိသၣ်လၢ အလိၣ်ဘၣ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ဒီး လၢတၢ်အိၣ်အသးတနီၤန့ၣ် ဖိသၣ်န့ၣ် မ့ၢ် မၤကမၣ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ် တၢ်ပာ်အီၤလၢ တၢ်သိၣ်လိကၠိအတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအဖီလာ်²⁶ မ့မ့ၢ်ဖိသၣ်လၢ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲ၁်ဒီး တၢ်အမူးအရၢ်န့ၣ် ၦၤလၢအမၤတၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇ ၦၤလၢအဘၣ် တၢ်မၤကမၣ်အီၤ မ့ၢ်ဂ့ၤကဘၣ်တၢ်ပ၁်အီၤလၢ တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ဖိသၣ်အလီၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ.²⁷

လၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ဖိသၣ်အလီၢ်ခၢၣ်သးတဖၣ်န့ၣ် တလီၢ်ဒီးတလီၢ်အတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ကဟုကယ၁်တဖၣ်အကံၢ် အစီ မ့ၢ်တဒ်သိးလိ၁်သးဘၣ်ဆၣ်ဒီး လၢတၢ်ကဒိးန့ၢ်ပဒိၣ်ပၦၢ် အတၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲလၢကျိၣ်စ့အဂီၢ် လီၢ်ခၢၣ်သးတဖၣ်အံၤဒ်တၢ်ပ၁်ပနီၣ်ဝဲလၢကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢအလီၤသးမံႇ တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် ကဘၣ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘး တၢ်အပတီၢ်ဒိလၢအဖုၣ်ကတၢၢ် န့ၣ်လီၤ.²⁸

မ့ၢ် ဆိကမိၣ်လၢ ဖိသၣ်တဂၤ လိၣ်ဘၣ် တၢ်ဒီသဒၢကဟုကယာ်န့ၣ် ပှၤမတၤဂ့ၤမတဂၤဂ့ၤ ဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်သ့ဝဲ ဆူ ကမျၢၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ န့ၣ်လီၤ²⁹

ကမျၢၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါန့ၣ် ကခံကွၢ်စီကွၢ် တၢ်အမူးအရၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ် ဆိကမိၣ်လၢ ကွီၢ်မ့ၣ် လၢ ဖိသၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်ဒီး ကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ ပၢၤကီၢ်ဝဲၤလီၢ် လၢ အဘၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ.³⁰

မ့ၢ်အအိၣ်ဖျါလၢ ကွီၢ်မ့ၣ် န့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်န့ၣ် ကမၢ ပှၤမၤကမၣ်တၢ် ဟ့ၣ်စ့လိးတၢ် ဆူ ဖိသၣ်န့ၣ်လီၤ.³¹

မိၢ်ပၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်န့ၣ် မၤနၢၤမၤဃာ်အီၤ, မၤကမၣ်အီၤ ဒီး မၤတရီတပါအီၤမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤ ဒ်ကွီၢ်မ့ၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်တၢ်လုၣ်သ့ၣ်ခါပတ၁်တၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ.³²  အဒိ တၢ်မၢဆူၣ် ဖိသၣ်တဂၤဒ်သိး ကကဲ ဃဲသဲ န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အမူးအရၢ်လၢ ကြၢးလၢ တၢ်စံၣ်ညီၣ်န့ၣ်လီၤ.³³

တၢ်မၤစၢၤဖိသၣ်တဂၤ ဒ်သိး ကဃ့ၣ်ဟးထီၣ်လၢ ဟံၣ်, တၢ်မၤခူသူၣ်ဃာ် ဖိသၣ်လၢ အဃ့ၣ်ဟးထီၣ်လၢ ဟံၣ် န့ၣ် မ့ၢ် တၢ်မၤကမၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.³⁴

တၢ်မၤဆူၣ်မၤစိးႇ တၢ်ဒုးမၤပိ၁်မုၣ်ဟးဂီၤအတၢ်မၤႇ တၢ်ဂုၤဂၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤအၢ မၤသီတၢ်

