လမ်းၼႂ်း
(2019) ၸွမ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈပၵ်းပိူင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢႃႈသၢၵ်ႈ 18 လူင်းတႆႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။1 လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ လိူဝ်သေပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ၵူၼ်းလူင်ဢၼ်မီးဝႆႉသေဢမ်ႇၵႃး သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် လႄႈ လွင်ႈတူၺ်းထိုင်လုမ်းလႃး လႄႈ လွင်ႈႁုမ်ႇလူမ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇၸွမ်း လူၺ်ႈဢႃႈသၢၵ်ႈ။
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူႈၵေႃႉၼႆႉ ၽွင်းယၢမ်းထုၵ်ႇၵူတ်ႇထတ်းပၵ်းပိူင်ၼႆၸိုင် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ ၽႃႇသႃႇ၊ လွင်ႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ ၊ လွင်ႈယိၼ်ႇငႄႈ ၽိင်ႈငႄႈ၊ ၽိင်ႈထုၼ်း၊ ၶွင်ဢိင်ႇၵႃႇ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈ ၸႅၵ်ႇၽေ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ လႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသေ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈတူၺ်းထိုင် သူၼ်ႇလႆႈသူၼ်ႇပဵၼ်ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်တၢင်းသဵင်ႈ။2
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉပၢႆးပိင်ႇၺႃႇသေ တေဢမ်ႇလႆႈၸႆႉၸၢႆႇၵႃႈႁူင်းႁဵၼ်း လႄႈ သူၼ်ႇလႆႈသူၼ်ႇပဵၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးပိင်ႇၺႃႇ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ။3
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ မီးသူၼ်ႇလႆႈ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇဢဝ် ဢမူၺ်ႇ လႄႈ ၶူဝ်းၶွင် ငိုၼ်းၶမ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ။ ၵူၼ်းၸၢႆး လႄႈ ၼၢင်းယိင်း တႃႇတေၵူပ်းၵူႈၸွမ်းၵၼ်ၼႆႉ တီႈဢေႇသူတ်းဢႃႈသၢၵ်ႈ တေလႆႈမီး 18 ၶူပ်ႇ။4
တီႈဢေႇသုတ်း မီးဢႃႈသၵ်ႈ 18 ၸိူင် ၸွင်ႇၸၢင်ႈ ႁူမ်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ် ၵၼ် တင်းၼၢင်းယိင်း လႄႈ ၵူၼ်းၸၢႆး။5
(2015) ၼၢင်းယိင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၼ်ႇမႃႇ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ပၵ်းပိူင် ႁူမ်ႈၸၢတ်ႈ ၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉၸွမ်း ၾိင်ႈထုင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၼ်ႇမႃႇ ဢၼ် မီးသုၼ်ႇ ၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ၸွႆႈထဵမ်ႈလုမ်းလႃး တုၺ်းထိုင် ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပႃးၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈၶဝ်ႈတိုဝ်းပႃး။6
ဝႂ်ၵိူတ်ႇ
မၢႆၵိူတ်ႇၼႆႉပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇတွၼ်ႈတႃႇ ဢႃႇယူႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ။7
ၶႅပ်ႉဝႂ်တႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း၊ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁူၼ်း၊ မိူၼ်ၼင်ႇ မၢႆၽၢင် ဢမ်ႇၼၼ် ၽိုၼ်လိၵ်ႈဢၼ်ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းၵမ်ႉၸွႆႈတႃႈ ဢႃႇယူႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။8
သင်ဝႃႈၵိူတ်ႇလုၵ်ႈယဝ်ႉပေႃးၼႂ်ၸိုင် ႁဵတ်းဝႂ်ၽၢင်ၸွမ်းၵေႃႈ လႆႈပႃးဝႂ်ၵိူတ်ႇ ငၢႆငၢႆလူမ်လူမ်ယဝ်ႉ။9
ႁဵတ်းဝႂ်ၽၢင်ၸွမ်း မိူဝ်ႈၵိူတ်ႇယဝ်ႉ
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူႈၵေႃႉၼႆႉ တေဢမ်လႆႈၸႅၵ်ႇၽႄၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၶဝ်သေ တေလႆပၼ်သုၼ်ႇ ႁဵတ်းဝႂ်ၽၢင်ၸွမ်း မိူဝ်ႈၵိူတ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ။10
သင်ဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ၵိူတ်ႇတီႈႁူင်းယႃပေႃးၼႆၸိုင် ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းတီႈႁူင်းယႃၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ် ၽိုၼ်လိၵ်ႈဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၵၼ်တင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပၼ်တီႈ ၽူႈၵုမ်းၵမ်ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီၼႂ်းၸေႈဝဵင်း (TMO) ၼၼ်ႉ။
သင်ဝႃႈဢမ်ႇလႆႈၵိူတ်ႇတီႈႁူင်းယႃပေႃးၼႆ ၸိုင် ၽူႈၵုမ်းထိင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈမႄႈ တေလႆႈၵႂႃႇၸူးတီႈႁူင်းယႃ တွၼ်ႈတႃႇလႆႈၽိုၼ်လိၵ်ႈ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၵၼ်တင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တႃႇတၢင်ထိုင်တီႈ ၽူႈၵုမ်းၵမ်ၽၢႆႇပၢႆးယူႇလီၼႂ်းၸေႈဝဵင်းၼၼ်ႉ။
