ၾိင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ

ပူၼ်ႈၽွၼ်းတရႃးဝၢင်ႇတႃႇတေ တူၺ်းထိုင် လုမ်းလႃး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ

ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတေလႆႈယူႇလီ ၵိၼ်ဝၢၼ်၊ တေလႆႈ ၵႅတ်ႇၶႄႁူမ်ႈလုမ်ႈပၼ် လွင်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတိင်၊ လူဝ်လႆႈပၼ် ငိုၼ်းၸွႆႈထႅမ်၊ တူၺ်းထိုင်ပၼ်ပၢႆး ယူႇလီ၊ တေလႆႈပၼ်ၶႂၢင်ႉၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း၊ ႁဵတ်းပၼ်သၢႆမၢႆၵိူတ်ႇ (မွေးစားရင်း)။

လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူႈၵေႃႉၼႆႉ မီးဢၶႂၢင်ႉလႆႈယူႇၸွမ်း ပေႃႈ ဢမ်ၼၼ် မႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းသွင်ၵေႃႉ။¹⁴ ပေႃးဢမ်ႇ ၸႂ်ႈၽွၼ်းလီတွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပေႃးၼႂ်ၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈ တဵၵ်းတဵင်ဢဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၽၢတ်ႇၵၼ် တၢင်းပေႃႈမႄႈ။

သင်ဝႃႈပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇသဵင်ၵၢမ်၊ သင်ဝႃႈၽူႈၵုမ်းထိင်း တဵၵ်းတဵင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ဢမ်ႇတူၺ်းထိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိုင်ႈမိူဝ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပေႃးၼႆၸိုင် တီႈလုမ်းတြႃးတေတႅပ်းတတ်းပၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်းတြႃးဝၢင်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉတွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈတႅပ်းတတ်းပၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်လွင်ႈလီထီႉသုတ်း တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။¹⁵ မိူဝ်ႈတႅပ်းတတ်းပၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်လွင်ႈလီထီႉသုတ်း တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။

လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇမီး ၵူၼ်းတူၺ်းထိုင်လုမ်းလႃးၼၼ်ႉ တုၵ်းယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်လႆႈ တီႈၶွၵ်ႈၼၢင်းယိင်းၶဝ်သေ တႃႇတေလုမ်းလႃးပၼ် ႁႂ်ႈဢႃႈသၢၵ်ႈပေႃးထိုင် 6 ပီႊၸွမ်းၶဝ်။¹⁶ သင်ဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇယူႇၸွမ်းၶဝ်ၸိုင် လွင်ႈၵိၼ်ယမ်ႉ၊ ၶူဝ်းၼူင်ႈတၢင်းမႆ လႄႈ ပၢႆးယူႇလီတၢင်းသဵင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽူႈမီးပူၼ်ႈၽွၼ်းတီႈၼႆးၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်ပူၼ်ႈၽွၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈ။¹⁷

ဢမ်ႇၼၼ် ၵႂႃႇပွႆႇဝႆႉပၼ်တီႈ လုမ်း (လူမှု၀န်ထမ်းဦးစီးဌာန)၊ တီႈႁူင်းႁဵၼ်းပရႁိတ ၸိူဝ်းဢၼ်လဵင်ႉလူလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼၼ်ႉ။¹⁸

သင်ဝႃႈ ႁၼ်ၺႃးပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၽူႈၵုမ်းထိင်းၶဝ် ႁဵတ်းလွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ၊ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိုင်ႈမိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် လွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ (ရာဇ၀တ်မှု) ဢမ်ႇၼၼ် (တရားမမှု)။¹⁹  တူဝ်ယင်ႇ(ဢူႉပမႃႇ) ၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင်ယဝ်ႉ။²⁰

လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း

ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် ငိုၼ်းတွင်းတႃႇၸႆႉၸၢႆႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။²¹