တၢ်အိၣ်ဃု၁်ဒီးဖိသၣ်ပိ၁်မုၣ်ဖိလၢအသးအိၣ် ၁၆နံၣ် ဆူအဖီလ၁် ခီဖျိကျဲတမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤန့ၣ် မ့ၢ် ကွီၢ်မ့ၣ်တမံၤ န့ၣ်လီၤ.³⁵

မ့ၢ်မၤဆူၣ်မၤစိး ပိာ်မုၣ်လၢ အသးအိၣ် ၁၂နံၣ်အဖီလာ်န့ၣ် စံၣ်ညီၣ်တၢ်သ့ စးထီၣ်လၢ တၢ်လီၤဃိာ် အနံၣ် ၂၀ တုၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ.³⁶

ပိ၁်မုၣ်အံၤအသးမ့ၢ်ၦဲၤထီၣ် ၁၆ နံၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မ့ၢ်အိၣ်ဃု၁်အီၤလၢ အဝဲအတၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ် သးတအိၣ်န့ၣ်ဒီး တၢ်ပ၁်ဒ်အမ့ၢ် တၢ်မၤဘၣ် တၢ်မၤဆူၣ်မၤစိးတမံၤန့ၣ်လီၤ.³⁷

တၢ်ထိးဘၣ်ဒိ လၢ သးလၢအအဲၣ်ဒီးအိၣ်ဃုာ်ဒီးအီၤန့ၣ် မ့ၢ် ကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.³⁸

လၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ကရူၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ကွဲးဒီး ဖိဒံဖိသၣ် အတၢ်သိၣ်တၢ်သီခံမံၤလၢ၁် အပူၤန့ၣ် တၢ်မ့ၢ်ဆိး ကါဖိသၣ် ၁၆ နံၣ်ဆူ အဖီလ၁်တဂၤဂၤလၢ ကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၤသးဘၣ်အၢ အတၢ်ဂီၤမူႇ တၢ်ဂီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်က ပ၁်လီၤန့ၢ် အီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ်ခီဖျိကွီၢ်မ့ၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.³⁹

တၢ်မၢဆူၣ်ဒ်သိးကဒိးတ့ဒိးဖျီအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ကဖျီအသး စ့ၢ်ကီး မ့ၢ်ဝဲ ကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.⁴⁰

ဖိသၣ်မ့ၢ် တမၤတၢ်ဒ် ဃဲသဲ ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်မၢအီၤ လၢ ဃဲသဲဟံၣ် လၢ အမ့ၢ်ဝဲ မုၣ်ခွါတၢ်အိၣ်ဃုာ်လိာ်သးတၢ်မၤ ဒီး တၢ်မၤဘၣ်ထွဲတဖၣ်န့ၣ် ကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.⁴¹

တၢ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်

ၦၤလၢအသးအိၣ် ၁၈ နံၣ်ဒီးအဖီခိၣ်ၦၤနီၢ်ဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တမ့ၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢကဘၣ် လီၤဃိ၁် ဃု၁်ဒီးတၢ်မၤအဆူၣ်အကိၤဒီးထံကီၢ်ဂ့ၢ်ဂီၤအူ တၢ်အိၣ်အသးတဖၣ် ဒီးတၢ်တြီဃ၁်ဝဲလၢ တၢ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်တၢ် န့ၣ်လီၤ.⁴²