ပေႃးတင်ႇဝႂ်ၽၢင်မိူဝ်ႈၵိူတ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ လုမ်းလုၵ်ပွင်ၸိုင်ႈတေလႆႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် သၢႆမၢႆၵိူတ်ႇ။111
သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း
သင်ဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵိူတ်ႇမႃးယဝ်ႉပေႃးၼႆၸိုင် ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်းၶဝ်တေလႆႈ ဢဝ်ၸိုဝ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉသႂ်ႇပၼ်ၼႂ်း သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း။12
တႃႇဢဝ်ၸိုဝ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၽိူမ်ႉထႅမ်ၼႂ်းသၢႆမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈၵႂႃႇဢဝ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈတီႈ ၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ၊ ၵွၼ်းဢိူင်ႇ၊ တီႈလုမ်းၵူတ်ႇထတ်းၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ။
လွင်ႈၵမ်ႉထဵမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်
ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ဢၼ်မီးဝႆႉၼၼ်ႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူႈၵေႃႉ မီးသူၼ်ႇလႆႈပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။13 ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိုဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇၵိူတ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇမီးသူၼ်ႇ လႆႈသူၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်တဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈ ပဵင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၵိူတ်ႇၼႂ်းမိူင်း။
သူၼ်ႇလႆႈသူၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတူမ်ၼႆႉ ဢိင်ဢဝ်လွင်တၢင်းတၢင်လွင်သေ ပဵၼ်မႃးၼႆယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တေႇဢဝ်ဢႃႈသၢၵ်ႈ 10 ပီႊၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းလႆႈၶႅပ်းဝႆတူဝ် (နိုင်ငံသား စိစစ်ရေး ကတ်ပြား ) လႄႈ ယွၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈၵမ်ႉထႅမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတူမ် (နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ အထောက်အထား) လႆႈ။ ပေႃးဢႃႈသၢၵ်ႈလႆႈ 18၊ 30 လႄႈ 45 ၼႆၸိုင် တေလႆႈလႅၵ်ႈၶႅပ်းဝႆတူဝ်။
ပေႃးၶႂ်ႈႁဵတ်း ၶႅပ်းဝႆတူဝ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈၵႂႃႇ တီႈလုမ်း( လူ၀င်မှုကြီးကြပ်ရေး ဌာန) လႄႈ လုမ်းၶႅပ်းဝႆတူဝ် ( အမျိုးသား မှတ်ပုံတင်ရေးဦးစီး ဌာနခွဲ ) ။
ၶႅပ်းဝႆတူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇ ပိုင်ႈဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ။
လွင်ႈတၢင်း ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း၊ တေႇႁႃၵၢၼ်မႂ်ႇ၊ သိုဝ်ႉတီႈလိၼ်၊ တရႃးဝၢင်ႇ ၵူပ်ႉၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်း၊ သၢင်းငိုၼ်း၊ ထူတ်းငိုၼ်း တီႈယွင်ငိုၼ်း၊ တႃႇတေလႆႈ လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်တွၼ်ႈတႃႇ တုၵ်ႉၶီႉတႃႉ၊ တွၼ်ႈတႃ လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁူမ်တုမ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်တေၵိူတ်ႇမႃး။
ပူၼ်ႈၽွၼ်းတရႃးဝၢင်ႇတႃႇတေ တူၺ်းထိုင် လုမ်းလႃး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ
ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတေလႆႈယူႇလီ ၵိၼ်ဝၢၼ်၊ တေလႆႈ ၵႅတ်ႇၶႄႁူမ်ႈလုမ်ႈပၼ် လွင်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတိင်၊ လူဝ်လႆႈပၼ် ငိုၼ်းၸွႆႈထႅမ်၊ တူၺ်းထိုင်ပၼ်ပၢႆး ယူႇလီ၊ တေလႆႈပၼ်ၶႂၢင်ႉၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း၊ ႁဵတ်းပၼ်သၢႆမၢႆၵိူတ်ႇ (မွေးစားရင်း)။
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူႈၵေႃႉၼႆႉ မီးဢၶႂၢင်ႉလႆႈယူႇၸွမ်း ပေႃႈ ဢမ်ၼၼ် မႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်းသွင်ၵေႃႉ။14 ပေႃးဢမ်ႇ ၸႂ်ႈၽွၼ်းလီတွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပေႃးၼႂ်ၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈ တဵၵ်းတဵင်ဢဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၽၢတ်ႇၵၼ် တၢင်းပေႃႈမႄႈ။