သင်ဝႃႈ ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ငိုၼ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇၼႆၸိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇမီးဢၶႂၢင်ႉတႃႇယွၼ်းငိုၼ်းႁူဝ်လိူၼ်။²²

ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးသေ သင်ဝႃႈပေႃႈႁိူၼ်းဢမ်ႇၵမ်ႉထႅမ်²³ ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႂ်ၸိုင် ၽူႈၵုမ်းထိင်းတၢင်ႇၵေႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် တူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢဝ်တြႃးလႆႈၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ဢၼ်မီးဝႆႉ။ တႃႇတေဢဝ်တြႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ၵဵဝ်ၵၼ်ၸွမ်းလူၺ်ႈလွင်ႈ ပေႃႈမႄႈ ပႅတ်ႈၵၼ် ဢမ်ႇပႆႇပႅတ်ႈၵၼ်။²⁴

ၸုမ်းၽၢႆႇလုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ (ပရႁိတႃႉ)

ပေႃးပေႃႈမႄႈ၊ ၽူႈၵုမ်းထိင်း လူႉႁၢႆၵႂႃႇ ဢမ်ၼၼ် ပေႃႈမႄႈ၊ ၽူႈၵမ်းထိင်း ဢမ်ႇထိင်းပေႉလႆႈၼႆၸိုင် ဢဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇသူင်ႇပၼ်လႆႈ တီႈၸုမ်း ၽၢႆႇလုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။²⁵

တူဝ်ယင်ႇ (ဥပမာ) လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်လူဝ်ႇၽူႈၵုမ်းထိင်း လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ပူၼ်ႉပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းၼႆၸိုင် တေလႆႈယူႇတႆႈၸုမ်းၽၢႆႇ လုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။²⁶ မိူဝ်ႈၽွင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇထုၵ်ႇၺႃး ၵူတ်ႇထတ်းတၢင်းၽိတ်း တီႈလုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ ဢဝ်တူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဝႆႉလႆႈတီႈ ၸုမ်းၽၢႆႇလုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ(ပရႁိတ)။²⁷

ပေႃးပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပေႃၼႆၸိုင် ဢဝ်ဝႆႉလႆႈတီႈၸုမ်းတူၺ်းထိုင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တၢင်ႇၸုမ်းၵေႃႈလႆႈ။ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉ လူဝ်လႆႈတႅပ်း တတ်းပၼ်ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။²⁸

ၽူႈလႆၽႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးႁၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႉၵေႃႉ လူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တူၺ်းထိုင်လုမ်းလႃး ပေႃးၼႂ်ၸိုင် ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်လႆႈတီႈ ၸုမ်းၽၢႆႇၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်း(လူမှု၀န်ထမ်း) လႆႈ။²⁹

ၽူမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈၽၢႆႈၸွႆထႅမ် ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်တေ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၸွပ်ႇပၼ်လွင်တၢင်းတင်းသဵင်ႈ။ သင်ဝႃႈ လုၵ်ဢွၼ်ႇ ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင်ပေႃးၼႂ်ၸိုင် ၽူးမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် တေပွင်လႅင်းပၼ်တီႈ တပ်ႉႁၢၼ်ၶဝ်(ရဲစခန်း)။³⁰

ပေႃးဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇထုၵ်ႇၺႃး တဵၵ်းတဵင်ၸႅင်ႈလႅင်း ၼႆၸိုင် ၽူႈတႅပ်းတတ်းတြႃးတေတႅပ်းတတ်းပၼ် တၢမ်ႇၼိူဝ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် ပၼ်ၵႃႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ (နစ်နာကြေး)။³¹

သင်ဝႃႈ ႁၼ်ၺႃးပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၽူႈၵုမ်းထိင်းၶဝ် ႁဵတ်းလွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ၊ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိုင်ႈမိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် လွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ (ရာဇ၀တ်မှု) ဢမ်ႇၼၼ် (တရားမမှု)။³²  တူဝ်ယင်ႇ(ဢူႉပမႃႇ) ၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင်ယဝ်ႉ။³³

