သၞောဝ်ဥပဒေ မဆေၚ်စပ်ကဵုမၞိဟ်ဗြဴဂမၠိုၚ်

မာတိကာ

ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်ဝွံ ဂတမတ်ဥပဒေ မၞုံကဵုအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်တုဲ ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် အစဵုဒၞာဥပဒေ တုပ်သၟဟ်ရောၚ် သာ်ဝွံကဵုလဝ်တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်ရ။1

သၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ဝွံ ဗွဲတၟေၚ်ကဵုလဝ်အခေါၚ်အရာကု မိယာဲတံ ကောန်ၚာ်သၟတ်တံ ကေုာံလၟောဝ်မိယာဲတံ ဗွဲမတုပ်သၟဟ်ရ။2

ဒုၚ်သဇိုၚ်လ္တူဒဒှ်လိၚ်တုဲ ပွမပါ်ပါဲဆက်ဆောံ ညံၚ်ဟွံမွဲဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳဍုၚ် ဆေဝ်ဒဝ်လဝ်ရ။3

အလဵုညးဗြဴသၟဝ် အာယုက် ၁၈ သၞာံတံဂှ် အခေါၚ်အရာ ကေုာံအစဵုအဒၞာ ထပ်ဗပေၚ်တံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်နွံရ။ ရံၚ် ကဏ္ဍအခေါၚ်အရာကောန်ၚာ်သၟတ်တံ ညိ။

ဂျဳဗဳဗွဳ ကေုာံဥပဒေ

ပ္ဍဲရာဇသာတ်ဇၞော်ဝွံ တၚ်ပၠဒ္တန် ဗွဲတၟေၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵု ပွမပ္ကီုကြာန် ကုညးဗြဴ၊ ဒုၚ်သဇိုၚ်လ္တူ ဒဒှ်လိၚ်ညးဗြဴညးတြုံတံ မပါဒၟံၚ်ရ။ ဣဂှ်တံဝွံ -

 

  • အမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညး။4
  • ပွမလီဠာန်လှေံလှန်ထပ်တဲ ကေုာံပွမလီဠာန်ကေတ်ကာမ။5 ပ္ဍဲဂှ် ဗီုပြၚ်အဝုတ်ပွ တံၚ်ရပ်ဂြတ်အာတ်သြန် ကုညးဗြဴမွဲ တီတီံဖိုဟ်အခါန်ဍေံဂိသကေဝ်ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် ပါဒၟံၚ်ရ။6
  • သွက်ပွမကဵုဒဒိုက်စပ်ကဵုပရေၚ်လိၚ် နကဵုအဝုတ်ပွကာယျ7 အဝုတ်ပွပါၚ်8 တံဂှ် နကဵုဥပဒေမစဵုဒၞာကဵုဟိရိကေုာံဂုဏ်သိက္ခာညးဗြဴမွဲဂှ်မကဵုဒုဟ်ဒဏ်မာန်ဒၟံၚ်ရ။

 

ဗီုပြၚ်ပ္ကီုပရာပ်တၞဟ် မဒုၚ်သဇိုၚ်ကု ဒဒှ်လိၚ်ညးတြုံညးဗြဴတံဂှ် လုပ်ဒၟံၚ်အဝေါၚ် ပ္ဍဲဥပဒေမဆေၚ်စပ်ကဵု အမှုကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်၊ အမှုစကာဗွဲအဓမ္မ ကေုာံဥပဒေမဆေၚ်စပ်ကဵုဗြဴစရာဲဍုၚ် တံမဒှ်ရ။ ရံၚ် အမှုစကာဗွဲအဓမ္မ၊ အမှုကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် ကေုာံအမှုဗြဴစရာဲဍုၚ် တံဂှ်ညိ။

အမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညး

နကဵုဥပဒေတန်ဒၟံၚ်ဍုၚ်ဗၟာတှ်ေ ညးတြုံမွဲဆက်ဆောံကာမကဵုညးဗြဴ သၟဝ်အာယုက် ၁၆ သၞာံမ္ဂး ညးဗြဴဂှ်တုပ်စိုတ်ဒှ်ဒှ် ဟွံတုပ်စိုတ်ဒှ်ဒှ် မဒှ်အမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညးရ။9

ယဝ်လုတ်လောန်အမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညး လ္တူသၟတ်ဗြဴသၟဝ်အာယုက် ၁၂ သၞာံမ္ဂး မဒးဒုၚ်ဒဏ်ထံၚ်နူ ၂၀သၞာံ စဵုကဵုဒဏ်ထံၚ်မွဲအာယုက်မာန်ရ။10