သင်ဝႃႈပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇသဵင်ၵၢမ်၊ သင်ဝႃႈၽူႈၵုမ်းထိင်း တဵၵ်းတဵင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ဢမ်ႇတူၺ်းထိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိုင်ႈမိူဝ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပေႃးၼႆၸိုင် တီႈလုမ်းတြႃးတေတႅပ်းတတ်းပၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်းတြႃးဝၢင်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉတွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈတႅပ်းတတ်းပၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်လွင်ႈလီထီႉသုတ်း တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။15 မိူဝ်ႈတႅပ်းတတ်းပၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်လွင်ႈလီထီႉသုတ်း တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇမီး ၵူၼ်းတူၺ်းထိုင်လုမ်းလႃးၼၼ်ႉ တုၵ်းယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်လႆႈ တီႈၶွၵ်ႈၼၢင်းယိင်းၶဝ်သေ တႃႇတေလုမ်းလႃးပၼ် ႁႂ်ႈဢႃႈသၢၵ်ႈပေႃးထိုင် 6 ပီႊၸွမ်းၶဝ်။16 သင်ဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇယူႇၸွမ်းၶဝ်ၸိုင် လွင်ႈၵိၼ်ယမ်ႉ၊ ၶူဝ်းၼူင်ႈတၢင်းမႆ လႄႈ ပၢႆးယူႇလီတၢင်းသဵင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽူႈမီးပူၼ်ႈၽွၼ်းတီႈၼႆးၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်ပူၼ်ႈၽွၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈ။17
ဢမ်ႇၼၼ် ၵႂႃႇပွႆႇဝႆႉပၼ်တီႈ လုမ်း (လူမှု၀န်ထမ်းဦးစီးဌာန)၊ တီႈႁူင်းႁဵၼ်းပရႁိတ ၸိူဝ်းဢၼ်လဵင်ႉလူလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼၼ်ႉ။18
သင်ဝႃႈ ႁၼ်ၺႃးပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၽူႈၵုမ်းထိင်းၶဝ် ႁဵတ်းလွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ၊ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိုင်ႈမိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် လွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ (ရာဇ၀တ်မှု) ဢမ်ႇၼၼ် (တရားမမှု)။19 တူဝ်ယင်ႇ(ဢူႉပမႃႇ) ၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင်ယဝ်ႉ။20
လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း
ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် ငိုၼ်းတွင်းတႃႇၸႆႉၸၢႆႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။21
သင်ဝႃႈ ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ငိုၼ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇၼႆၸိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇမီးဢၶႂၢင်ႉတႃႇယွၼ်းငိုၼ်းႁူဝ်လိူၼ်။22
ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးသေ သင်ဝႃႈပေႃႈႁိူၼ်းဢမ်ႇၵမ်ႉထႅမ်23 ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႂ်ၸိုင် ၽူႈၵုမ်းထိင်းတၢင်ႇၵေႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် တူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢဝ်တြႃးလႆႈၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ဢၼ်မီးဝႆႉ။ တႃႇတေဢဝ်တြႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ၵဵဝ်ၵၼ်ၸွမ်းလူၺ်ႈလွင်ႈ ပေႃႈမႄႈ ပႅတ်ႈၵၼ် ဢမ်ႇပႆႇပႅတ်ႈၵၼ်။24
ၸုမ်းၽၢႆႇလုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ (ပရႁိတႃႉ)
ပေႃးပေႃႈမႄႈ၊ ၽူႈၵုမ်းထိင်း လူႉႁၢႆၵႂႃႇ ဢမ်ၼၼ် ပေႃႈမႄႈ၊ ၽူႈၵမ်းထိင်း ဢမ်ႇထိင်းပေႉလႆႈၼႆၸိုင် ဢဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇသူင်ႇပၼ်လႆႈ တီႈၸုမ်း ၽၢႆႇလုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။25
တူဝ်ယင်ႇ (ဥပမာ) လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်လူဝ်ႇၽူႈၵုမ်းထိင်း လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ပူၼ်ႉပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းၼႆၸိုင် တေလႆႈယူႇတႆႈၸုမ်းၽၢႆႇ လုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။26 မိူဝ်ႈၽွင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇထုၵ်ႇၺႃး ၵူတ်ႇထတ်းတၢင်းၽိတ်း တီႈလုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ ဢဝ်တူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဝႆႉလႆႈတီႈ ၸုမ်းၽၢႆႇလုမ်းလႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ(ပရႁိတ)။27
ပေႃးပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပေႃၼႆၸိုင် ဢဝ်ဝႆႉလႆႈတီႈၸုမ်းတူၺ်းထိုင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တၢင်ႇၸုမ်းၵေႃႈလႆႈ။ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉ လူဝ်လႆႈတႅပ်း တတ်းပၼ်ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။28
ၽူႈလႆၽႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးႁၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႉၵေႃႉ လူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တူၺ်းထိုင်လုမ်းလႃး ပေႃးၼႂ်ၸိုင် ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်လႆႈတီႈ ၸုမ်းၽၢႆႇၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်း(လူမှု၀န်ထမ်း) လႆႈ။29
ၽူမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈၽၢႆႈၸွႆထႅမ် ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်တေ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၸွပ်ႇပၼ်လွင်တၢင်းတင်းသဵင်ႈ။ သင်ဝႃႈ လုၵ်ဢွၼ်ႇ ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင်ပေႃးၼႂ်ၸိုင် ၽူးမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် တေပွင်လႅင်းပၼ်တီႈ တပ်ႉႁၢၼ်ၶဝ်(ရဲစခန်း)။30
ပေႃးဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇထုၵ်ႇၺႃး တဵၵ်းတဵင်ၸႅင်ႈလႅင်း ၼႆၸိုင် ၽူႈတႅပ်းတတ်းတြႃးတေတႅပ်းတတ်းပၼ် တၢမ်ႇၼိူဝ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် ပၼ်ၵႃႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ (နစ်နာကြေး)။31
သင်ဝႃႈ ႁၼ်ၺႃးပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၽူႈၵုမ်းထိင်းၶဝ် ႁဵတ်းလွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ၊ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိုင်ႈမိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ် လွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈ (ရာဇ၀တ်မှု) ဢမ်ႇၼၼ် (တရားမမှု)။32 တူဝ်ယင်ႇ(ဢူႉပမႃႇ) ၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင်ယဝ်ႉ။33
ၸွႆႈထႅမ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လၵ်ႉပၢႆႈႁိူၼ်း၊ သိူင်ႇသိမ်းဝႆႉပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပၢႆႈဢွၵ်ႇႁိူၼ်းမႃး ဢမ်ႇၼၼ် ဢမ်ႇပၼ်မိူဝ်းႁိူၼ်း ၼႆႉ ပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း။34
လွင်ႈၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ၊ ၸႂ်ႉႁဵတ်းပဵၼ်မေႈမွၵ်ႈယႃႈ လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ
ဢဝ်လၢႆးတၢင်းၸဵင်ႉႁိူဝ်ၵေႃႈလီ၊ ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ ၼၢင်းယိင်း ဢႃႇယူႉ (16) လူင်းတႆႈပေႃးၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆယဝ်ႉ။35
သင်ဝႃႈၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ ၼၢင်းယိင်းဢႃႇယူႉ (12)လူင်းတႆႈပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈၺႃးတၢမ်ႇထွင်ႇတႃႇ (12)ပီႊ ဢမ်ၼၼ် တုၵ်းၶွၵ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈ။36
ပေႃးဢမ်ႇလႆႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်းၼၢင်းယိင်းဢႃႇယူႉ(16) သေ ပူၼ်ႉပႅၼ်လူလၢႆၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈၵၼ်ႉ တၢင်းၽိတ်းၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ(မုဒိန်းမှု)။37
ပေႃးဢဝ်တၢင်းဝူၼ်ႉပႅတ်ႈလၢႆသေ တိူဝ်ႉတူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆ ၸိုင် ပဵၼ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်း။38
လႆႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵေႃႈလီ၊ ဢမ်ႇလႆႈ ၵေႃႈလီ ပေႃးၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ၊ Video ပႅတ်ႈလၢႆပေႃးၼႆၸိုင် ပဵၼ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်း။39
တဵၵ်းတဵင်တႃႇၵူပ်ႉၵူႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပၼ်ၶႂၢင်ႉၵူပ်ႉၵူႈၼႆၸိုင် ပဵၼ်ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း။40
သင်ဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇႁဵတ်းမေႈမွၵ်ႇယႃႈၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးၵပ်းၵၢႆႇၸွမ်းၵၢၼ်မႄႈမွၵ်ႇယႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၸွႆႈထႅမ်ၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း။41
လွင်ႈတဵၵ်းတဵင် ၸႆႉၵၢၼ်
ၽွင်းယၢမ်းငဝ်းလၢႆးလွင်ႈယႂ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ဝၢၼ်ႈမိူင်း လႄႈ ထုၵ်ႇတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃသေ တူၵ်းၶွၵ်ႈ၊ ၵၢၼ်ၼၵ်း၊ လိူဝ်သေၶၢဝ်း ယမ်းၸိူဝ်းၼႆႉတေဢမ်ႇၸႂ်ႉလႆႈ လွင်ႈတဵၵ်းတဵင် ၸႆႉၵၢၼ် ၼိူဝ်ၵူၼ်းဢႃႇယူႉ (18) လႄႈ (18)ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်။42
ပေႃးထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင်ၸႆႉၵၢၼ်ၼႆၸိုင် ၵႂႃႇတၢင်ႇထိုင်လႆႈတီႈ ၽူႈၵုမ်းၵမ်ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ၵူႈမိူင်းမိူင်း (အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားများ အဖွဲ့ချုပ်)။ ၵူၼ်းထုၵ်ႇၺႃး တဵၵ်းတဵင်ၼၼ်ႉ ဢဝ်တၢင်းၽိတ်းလႆႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ လႄႈ မီးသူၼ်ႇလႆႈ ၵႃႈလူႉသူမ်းလႆႈတီႈၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်။