ၸွႆႈထႅမ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လၵ်ႉပၢႆႈႁိူၼ်း၊ သိူင်ႇသိမ်းဝႆႉပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပၢႆႈဢွၵ်ႇႁိူၼ်းမႃး ဢမ်ႇၼၼ် ဢမ်ႇပၼ်မိူဝ်းႁိူၼ်း ၼႆႉ ပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း။³⁴

လွင်ႈၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ၊ ၸႂ်ႉႁဵတ်းပဵၼ်မေႈမွၵ်ႈယႃႈ လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ

ဢဝ်လၢႆးတၢင်းၸဵင်ႉႁိူဝ်ၵေႃႈလီ၊ ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ ၼၢင်းယိင်း ဢႃႇယူႉ (16) လူင်းတႆႈပေႃးၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆယဝ်ႉ။³⁵

သင်ဝႃႈၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ ၼၢင်းယိင်းဢႃႇယူႉ (12)လူင်းတႆႈပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈၺႃးတၢမ်ႇထွင်ႇတႃႇ (12)ပီႊ ဢမ်ၼၼ် တုၵ်းၶွၵ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈ။³⁶

ပေႃးဢမ်ႇလႆႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်းၼၢင်းယိင်းဢႃႇယူႉ(16) သေ ပူၼ်ႉပႅၼ်လူလၢႆၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈၵၼ်ႉ တၢင်းၽိတ်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ(မုဒိန်းမှု)။³⁷

ပေႃးဢဝ်တၢင်းဝူၼ်ႉပႅတ်ႈလၢႆသေ တိူဝ်ႉတူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆ ၸိုင် ပဵၼ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်း။³⁸

လႆႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵေႃႈလီ၊ ဢမ်ႇလႆႈ ၵေႃႈလီ ပေႃးၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ၊ Video ပႅတ်ႈလၢႆပေႃးၼႆၸိုင် ပဵၼ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်း။³⁹

တဵၵ်းတဵင်တႃႇၵူပ်ႉၵူႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပၼ်ၶႂၢင်ႉၵူပ်ႉၵူႈၼႆၸိုင် ပဵၼ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း။⁴⁰

သင်ဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးၵပ်းၵၢႆႇၸွမ်းၵၢၼ်မႄႈမွၵ်ႇယႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၸွႆႈထႅမ်ၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း။⁴¹

လွင်ႈတဵၵ်းတဵင် ၸႆႉၵၢၼ်

ၽွင်းယၢမ်းငဝ်းလၢႆးလွင်ႈယႂ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ဝၢၼ်ႈမိူင်း လႄႈ ထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃသေ တူၵ်းၶွၵ်ႈ၊ ၵၢၼ်ၼၵ်း၊ လိူဝ်သေၶၢဝ်း ယမ်းၸိူဝ်းၼႆႉတေဢမ်ႇၸႂ်ႉလႆႈ လွင်ႈတဵၵ်းတဵင် ၸႆႉၵၢၼ် ၼိူဝ်ၵူၼ်းဢႃႇယူႉ (18) လႄႈ (18)ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်။⁴²

ပေႃးထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင်ၸႆႉၵၢၼ်ၼႆၸိုင် ၵႂႃႇတၢင်ႇထိုင်လႆႈတီႈ ၽူႈၵုမ်းၵမ်ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၵူႈမိူင်းမိူင်း (အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားများ အဖွဲ့ချုပ်)။ ၵူၼ်းထုၵ်ႇၺႃး တဵၵ်းတဵင်ၼၼ်ႉ ဢဝ်တၢင်းၽိတ်းလႆႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ လႄႈ မီးသူၼ်ႇလႆႈ ၵႃႈလူႉသူမ်းလႆႈတီႈၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်။