ကီၢ်ပယီၤထံဖိကီၢ်ဖိဒီး ၦၤလၢ အအိၣ်လၢထံကီၢ်အံၤအပူၤ မ့ၢ်အဘၣ်တၢ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်အီၤႇ မ့ၢ်ဘၣ်မၤတၢ်မၢန့ၢ် ဆူၣ်တၢ်အ တၢ်ဖံးတၢ်မၤအက့ၢ်အဂီၤတဖၣ်န့ၣ်ဒီးဆှိးထီၣ်ဝဲဆူ ထံကီၢ်ကဒဲကဒဲ ၦၤမၤတၢ်ဖိအတၢ်ကရၢကရိ (ILO) အၦၤလီၢ်လၤဒိၣ် အအိၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. လၢ ILO တၢ်ဆှိးထီၣ်တၢ်မၤအကျိၤအကျဲပူၤန့ၣ် တၢ်အခွဲးအယ၁်အိၣ်ဝဲလၢ အသုတအိၣ်ဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢ ကဃ့န့ၢ်က့ၤတၢ်လိးက့ၤ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ခီဖျိ တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ၦၤလၢအမၢန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်တဖၣ်ႇ တၢ်မၤမဲ၁်ဆှးအီၤဒီး တၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂုၤအဂၤလၢ တၢ်ကမၤဆၢက့ၤ ၦၤလၢအမၢန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.

ILO ကတူၢ်လိ၁်ဒီး မၤန့ၢ်ဝဲတၢ်ဆှိးထီၣ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကိးန့ၢ်ဖိသၣ်လၢ အသးတၦဲၤထီၣ်၁၈နံၣ်တဖၣ်ဆူ တၢ်ဖီၣ်စုကဝဲၤအတၢ်ကရၢကရိအပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.⁴³

တၢ်ကူၣ်ကၤၦၤကညီ

တၢ်ကူၣ်ကၤၦၤကညီ လၢ ကျဲမတၤဂ့ၤမတၤဂ့ၤန့ၣ် တဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဒိး တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်. တၢ်မ့ၢ်ကူၣ်ကၤၦၤကညီ လၢအသးအိၣ် ၁၈ နံၣ်ဆူအဖီလ၁်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကပ၁်လီၤန့ၢ်အီၤ တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢအဆူၣ်တဖၣ်လီၤ.⁴⁴

တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအအိၣ်ခဲအံၤတဖၣ် အပူၤႇ ၦၤလၢအဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ကူၣ်ကၤၦၤကညီ တတီၤတီၤခီဖျိလၢ အဘၣ်တၢ်မၢန့ၢ် ဆူၣ်အီၤအဃိန့ၣ် တၢ်ဟံးဃ၁်ဖီၣ်ဃ၁်အီၤတန့ၢ်ဘၣ်.⁴⁵

ၦၤလၢအဘၣ်တၢ်ကူၣ်ကၤအီၤတဂၤ လၢအဘၣ်ထွဲတၢ်ကူၣ်တၢ်ကၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ဆှၢတၢ်ကစီၣ်ဆူတၢ်မၤဃၣ် တၢ်ကူၣ်ကၤ ၦၤကညီ အသုးမုၢ်လၢအဘၣ်တၢ်ကရၢကရိအီၤခီဖိလျၢ တၢ်မၤဃၣ်တၢ်ကူၣ်ကၤၦၤကညီ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ (၂ဝဝ၅) အဖီလ၁်အအိၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.

ဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤအိၣ်ဝဲအသိးၦၤ လၢအဘၣ်တၢ်ကူၣ်ကၤအီၤတဂၤ ဆှိးထီၣ်က့ၤ ၦၤလၢအကူၣ်ကၤ အီၤတဂၤ ခီဖျိကွီၢ်မ့ၣ်အမူးအရၢ်ဒီး တၢ်မၤကမၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အမူးအရၢ်လၢခံမံၤလၢ၁်သ့ဝဲဒီး လၢတၢ်ဆှိးထီၣ်တဒ်သိးခံမံၤအံၤ အဂီၢ်တၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲ လၢအလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်, အဒိ- တစိၢ်တလီၢ် အိၣ်ဆိးလီၢ်ႇ တၢ်ကဟုကယ၁်အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးတၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲအဂုၤအဂၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီးၦၤကူၦၤကညီ အတၢ်ရ့ လိ၁်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဝဲသ့န့ၣ်လီၤ.⁴⁶

ဖဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤအပူၤ ပိာ်မုၣ်ဒီး ၦၤ ၁၈ နံၣ်အဖီလ၁်လၢ အဘၣ်တၢ်ကူၣ်ကၤအီၤတဂၤ အနီၢ်ကစၢ်အဂ့ၢ်ႇ အတၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ဝီအဂ့ၢ်အကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်ဒီသဒၢဃ၁်အီၤဃု၁်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အဂုၤအဂၤ လၢအမ့ၢ်တၢ်ကးတံ၁်တြဲၤဒီး တၢ်သမံ သမိးအီၤအဂ့ၢ်ႇ တၢ်တဒုးကွၢ်ၦၤလၢ အတဘၣ်ဃးလိၤလိၤဒီး တၢ်မူးတၢ်ရၢ် တဖၣ်လၢလံ၁်လဲၢ်တၢ်ကွဲးနီၣ်လၢ အဘၣ်တၢ် ဟ့ၣ်ထီၣ်ဆူ ကွီၢ်ဘျီၣ်အဂ့ၢ်ဃု၁်ဒီး တၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ပျဲဆူ ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် အအိၣ်တချုးဖဲတၢ် ပ၁်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အမူးအရၢ်တဖၣ်ဆူ ၦၤအါဂၤအအိၣ်အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.⁴⁷

ဖိဒံဖိသၣ် ကိးဂၤဒဲးအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁်လၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤအဆၢကတီၢ်, တၢ်အိၣ်ဘှံး အိၣ်သါခွဲး ယ၁်ဒီး တၢ်ဂုၤဂၤလၢ တၢ်ဘၣ်မု၁်ခွဲးယ၁်တဖၣ် လၢတၢ်ပ၁်နီၣ်အီၤ ဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အသိးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ.⁴⁸ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိခွဲးယ၁်ဒ်သိး ဒီးၦၤနီၢ်ဒိၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁် ဂုၤဂၤလၢ အဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ကဟုကယ၁်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ဃဲသဲ, တၢ်ဂီၤ ဒီးတၢ်ဂီၤမူ ပာ်ဖျါမုၣ်ခွါတၢ်အိၣ်ဃုာ်လိာ်သးက့ၢ်ဂီၤတဖၣ်, တၢ်ထုးထီၣ်ကသံၣ်မူ ဒီး တၢ်မၢဆူၣ်ဘၣ်ထွဲ ဒ့ၣ်ကမၢ်⁵⁸  လၢ အမ့ၢ်ဝဲ ဃဲသဲ, တၢ်ဂီၤ ဒီးတၢ်ဂီၤမူ ပာ်ဖျါမုၣ်ခွါတၢ်အိၣ်ဃုာ်လိာ်သးက့ၢ်ဂီၤတဖၣ်, တၢ်ထုးထီၣ်ကသံၣ်မူ ဒီး တၢ်မၢဆူၣ်ဘၣ်ထွဲ ဒ့ၣ်ကမၢ်⁵⁹  န့ၣ် တဘၣ်မၢ ဖိသၣ်တဖၣ်ဘၣ်. ကွၢ်လၢ တၢ်မၤအၢမၤသီတၢ်ဒီးတၢ်ဟံးန့ၢ်အဘျုးလၢအဂီၢ်ဒၣ်ဝဲ သနၢၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.

ကရၢကရိတဖၣ်လၢအဖီၣ်စုကဝဲၤ တဖၣ်န့ၣ် ကိး ဖိသၣ်တဖၣ် ဒ်သိး ကမၤတၢ် န့ၣ် အခွဲးတအိၣ်ဘၣ်.⁶⁰ အသးအိၣ် ၁၈နံၣ်အဖီလာ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး တဘၣ်ဆှၢအီၤ ဆူ တၢ်လီၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်ဒုးကဲထီၣ် ဆူၣ်ဆူၣ်ဘၣ်.⁶¹

တဘၣ်မၢဖိသၣ်တဖၣ် လၢ တၢ်မၤတဖၣ် လၢ အဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဒီး သကဲာ်ပဝး⁶² လၢ အမ့ၢ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲတၤစ့ ဒီး တၢ်ဆါသံၣ်လီၢ်⁶³ န့ၣ်ဘၣ်.

ကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်အဂီၢ် ကွၢ်လၢ ပှၤမၤတၢ်ဖိအခွဲးအယာ် တက့ၢ်.

ဖိသၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ဟံးန့ၢ်မူဒါဘၣ်ဃးလၢ ကွီၢ်မ့ၣ်

နခွဲးယာ်, တၢ်ဒီသဒၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတဖၣ် ဒီး တၢ်ဟံးန့ၢ်မူဒါဘၣ်လၢကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဃးလၢ နသးအနံၣ်အလါ လၢ နဘၣ်တၢ် စးထီၣ်ဆှိးထီၣ်တၢ် လၢ ကွီၢ်မ့ၣ်တမံၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်တၢ်

ပၢၤကီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်တဲဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ဖီၣ် ဒီး ကွီၢ်မ့ၣ် အဂ့ၢ် ဒ်သိး ဖိသၣ် ကနၢ်ပၢၢ်ညီညီ န့ၣ်လီၤ.⁶⁸

ဖဲတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်တၢ်အကတီၢ် တၢ်တဘၣ်ကျီၤဃ၁်ဖိသၣ်အစုလၢ ထးကျိၤစုဒီးမၤအီၤဒ်တၢ်စၢဃ၁်ဒ်န့ၣ်အသိး တဖၣ်ဘၣ်လီၤ.⁶⁹

ဖဲတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်တၢ်အကတီၢ် ပၢၤကီၢ်တဖၣ် တဘၣ်မၤပျံၤ မၤဖုးဖိသၣ်ဒီး မၤအၢမၤသီ မၤတရီတပါအီၤဘၣ်.⁷⁰

ကဘၣ်ဆှၢတၢ်ကစီၣ်ဆူအမိၢ်အပၢ် (မ့တမ့ၢ်) ၦၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲအီၤအအိၣ် လၢတၢ်ဟံးဃ၁် ပၢၤဃ၁်အီၤအဂ့ၢ် န့ၣ်လီၤ.⁷¹

ဖိသၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်ဒုးထံၣ်အီၤဒီး မိၢ်ပၢ်, ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်, ဘူးတံၢ် ဒီး ပီၢ်ရီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.⁷²

တၢ်ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤ, တၢ်ဟံးဃာ်ပၢၤဃာ်တၢ် ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်အုၣ်ကီၤ

ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်တၢ်စၢဃ၁်အီၤႇ ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤအီၤတပူၤဃီဃု၁်ဒီး ၦၤနီၢ်ဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်⁷³

ပိ၁်မုၣ် အဂီၢ် ၦၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲတၢ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဝဲ အပိ၁်မုၣ်န့ၣ်လီၤ.⁷⁴

ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်တဘၣ်စၢဃ၁်အီၤလၢ ပၢၤကီၢ်တၢ်ပၢၤ ဒီး ဃိာ်ဘၣ်.⁷⁵

မ့ၢ်သ့ န့ၣ် ကဘၣ်ဆှၢက့ၤအီၤဆူ မိၢ်ပၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲအီသ အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.⁷⁶

ကျဲအကတၢၢ်တဘိန့ၣ် ဆှၢအီၤသ့ဆူ တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူအလီၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ.⁷⁷

ဖိသၣ်တဂ့ၤ ဘၣ်တၢ်ဆှိးထီၣ်အီၤလၢ ကွီၢ်မ့ၣ်မနုၤဂ့ၤမနုၤဂ့ၤ ကဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်အုၣ်ကီၤလီၤ.⁷⁸

တၢ်သမံသမိးလၢကွီၢ်ဘျီၣ်ပူၤ

မ့ၢ်တဆှၢခီဖံးမၤတၢ်ဘၣ်ဒီး ကဘၣ်ဆှၢခီ အချ့ကတၢၢ် ဆူ ဖိဒံဖိသၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်လၢ အဘၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ.⁷⁹

ဖိဒံဖိသၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်လၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်အဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၣ် လၢ အတမ့ၢ်ဝဲ ပှၤသးပှၢ်ကွီၢ်မ့ၣ်အလီၢ် န့ၣ်လီၤ.⁸⁰

ကဘၣ် သမံသမိး ဖိသၣ်အကွီၢ်မ့ၣ် အချ့ကတၢၢ်လီၤ.⁸¹

ဖိဒံဖိသၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ပာ်ဒိၣ် တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် လၢ ဖိသၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.⁸²

ကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ပျဲ မိၢ်ပၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤအကြၢးတဂၤဂၤ အတၢ်စံးဆၢ ဒီး တၢ်ဆှၢထီၣ်တဖၣ် လၢ ကဒီသဒၢဖိသၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.⁸³

ကွီၢ်ဘျီၣ်တဖၣ် ကွီၢ်လီၢ်တဖၣ်လၢ ကသမံသမိးဖိဒံဖိသၣ်န့ၣ် တဘၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပှၤကမျၢၢ်တဖၣ်ကနုာ်လီၤဟးထီၣ်ဘၣ်. ကဘၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးထဲဒၣ် ပှၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး ကွီၢ်မ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဝဲ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်, ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်, အဘူးအတံၢ် ဒီး ပှၤမဲာ်ထံၣ်အုၣ်သး, ကွီၢ်ဘျီၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဒ်သိး ကနုာ်လီၤလၢ ကွီၢ်လီၢ်အပူၤလီၤ. စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ကဘၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲ ပှၤအဂုၤအဂၤတဖၣ် ကနုာ်လီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.⁸⁴

မ့တမ့ၢ်လၢ တၢ်ပညိၣ်အိၣ်လၢ ကကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ ဖိသၣ်အဂီၢ်န့ၣ် အခွဲးတအိၣ်လၢ ကတဲဖျါထီၣ် ကွီၢ်မ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် လၢ တၢ်ကစီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်.⁸⁵

ဖိသၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်မၤကမၣ်အီၤ ဒီး ဖိသၣ်လၢ အဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်သးတဖၣ်အဂီၢ် ကဘၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ဒီသဒၢ ဒီး သဲစးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢန့ၣ်လီၤ.⁸⁶

တၢ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ်ဒီးတၢ်သကွံာ်ကညးတၢ်

မ့ၢ်အိၣ်ဖျါလၢ ကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်စံၣ်ညီၣ်အၢၣ်လီၤ လၢအတၢ်ပညိၣ်အိၣ်ဝဲ လၢ ဖိသၣ်အဘျုး ဒီး အသကဲာ်ပဝးအတၢ်ဆီတလဲန့ၣ်လီၤ⁸⁷

တၢ်စံၣ်ညီၣ်အပူၤန့ၣ် ကဘၣ်ပ၁်သူၣ်ပ၁်သးဒီး ဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လီၤလီၤဆီဆီလၢ တၢ်ဘၣ်ဃးဒီး သးစၢ်တဂၤအသးအနံၣ်အလါႇ အသကဲ၁်ပဝး, နီၢ်ခိဒီးသးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ် ချ့ဒီးလၢတၢ်အိၣ်အသး အဂုၤအဂၤတဖၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.⁸⁸

လၢအသးအနံၣ်အလါအဖီခိၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်အိၣ်အကလုာ်ကလုာ်သ့ဘၣ်ဆၣ် ဖိသၣ်တဂၤန့ၣ်ညီနုၢ် တၢ်တဟ့ၣ်အီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ် လၢအကဘၣ်လီၤဃိ၁်န့ၣ်ဘၣ်.⁸⁹

ကွီၢ်မ့ၣ်လၢအမၤ န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤဒ် တၢ်သံ မ့တမ့ၢ် တၢ်လီၤဃိာ်တစိၤသးဘၣ်ဆၣ် ဖိသၣ်တဂၤဂၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ် စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ ကလီၤဃိာ် အအါကတၢၢ် ထဲဒါ ၇နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖိဒံဖိသၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ် ညီနုာ်တၢ်တဟ့ၣ်အီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ် လၢအကဘၣ်လီၤဃိ၁်န့ၣ်ဘၣ်.⁹⁰