ၵူၼ်းဢႃႇယူႉ (18) လႄႈ (18) ၶိုၼ်ႈၼိူဝ် ၵူၺ်းတေၸၢင်ႈၶဝ်ႁၢပ်ႇထၢမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။ သင်ဝႃႈဢႃႇယူႉဢမ်ႇပႆႇ တဵမ် (18) သေ တေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁၢပ်ႇထၢမ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႆးၸုမ်းလႆသေဢမ်ႇဝႃႈ။43
လွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း
ဢဝ်လၢႆးတၢင်းၸဵင်ႉႁိူဝ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃး ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်းၼႆၸိုင် ၽိတ်းမၢႆမီႈပၵ်းပိူင်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢႃႇယူႉ (18) လုင်းတႆႈၼႆႉ တေလႆႈထုၵ်ႇၺႃးတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း ၼၵ်းၼၵ်း ၼႃၼႃ။44
ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင် ၸႆႉႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႆးပၵ်းပိူင် ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း ၼိုင်ႈပွတ်းၼိုင်တွၼ်ႈသေတႃႉ ၵူၺ်းဢမ်မီးဢၶႂၢင်ႉတီႉၺွပ်း။45
ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃး ၵႃႉၶၢႆၼၼ်ႉ တိုင်ႇလႆႈတီႈ ၸုမ်းၽဵဝ်မူၺ်ႉလွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း ဢၼ်ၽွတ်ႇဝႆႉတႆႈ ပၵ်းပိူင် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉလွင်ႈၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း 2005 ၼၼ်ႉ။
ၸွမ်းလူၺ်ႈပၵ်းပိူင် ၵူၼ်းဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးၵႃႉၶၢႆၼၼ်ႉ ဢဝ်တြႃးလႆႈ လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်တၢင်းၽိတ်း လႄႈ လွင်ႈ (တရားမမှု) တီႈၵူၼ်းၵႃႉၶၢႆၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းထုၵ်ႇၺႃးပူၼ်ႉပႅၼ်ၼၼ်ႉ မီးသူၼ်ႇလႆႈ လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်၊ တီႈယူႈတီႈသဝ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း၊ ၽၢႆႇတူၺ်းထိုင်ပၢႆးယူႇလီ ၸိူဝ်းၼႆႉ။46
ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ၼၼ်ႉသေ သင်ဝႃႈၼၢင်းယိင်း လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢႃႇယူႉ (18) လုင်းတႆႈ ထုၵ်ႇၺႃး ၵႃႉၶၢႆၼႆၸိုင် တႃႇတေႁေႉၵင်ႈပၼ် သလေႇ ၶဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဢိူတ်းၽၵ်းတူသေထတ်းၵႂႃႇ လႄႈ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်လၢႆးဢၼ်တၢင်ႇၼေတီႈ လုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈၼေ ၽူႈဢၼ်ဢမ်ႇ ၵပ်းၵၢႆႇၸွမ်း။ ၶေႃႈမူၼ်းဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၵၼ်တၢင်း ဢမူႉၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇလႆႈၶႂၢင်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈလုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇမီးသူၼ်ႇလၢတ်ႈၼေၽႂ်။47
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူႈၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ် လႆႈ၊ သုၼ်ႇလႆႈ လိုဝ်ႈ၊ သုၼ်ႇလႆႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းတၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။48 လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်တဵမ်ထူၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းလူင်သေ မီးသုၼ်ႇလႆႈ လွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄ ႁေႉၵင်ႈ ထႅင်ႈယဝ်ႉ။
ဢႃႇယု လႄႈ ဝႂ်ၵမ်ႉယၼ်တီႈမေႃယႃ | |
ဢႃႇယု 14 ပီႊ လူင်းတႂ်ႈ | ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ ၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်။49 |
ဢႃႇယု 14 ပီႊ ၶိုၼ်ႈၼိူဝ် | ၸွမ်းၼင် ပၵ်းပိူင်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢၼ်မီးဝႆႉၼၼ်ႉ ပေႃမီးၽိုၼ်လိၵ်ႈ ၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈပၢႆးယူႇလီၶႅမ် လႄႈ ပေႃးပေႉႁၢပ်ၵၢၼ် ၼႆၸိုင် ၶဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈ။50 |
ဢႃႇယု 14 ပီႊ ဢမ်ႇၼၼ် ဢႃႇယု 15 ပီႊ | ၼိုင်ႈဝၼ်း တေဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် လိူဝ်သေ 4 ၸူဝ်ႈမူင်း။51 တေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉၵၢၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၶၢဝ်းယၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၵၢင်ၼႂ် 6 မူင်း လႄႈ ၵၢင်ၶမ်ႈ 6 မူင်း။52 |
ဢႃႇယု 16 ပီႊ ဢမ်ႇၼၼ် 17 ပီႊ | ပေႃးမီးဝႂ်ၵမ်ႉယၼ်ဝႃႈ ပၢႆးယူႇလီၶႅမ်ႉလီ မီးႁႅင်းႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇၼႆ သေ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၽဵင်ႇပဵင်း မိူၼ်ၼင် ၸၢင်ႈၵူၼ်းလူင်ၼၼ်ႉ။53