ၵူၼ်းဢႃႇယူႉ (18) လႄႈ (18) ၶိုၼ်ႈၼိူဝ် ၵူၺ်းတေၸၢင်ႈၶဝ်ႁၢပ်ႇထၢမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။ သင်ဝႃႈဢႃႇယူႉဢမ်ႇပႆႇ တဵမ် (18) သေ တေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁၢပ်ႇထၢမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႆးၸုမ်းလႆသေဢမ်ႇဝႃႈ။⁴³

လွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း

ဢဝ်လၢႆးတၢင်းၸဵင်ႉႁိူဝ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃး ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်းၼႆၸိုင် ၽိတ်းမၢႆမီႈပၵ်းပိူင်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢႃႇယူႉ (18) လုင်းတႆႈၼႆႉ တေလႆႈထုၵ်ႇၺႃးတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း ၼၵ်းၼၵ်း ၼႃၼႃ။⁴⁴

ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင် ၸႆႉႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႆးပၵ်းပိူင် ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း ၼိုင်ႈပွတ်းၼိုင်တွၼ်ႈသေတႃႉ ၵူၺ်းဢမ်မီးဢၶႂၢင်ႉတီႉၺွပ်း။⁴⁵

ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃး ၵႃႉၶၢႆၼၼ်ႉ တိုင်ႇလႆႈတီႈ ၸုမ်းၽဵဝ်မူၺ်ႉလွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း ဢၼ်ၽွတ်ႇဝႆႉတႆႈ ပၵ်းပိူင် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉလွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း 2005 ၼၼ်ႉ။

ၸွမ်းလူၺ်ႈပၵ်းပိူင် ၵူၼ်းဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးၵႃႉၶၢႆၼၼ်ႉ ဢဝ်တြႃးလႆႈ လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း လႄႈ လွင်ႈ (တရားမမှု) တီႈၵူၼ်းၵႃႉၶၢႆၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းထုၵ်ႇၺႃးပူၼ်ႉပႅၼ်ၼၼ်ႉ မီးသူၼ်ႇလႆႈ လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်၊ တီႈယူႈတီႈသဝ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း၊ ၽၢႆႇတူၺ်းထိုင်ပၢႆးယူႇလီ ၸိူဝ်းၼႆႉ။⁴⁶

ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ၼၼ်ႉသေ သင်ဝႃႈၼၢင်းယိင်း လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢႃႇယူႉ (18) လုင်းတႆႈ ထုၵ်ႇၺႃး ၵႃႉၶၢႆၼႆၸိုင် တႃႇတေႁေႉၵင်ႈပၼ် သလေႇ ၶဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဢိူတ်းၽၵ်းတူသေထတ်းၵႂႃႇ လႄႈ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်လၢႆးဢၼ်တၢင်ႇၼေတီႈ လုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈၼေ ၽူႈဢၼ်ဢမ်ႇ ၵပ်းၵၢႆႇၸွမ်း။ ၶေႃႈမူၼ်းဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၵၼ်တၢင်း ဢမူႉၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇလႆႈၶႂၢင်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈလုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇမီးသူၼ်ႇလၢတ်ႈၼေၽႂ်။⁴⁷

လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူႈၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ် လႆႈ၊ သုၼ်ႇလႆႈ လိုဝ်ႈ၊ သုၼ်ႇလႆႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းတၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။⁴⁸ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်တဵမ်ထူၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းလူင်သေ မီးသုၼ်ႇလႆႈ လွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄ ႁေႉၵင်ႈ ထႅင်ႈယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ မႄႈမွၵ်ႇယႃႈ၊ ထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ ဢၼ်ၸၼ်ၸႂ်လူၺ်ႈၵႃႇမ၊ ၵၢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ် လႄႈ ၵပ်းၵၢႆႇၸွမ်းလွင်ႈၼီႈ သေ တဵၵ်းတဵင် ၸႂ်ႉၵိၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ⁵⁸  ႁႂ်ႈ သၢႆႈတဵၼ်းၼီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ တဵၵ်းတဵင် ၸႆႉႁဵတ်း တီႈၼႂ်း ၼႃႈၵၢၼ်⁵⁹  ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႂ် တေဢမ်ႇလႆႈၸၢင်ႈ။တွၼ်ႈတႃႇဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၶဝ်တေလႆႈတူၺ်းတီ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈယိပ်း လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ်လူလၢႆ။