ဖိသၣ်အကွီၢ်ဘျီၣ်အတၢ်စံၣ်ညီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢကမၤဂ့ၤထီၣ်ဖိသၣ်တဖၣ် အသကဲ၁်ပဝးဒီး တမ့ၢ်လၢတၢ် ကဟ့ၣ်အီၤတၢ်စံၣ် ညီၣ်အဂီၢ်ဘၣ်.⁹¹

ဖိသၣ်တဂၤန့ၣ် အခွဲးအိၣ် လၢ ကဃ့ထီၣ်သကွံာ်ကညးတၢ် လၢ တၢ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ်ဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ် လၢ ကွီၢ်ဘျီၣ် ပာ်လီၤန့ၣ်လီၤ.⁹²

တၢ်ဆှၢခီမၤတၢ်လၢ ကျဲအဂုၤအဂၤ

ကဘၣ်မၤ တၢ်ဆှၢခီမၤတၢ်လၢကျဲအဂုၤအဂၤ ဒ်အကၤဒိၣ်တမံၤ န့ၢ် တၢ်ထၢနုာ်ဆူ ဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ⁹³

မ့ၢ်တမၤ တၢ်ဆှၢခီမၤတၢ်လၢကျဲအဂုၤအဂၤန့ၣ် ကဘၣ်ဆှၢအီၤ အချ့ကတၢၢ် ဆူ ဖိသၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ် န့ၣ်လီၤ.⁹⁴

ဖဲ အဆှၢခီမၤတၢ်လၢ ကျဲအဂုၤအဂၤအခါ ကဘၣ်ထၢနုာ်ဆိကမိၣ်တၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤတနီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကွီၢ်မ့ၣ်အန့ဆၢၣ်, အသးအနံၣ်အလါ, နီၢ်သးအတၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ, ကွီၢ်မ့ၣ်လီၢ်လံအိၣ်တအိၣ်, ဒီး တၢ်လုၢ်ဘၢလၢ ဒူသဝီအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအလိၤ အိၣ်တအိၣ် န့ၣ်လီၤ.⁹⁵

ဖဲ အဆှၢခီမၤတၢ်လၢ ကျဲအဂုၤအဂၤအခါ န့ၣ် အိၣ်ဒီး တၢ်ပညိၣ်လၢ ကမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဝဲ ကဟ့ၣ်ပလီၢ်တီၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်စ့လိာ်က့ၤတၢ် ဒီး တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘၢတၢ် လၢ ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤအၢအဂီၢ် ဒီး ကဒုးအဝဲမၤသကိးတၢ်လၢ ဒူသဝီတၢ်မၤဘျုးတၢ်မၤတဖၣ်အပူၤ န့ၣ်လီၤ.⁹⁶

ဖိသၣ်တဖၣ်လၢဃိာ်ပူၤ

ကဘၣ်ပာ်ပူၤဖျဲးလၢ ပှၤသးပှၢ်ဃိာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အခွဲးအိၣ်လၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခံကွၢ်စီကွၢ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်, တၢ်ထံၣ်လိာ်သးခွဲးလၢ ပှၤတမှံဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ် ဒီး တၢ်ဒိးန့ၢ် တၢ်ကူၣ်သ့မၤစၢၤအခွဲးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.⁹⁷

တၢ်မၢအမၤတၢ်မၤဆူၣ်ဆူၣ်ဒိၣ်ဒိၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆှၢအီၤဆူ တၢ်ဖှီၣ်ပၢၤဝဲၤလီၢ်တဖၣ်လၢ အအိၣ်လၢ ဃိာ်ဝဲၤကျိၤအတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢအပူၤန့ၣ် တဘၣ်မၤဘၣ်.⁹⁸