သင်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႆ တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢႃႇယု 16 ပီႊလူင်းတႂ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ဢၼ်မၢႆမီႈၼႄဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။54 |
ဢႃႇယု 18 ပီႊ လူင်းတႂ်ႈ | တႃႇတေႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းသႅင်ႇ လႄႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ လူဝ်ႇမီး ၶေႃႈၵမ်ႉယၼ် လွင်ႈပၢႆးယူႇလီ ၶႅမ်ႉလီ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။55
ၶၢဝ်းယၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈႁူင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်ဝႂ်ၵပ်းတူဝ် လႄႈ ဝႂ်ၵမ်ႉယၼ်ပၢႆးယူႇလီၼၼ်ႉ တိတ်းတူဝ်ဝႆႉ ၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်းယဝ်ႉ။56 တေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ် ယုၵ်ႉၶွင်ၼၵ်း၊ တေႃႉၶွင်ၼၵ်း ဢၼ်ၸင်ႈတိူဝ်ႉဝၢတ်ႇၸဵပ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၵၢၼ်ဢၼ်ၸင်ႈပဵၼ်ၽေး။57 |
ၵၢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ မႄႈမွၵ်ႇယႃႈ၊ ထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ ဢၼ်ၸၼ်ၸႂ်လူၺ်ႈၵႃႇမ၊ ၵၢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ် လႄႈ ၵပ်းၵၢႆႇၸွမ်းလွင်ႈၼီႈ သေ တဵၵ်းတဵင် ၸႂ်ႉၵိၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ58 ႁႂ်ႈ သၢႆႈတဵၼ်းၼီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ တဵၵ်းတဵင် ၸႆႉႁဵတ်း တီႈၼႂ်း ၼႃႈၵၢၼ်59 ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႂ် တေဢမ်ႇလႆႈၸၢင်ႈ။တွၼ်ႈတႃႇဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၶဝ်တေလႆႈတူၺ်းတီ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈယိပ်း လႄႈ တဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ်လူလၢႆ။
မုၵ်ႉၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ ႁွင်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်။60 တေဢမ်ႇလႆႈပွႆႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢႃႇယု 18 ပီႊလူင်းတႂ်ႈၼၼ်ႉ ၵႂႃႇႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ်တီႈ ၼႂ်းပၢင်ပွႆး ဢၼ်တိုၵ်းၵၼ် ႁၢဝ်ႉႁႅင်း။61
ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ၸင်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ ပၢႆးယူႇလီ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ တၢင်းယၢမ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ62 ၢၼ်တေႃႇလွင်း၊ ၶၢႆလဝ်ႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ63 တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵတ်း။
ပေႃၶႂ်ႈႁူႉလွင်ႈတၢင်းမၼ်းထႅင်ႈ တူၺ်းလႆႈ တီႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်။
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ဢဝ်ပုၼ်ၽွၼ်း လွင်ႈပၼ်ႁႃတၢင်းၽိတ်း
တွၼ်ႈတႃႇလွင်ႈႁူမ်ႈလူမ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ လွင်ႈလွတ်ႈၽေးၶဵၼ် လႄႈ လွင်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတၢင်းၽိတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးတေတေႇဢဝ်တြႃးၼႆ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၸွမ်း ဢႃႇယူႉသေ ၸွင်ႇၸၢင်ႈဢဝ်တြႃး။
ဢႃႇယူႉ 18 လူင်းတႆႈ | ၵူၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉပေႃးပႆႇၸၢင်ႈၼေ လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ် တဵမ်ဢႃႇယူႉ18 ၸိုင် ၶဝ်ႈပႃးၼႆးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢႃႇယူႉ18 လူင်းတႆႈ လႄႈ တိုၵ်ႉမီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။64
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ မိူဝ်ၽွင်းၺႃး ၼေးတၢင်းၽိတ်းၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ ဢၶႂၢင်ႉဢယေး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ သေဢမ်ႇၵႃး လႆႈပႃးဢၶႂၢင်ႉဢယေးၵူၼ်းလူင်ပႃး။ လႆႈပႃးဢၶႂၢင်ႉဢယေးၵူၼ်းလူင်ပႃး။လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၺႃး တၢင်ႇတၢင်းၽိတ်းၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈထုၵ်ႇ ၼႄႉၼမ်းပၼ်လႆႈ တီႈလုမ်းတြႃး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လႄႈ လွႆးဢၢပ်ႈပၼ်တၢင်ႇတီႈၸွမ်းလူၺ်ႈ လွၵ်းလၢႆးတၢင်ႇလွင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။65 |