မုၵ်ႉၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ ႁွင်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်။⁶⁰ တေဢမ်ႇလႆႈပွႆႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢႃႇယု 18 ပီႊလူင်းတႂ်ႈၼၼ်ႉ ၵႂႃႇႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ်တီႈ ၼႂ်းပၢင်ပွႆး ဢၼ်တိုၵ်းၵၼ် ႁၢဝ်ႉႁႅင်း။⁶¹

ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ၸင်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ ပၢႆးယူႇလီ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ တၢင်းယၢမ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ⁶² ၢၼ်တေႃႇလွင်း၊ ၶၢႆလဝ်ႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ⁶³ တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်း။

ပေႃၶႂ်ႈႁူႉလွင်ႈတၢင်းမၼ်းထႅင်ႈ တူၺ်းလႆႈ တီႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်။

လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ဢဝ်ပုၼ်ၽွၼ်း လွင်ႈပၼ်ႁႃတၢင်းၽိတ်း

တွၼ်ႈတႃႇလွင်ႈႁူမ်ႈလူမ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ လွင်ႈလွတ်ႈၽေးၶဵၼ် လႄႈ လွင်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတၢင်းၽိတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးတေတေႇဢဝ်တြႃးၼႆ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၸွမ်း ဢႃႇယူႉသေ ၸွင်ႇၸၢင်ႈဢဝ်တြႃး။

ၵၢၼ်တီႉၵမ်

လွင်ႈလႆႈ တီႉၵမ် လႄႈ လွင်ႈၽိတ်းၾိင်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈၶဝ် မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း သၢင်းလၢင်းၼေ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁႂ်ႈပွင်ႈၸႂ်။⁶⁸

ၽွင်းယၢမ်းတီႉၺွပ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈ သႂ်ႇသေႃးမိုဝ်း လႄႈ ဢမ်ႇလႆႈမတ်ႉ။⁶⁹

မိူဝ်ႈတီႉၵမ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈတေဢမ်ႇလႆႈ လွၵ်ႇငိူတ်ႈ လႄႈ ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်။⁷⁰

လွင်ႈတီႉၺွပ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈပွင်ႇလႅင်းထိုင် ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵမ်းလဵဝ်။⁷¹

မီးသုၼ်ႇလႆႈထူပ်းၸွမ်း ပေႃႈမႄႈ၊ ၽူႈၵုမ်းထိင်း၊ ၽူႈတၢင်လၢတ်ႈ လႄ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း။⁷²

ၵၢၼ်ႁပ်ႉသူင်ႇ၊ ၵၢၼ်ထိင်းသိမ်းဝႆႉ လႄႈ မီးသုၼ်ႇႁပ်ႉပၢၵ်ႇ

တေဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉသူင်ႇ လႄႈ ၵုမ်းၶင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဝႆႉၸွမ်း ၵူၼ်းလူင်တၢင်ႇၸိူဝ်း။⁷³

မိူဝ်ႈယၢမ်းၵူမ်းၶင် လႄႈ တေႃႉသူင်ႇၵႂႃႇမႃးၼၢင်းယိင်းဢွၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵုမ်းထိင်းၵေႃႈတေလႆႈ ဝႆႉပၼ်ၼၢင်းယိင်း။⁷⁴

တေဢမ်ႇလႆႈၵုမ်းၶင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဝႆႉ တီႈၶွၵ်ႈၶင်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈ လႄႈ တီႉၶွၵ်ႈလူင်။⁷⁵

ပေႃးပဵၼ်လႆႈ လီသူင်ပၼ်ၶိုၼ်းတီႈ ၽူႈၵုမ်းထိင်း ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈမႄႈၶဝ်။⁷⁶

ပေႃးဢမ်ႇၼၼ်ၸိုင် သူင်ႇလႆႈတီႈ ၸုမ်းၵုမ်းထိင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။⁷⁷

ႁဵတ်းတၢင်းၽိတ်း ဢဝ်လိူင်ႈသင်ဝႆႉၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆ တေလႆႈပၼ် ၵၢၼ်ၵမ်ႉယၼ်။⁷⁸

ၵူတ်ႇထတ်းတီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်

ပေႃးဢမ်ႇ ၸႆႉတိူဝ်းလွင်ႈၵူတ်ႇထတ်း တၢင်ႇလွင်ႈၼႆၸိုင် တေလႆႈ လွႆးဢၢပ်ႈပၼ် တီႈလုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။⁷⁹

မိူဝ်ႈၽွင်းၵူတ်ႇထတ်းပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်လုမ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈလုမ်းတတ်းသိၼ်ၵူၼ်းလူင် ႁႂ်ႈပဵၼ်လုမ်းတၢင်ႇဢၼ်၊ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၼ်တင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။⁸⁰

သင်ပဵၼ်လွင်ႈၽိတ်းၾိင်ႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိုင် တေလႆႈၵူတ်ႇထတ်းပၼ်ၶၼ်ၶၼ် ဝႆးဝႆး။⁸¹

တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်သူၼ်ႇဢွၼ် တေလႆႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႈပဵင်း သေ ပဵၼ်လွင်ႈတႅပ်းတတ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။⁸²

တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်ၶဝ် တေလႆႈပၼ် သုၼ်ႇလႆႈ တီႈပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း မီးသုၼ်ႇ တၢင်တူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇသေ တုမ်ႉတွပ်ႇ ၵေႈၶႆၶိုၼ်း။⁸³

တေဢမ်ႇ လႆႈပၼ်ၶႂၢင်ႉ ၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇၵမ်းၵၢႆႇၸွမ်း ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၼႆး လုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ။ ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉ၊ ၽူႈၵုမ်းထိင်း၊ ၽူႈဢၼ်လႆႈႁၼ်တႆႈတႃ(သၢၵ်ႈသေႇ)၊ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်တီႈလုမ်း လႄႈ ၽူၵမ်းၵၢႆႇတၢင်းဢမူႉ ၼၼ်ႉၵူၺ်း တေလႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၼႆးလုမ်းတြႃး။ တွၼ်ႈတႃႈပၼ်ၶႂၢင်ႉၽူႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ တၢင်ႇၵေႃႉၶဝ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ မီးတီႈၽူႈထတ်းသိၼ်ၵူၺ်း။⁸⁴

လိူဝ်သေ တွၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ၽွၼ်းလီလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ၶေႃႈမူၼ်းဢၼ် ၵဵဝ်ပၵ်းၵၼ်တင်း လိူင်ႈတၢင်ႇၼိူဝ်လႅင်း။⁸⁵

တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင် လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၶဝ်။⁸⁶

ၶေႃႈပူင် လႄႈ

သင်ဝႃႈတၢင်းၽိတ်းၸႅင်ႈလႅင်းၸိုင် ယူႇတီႈၽူႈတတ်းသိၼ်သေ လီဝူၼ်ႉပႃးတႃႇလွင်ႈလီႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လႄႈ တႃႇမူၼ်ႉမႄးပၼ်တၢင်းယၢမ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇသေတမ်းဝၢင်းၶေႃႈပူင်။⁸⁷

မိူဝ်တေတႅပ်းတတ်းပၼ်ၶေႃႈပူင်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီဝူၼ်ႉပႃးလွင်ႈ ဢႃႇယူႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ လွင်ႈဢၵႅင်ႉ လႄႈ လွင်ႈပၢႆးၸႂ်။⁸⁸