ဢႃႇယူႉ 10 ဢမ်ၼၼ် 11 | မိူဝ်ႈၽွင်းထုၵ်ႈမၢပ်ႇမႂ်သႃႈ ႁဵတ်းမႅၼ်ႈ ၵၢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈ ၸိုင် သင်ၽူႈတတ်းသိၼ်ထၢင်ႇထိူမ်ဝႃႈ ပႆႇမီးလွင်ႈၵႄႈထူၼ်ႈ တႃႇတေပွင်ႇၸႂ် ၵၼ် ဢၼ်ၶဝ်ႁဵတ်းမႅၼ်ႈ ၼႆၸိုင် ၸၢင်ႈတႅပ်းတတ်းလႆႈဝႃႈ ဢမ်ႇလူဝ်ႇပိူတ်ႇလိူင်ႈ ဢဝ်တၢင်းၽိတ်း။66 |
ဢႃႇယူႉ 10 ၶုပ်ႇလူင်းတႆႈ | ဢမ်မီးၶႂၢင်ႉ ဢဝ်တြႃးလွင်ႈတၢင်းၽိတ်း သေလွင်ႈ။67 |
ၵၢၼ်တီႉၵမ်
လွင်ႈလႆႈ တီႉၵမ် လႄႈ လွင်ႈၽိတ်းၾိင်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈၶဝ် မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း သၢင်းလၢင်းၼေ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁႂ်ႈပွင်ႈၸႂ်။68
ၽွင်းယၢမ်းတီႉၺွပ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈ သႂ်ႇသေႃးမိုဝ်း လႄႈ ဢမ်ႇလႆႈမတ်ႉ။69
မိူဝ်ႈတီႉၵမ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈတေဢမ်ႇလႆႈ လွၵ်ႇငိူတ်ႈ လႄႈ ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်။70
လွင်ႈတီႉၺွပ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈပွင်ႇလႅင်းထိုင် ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵမ်းလဵဝ်။71
မီးသုၼ်ႇလႆႈထူပ်းၸွမ်း ပေႃႈမႄႈ၊ ၽူႈၵုမ်းထိင်း၊ ၽူႈတၢင်လၢတ်ႈ လႄ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း။72
ၵၢၼ်ႁပ်ႉသူင်ႇ၊ ၵၢၼ်ထိင်းသိမ်းဝႆႉ လႄႈ မီးသုၼ်ႇႁပ်ႉပၢၵ်ႇ
တေဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉသူင်ႇ လႄႈ ၵုမ်းၶင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဝႆႉၸွမ်း ၵူၼ်းလူင်တၢင်ႇၸိူဝ်း။73
မိူဝ်ႈယၢမ်းၵူမ်းၶင် လႄႈ တေႃႉသူင်ႇၵႂႃႇမႃးၼၢင်းယိင်းဢွၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၵုမ်းထိင်းၵေႃႈတေလႆႈ ဝႆႉပၼ်ၼၢင်းယိင်း။74
တေဢမ်ႇလႆႈၵုမ်းၶင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဝႆႉ တီႈၶွၵ်ႈၶင်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈ လႄႈ တီႉၶွၵ်ႈလူင်။75
ပေႃးပဵၼ်လႆႈ လီသူင်ပၼ်ၶိုၼ်းတီႈ ၽူႈၵုမ်းထိင်း ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈမႄႈၶဝ်။76
ပေႃးဢမ်ႇၼၼ်ၸိုင် သူင်ႇလႆႈတီႈ ၸုမ်းၵုမ်းထိင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။77
ႁဵတ်းတၢင်းၽိတ်း ဢဝ်လိူင်ႈသင်ဝႆႉၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆ တေလႆႈပၼ် ၵၢၼ်ၵမ်ႉယၼ်။78
ၵူတ်ႇထတ်းတီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်
ပေႃးဢမ်ႇ ၸႆႉတိူဝ်းလွင်ႈၵူတ်ႇထတ်း တၢင်ႇလွင်ႈၼႆၸိုင် တေလႆႈ လွႆးဢၢပ်ႈပၼ် တီႈလုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။79
မိူဝ်ႈၽွင်းၵူတ်ႇထတ်းပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်လုမ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈလုမ်းတတ်းသိၼ်ၵူၼ်းလူင် ႁႂ်ႈပဵၼ်လုမ်းတၢင်ႇဢၼ်၊ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၼ်တင်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။80
သင်ပဵၼ်လွင်ႈၽိတ်းၾိင်ႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိုင် တေလႆႈၵူတ်ႇထတ်းပၼ်ၶၼ်ၶၼ် ဝႆးဝႆး။81
တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်သူၼ်ႇဢွၼ် တေလႆႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႈပဵင်း သေ ပဵၼ်လွင်ႈတႅပ်းတတ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။82
တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်ၶဝ် တေလႆႈပၼ် သုၼ်ႇလႆႈ တီႈပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၵုမ်းထိင်း မီးသုၼ်ႇ တၢင်တူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇသေ တုမ်ႉတွပ်ႇ ၵေႈၶႆၶိုၼ်း။83
တေဢမ်ႇ လႆႈပၼ်ၶႂၢင်ႉ ၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇၵမ်းၵၢႆႇၸွမ်း ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၼႆး လုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ။ ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉ၊ ၽူႈၵုမ်းထိင်း၊ ၽူႈဢၼ်လႆႈႁၼ်တႆႈတႃ(သၢၵ်ႈသေႇ)၊ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်တီႈလုမ်း လႄႈ ၽူၵမ်းၵၢႆႇတၢင်းဢမူႉ ၼၼ်ႉၵူၺ်း တေလႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၼႆးလုမ်းတြႃး။ တွၼ်ႈတႃႈပၼ်ၶႂၢင်ႉၽူႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ တၢင်ႇၵေႃႉၶဝ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ မီးတီႈၽူႈထတ်းသိၼ်ၵူၺ်း။84
လိူဝ်သေ တွၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ၽွၼ်းလီလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ၶေႃႈမူၼ်းဢၼ် ၵဵဝ်ပၵ်းၵၼ်တင်း လိူင်ႈတၢင်ႇၼိူဝ်လႅင်း။85
တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင် လႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၶဝ်။86
ၶေႃႈပူင် လႄႈ
သင်ဝႃႈတၢင်းၽိတ်းၸႅင်ႈလႅင်းၸိုင် ယူႇတီႈၽူႈတတ်းသိၼ်သေ လီဝူၼ်ႉပႃးတႃႇလွင်ႈလီႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လႄႈ တႃႇမူၼ်ႉမႄးပၼ်တၢင်းယၢမ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇသေတမ်းဝၢင်းၶေႃႈပူင်။87
မိူဝ်တေတႅပ်းတတ်းပၼ်ၶေႃႈပူင်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီဝူၼ်ႉပႃးလွင်ႈ ဢႃႇယူႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ လွင်ႈဢၵႅင်ႉ လႄႈ လွင်ႈပၢႆးၸႂ်။88
ၸွမ်းၼင်ႇဢႃႈသၢၵ်ႈသေ ပၼ်တၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈလႆႈသေတႃႉ တေဢမ်ႇမီး ဢၶႂၢင်ႉ ပၼ်တၢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈ 10 ပီႊၶိုၼ်ႈၼိူဝ်။89
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတၢင်းၽိတ်းသေ ၸၢင်ႈလႆႈထုၵ်ႇတၢမ်ႇ ထိုင်တၢမ်ႇတၢႆ ဢမ်ႇၼၼ် တၢမ်ႇၶွၵ်ႈတေႃႇတၢႆသေတႃႉ ၵူၺ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ တီႈၼမ်သုတ်း ဢဝ်တူၵ်းၶွၵ်ႈလႆႈ 7 ပီႊၵူၺ်း။
တီႈလုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်းမီးတၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃႁႅင်း တေဢမ်လႆႈဢဝ်သႂ်ႇၶွၵ်ႈ။90
လွင်ႈလႆႈ ပၼ်တၢမ်ႇ တီႈ လုမ်းတြႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်တႃႇမူၼ်ႉမေးပၼ် ဢၵႅင်ႉ ၸႃႇရဵတ်ႉတႃႉမၼ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈၶႂ်ႈပၼ်တၢမ်တၢင်းၽိတ်း။91
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တူၵ်းယွမ်း ႁပ်ႉၶၢမ်ဢဝ် လွင်ႈတႅပ်းတတ်း လႄႈ ၶေႃႈပူင် တီႈလုမ်းတြႃးၼၼ်ႉ။92
ၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈသေ လွႆးဢၢပ်ႈပၼ်တၢင်ႇတီႈ
လိူဝ်သေဢဝ်တူၵ်းၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်သူၼ်ႇဢွၼ်ၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈ။93
ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈ ၵေႃႈ တေလႆႈလွႆးဢၢပ်ႇပၼ် တီႈလုမ်းတြႃး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။94
ပေႃးတေၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇလွင်ႈသေ တႅပ်းတတ်းပၼ် လီဝူၼ်းပႃးလွင်ႈ ၽိင်ႈပဵၼ်တၢင်းၽိတ်း၊ ဢႃႈသၢၵ်ႈ၊ လွင်ႈပၢႆးၸႂ်၊ ယၢမ်ႈမီးဢပႅတ်ႈၵဝ်ႇ ႁ ဢမ်ႇမီး ၸိူဝ်းၼႆႉ။95
မိူဝ်ႈၽွင်းၸႂ်ႉတိူဝ်းလွင်ႈတၢင်းတၢင်ႇ လွင်ႈသေ တႅပ်းတတ်းပၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်ၽၢင်ႉသေ သင်ႇသွၼ်၊ တေလႆႈပၼ်ၵႃႈလူႉသုမ်း တီႈၽူႈထုၵ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်၊ တေလႆပၼ်ႁႅင်းၸႂ်၊ တေလႆႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ၵၢၼ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈပႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ။96
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်မီးတီႈ ၶွၵ်ႈၶင်
တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်ယူႇၸွမ်း ၽူႈၽိတ်းၾိင်ႈၵူၼ်းလူင် ဢၼ်တူၵ်းၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ။ မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၺ်ႇလူၺ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၵူတ်ႇထတ်းပၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်ပိူင်မၢၼ်ႇၶၢဝ်းယၢမ်း၊ ပၼ်ထူပ်းၶႅၵ်ႇ လႄႈ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၺ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈ ပၢႆးပိင်ႇၺႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။97
တေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉ ၵၢၼ်ၼၵ်းၼႃ ဢမ်ႇၼၼ် တေဢမ်ႇလႆႈသူင်ႇပၼ်ၸူးတီႈ တီႈၶွၵ်ႈၶင်ဢၼ်မီးတႆႈၵုမ်းၵမ် လုမ်းၶွၵ်ႈၶင်ငဝ်ႈငူၼ်းၼၼ်ႉ။98
- ပၵ်းပိူင် လုၵ်ႈဢွၼ် 2019
- ပၵ်းပိူင်တိုဝ်းၵမ် ပၵ်းပိူင်လွင်ႈတၢင်းၽိတ်း
- လၵ်းမိူင်း (2008)
- ပၵ်းပိူင် ႁွင်ႈၵၢၼ် 1951 (2016 လႅၵ်ႈလၢႆႈ)
- ပၵ်းပိူင် မၢႆမီႈလူင် လႅၵ်ႈလၢႆႈ 2016
- ပၵ်းပိူင် ယႃႈမဝ်းၵမ် လႄႈ ယႃႈယႃႁဵတ်းႁႂ်ႈၸႂ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ 1993
- ပၵ်းပိူင် မႄႈမွၵ်ႇယႃႈတႃႇတေလႆႈ မူတ်းႁၢႆ 1949 (1998 လႅၵ်ႈလၢႆႈ)
- ပိူင်တိုဝ်းၵမ်တႃႇ ပလိၵ်ႈ
- ပၵ်းပိူင်တႃႇ ၶွၵ်ႈၶင်
- ပၵ်းပိူင် ၵူၼ်းမိူင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း (2010)
- ပၵ်းပိူင် လၢၼ်ႉ လႄႈ ၵၢၼ်ၵူႈႁွင်ႈၵၢၼ် (2016)
- ပၵ်းပိူင် လွင်ၵူပ်ႉၵူႈ ၼၢင်းယိင်းၼႆးၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထ မိူင်းႁူမ်တူမ် 1872 (2017 လႅၵ်ႈလၢႆႈ)
- 2005 မၢႆမီႈ ၵႅတ်ႇၶႄ ႁေႉၵင်ႈ ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်း