ၸွမ်းၼင်ႇဢႃႈသၢၵ်ႈသေ ပၼ်တၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈလႆႈသေတႃႉ တေဢမ်ႇမီး ဢၶႂၢင်ႉ ပၼ်တၢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈ 10 ပီႊၶိုၼ်ႈၼိူဝ်။⁸⁹

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတၢင်းၽိတ်းသေ ၸၢင်ႈလႆႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇ ထိုင်တၢမ်ႇတၢႆ ဢမ်ႇၼၼ် တၢမ်ႇၶွၵ်ႈတေႃႇတၢႆသေတႃႉ ၵူၺ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ တီႈၼမ်သုတ်း ဢဝ်တူၵ်းၶွၵ်ႈလႆႈ 7 ပီႊၵူၺ်း။

တီႈလုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်းမီးတၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃႁႅင်း တေဢမ်လႆႈဢဝ်သႂ်ႇၶွၵ်ႈ။⁹⁰

လွင်ႈလႆႈ ပၼ်တၢမ်ႇ တီႈ လုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်တႃႇမူၼ်ႉမေးပၼ် ဢၵႅင်ႉ ၸႃႇရဵတ်ႉတႃႉမၼ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈၶႂ်ႈပၼ်တၢမ်တၢင်းၽိတ်း။⁹¹

လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တူၵ်းယွမ်း ႁပ်ႉၶၢမ်ဢဝ် လွင်ႈတႅပ်းတတ်း လႄႈ ၶေႃႈပူင် တီႈလုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ။⁹²

ၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈသေ လွႆးဢၢပ်ႈပၼ်တၢင်ႇတီႈ

လိူဝ်သေဢဝ်တူၵ်းၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်သူၼ်ႇဢွၼ်ၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈ။⁹³

ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈ ၵေႃႈ တေလႆႈလွႆးဢၢပ်ႇပၼ် တီႈလုမ်းတြႃး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။⁹⁴

ပေႃးတေၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈသေ တႅပ်းတတ်းပၼ် လီဝူၼ်းပႃးလွင်ႈ ၽိင်ႈပဵၼ်တၢင်းၽိတ်း၊ ဢႃႈသၢၵ်ႈ၊ လွင်ႈပၢႆးၸႂ်၊ ယၢမ်ႈမီးဢပႅတ်ႈၵဝ်ႇ ႁ ဢမ်ႇမီး ၸိူဝ်းၼႆႉ။⁹⁵

မိူဝ်ႈၽွင်းၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇ လွင်ႈသေ တႅပ်းတတ်းပၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်ၽၢင်ႉသေ သင်ႇသွၼ်၊ တေလႆႈပၼ်ၵႃႈလူႉသုမ်း တီႈၽူႈထုၵ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်၊ တေလႆပၼ်ႁႅင်းၸႂ်၊ တေလႆႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ၵၢၼ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈပႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ။⁹⁶

လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်မီးတီႈ ၶွၵ်ႈၶင်

တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ယူႇၸွမ်း ၽူႈၽိတ်းၾိင်ႈၵူၼ်းလူင် ဢၼ်တူၵ်းၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ။ မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၺ်ႇလူၺ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၵူတ်ႇထတ်းပၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်ပိူင်မၢၼ်ႇၶၢဝ်းယၢမ်း၊ ပၼ်ထူပ်းၶႅၵ်ႇ လႄႈ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၺ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈ ပၢႆးပိင်ႇၺႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။⁹⁷

တေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉ ၵၢၼ်ၼၵ်းၼႃ ဢမ်ႇၼၼ် တေဢမ်ႇလႆႈသူင်ႇပၼ်ၸူးတီႈ တီႈၶွၵ်ႈၶင်ဢၼ်မီးတႆႈၵုမ်းၵမ် လုမ်းၶွၵ်ႈၶင်ငဝ်ႈငူၼ်းၼၼ်ႉ။⁹⁸