ဆက်ဆောံကာမ ကုညးဗြဴလ္တူအာယုက် ၁၆ သၞာံတှ်ေ ညးဗြဴဂှ်ဟွံတုပ်စိုတ်မ္ဂး ဒှ်အမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညးရ။11  ပ္ဍဲဂှ်တှ်ေ ပွမဆက်ဆောံလိၚ် ဟွံဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်သမ္ဘာဇကုလေဝ်ပါလုပ်ကီုရ။12

ပွမလီဠာန်လှေံလှန်၊ ပွမဘပဠညံၚ်ဍေံသ္ဂောံဂိ ၊ ပွမကၠောန်သ္ပ ညံၚ်သ္ဂောံတုပ်စိုတ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမကေတ်ကာမ နူညးဟွံကၠိုဟ်တီဟိုတ်ဖဵုကေုာံ သဘဴ”ပွမတုပ်စိုတ်”တံဂှ်13  “တုပ်စိုတ်ရ” ဟီုဟွံဂွံ။ ပ္ဍဲဂှ် မၞိဟ်ဟိုတ်နူမလဟိၚ်ဝိဝိၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ ဟွံကၠိုဟ်တီဖဵုတံဂှ်လေဝ် ပါကီုရ။

အမှုရာဇဝတ်မစောဲစပ်မာန် ဗွဲမွဲစွံကဵု အမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညးတံဂှ် မၞုံရ။ ပွမသ္ပဇၞးစ14 နာကျပွမသ္ကဵုဂိသကေဝ် ကေုာံ ပွမသ္ကဵုဂိသကေဝ်ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်15 ပွမစဵုကၞာတ်ဗွဲမဟွံဓဝ် ကေုာံ ပွမကၠေၚ်ချုက်ဗွဲမဟွံဓဝ်တံ16 မပါလုပ်ဒၟံၚ်ရ။

ဥပဒေတၞဟ်ဟ် ကေုာံပွမပ္ကီုကြာန်အပ္ဍဲသ္ၚိ

ဥပဒေတန်ဒၟံၚ်ဍုၚ်ဗၟာတံဝွံ ဗွဲတၞဟ်သက်က် ၜိုန်ဂြောပ်ဓလီုရပ်စပ်ကဵု ဗီုပြၚ်ပွမပ္ကီုပရာပ်ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုဒဒှ်လိၚ် ညးတြုံညးဗြဴတံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ၜိုန်ဂြောပ်ဓလီုရပ်စပ်ကဵု ပွမပ္ကီုပရာပ်အပ္ဍဲသ္ၚိတံ ဟွံမာန်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုရာဇသာတ်ဇၞော်ဂှ် တၚ်ပၠဒ္တန်ဂမၠိုၚ် မပါလုပ်ရ။ တၚ်ပၠဒ္တန်ဂမၠိုၚ် တံဝွံ သုၚ်စောဲသွက်အမှုဒုဟ်တၚ်ဗွဲသၟဝ်၊ ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲအမှုပ္ကီုပရာပ်အပ္ဍဲသ္ၚိတံ ဂွံဒၟံၚ်ရ။

 

  • ပွမသ္ကဵုဍေံဂိ နအလဵုဇကုဍေံ17 ပွမဇၞးစပ္ကီုပရာပ်နတဲနဇိုၚ်,18 ၊ ပွမလုတ်လောန်ပွဂစိုတ်မၞိဟ်19
  • ပွမလုတ်လောန်ပရေၚ်ဘပဠ ဟွံဗၠးကဵုရာဇဝတ်20 ပွမဆေဝ်တာစဵုဒၞာ ကေုာံကၠေၚ်ချုက်ဟွံဗဗွဲဓဝ်21 ၊ ပွမတံၚ်ရပ်မၞိဟ်တုဲအာတ်ကေတ်သြန်22

 

ပ္ဍဲကဵုပွမပ္ကီုပရာပ်အပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် ပ္ကီုပရာပ်ဆေၚ်ကဵုရုပ်သၟးဟွံက ပွမသ္ကဵုဂိကဟောံပရေၚ်သၠုဲသြန် ကေုာံပရေၚ်စိုတ်တံလေဝ် ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ပွမပ္ကီုပရာပ်အပ္ဍဲသ္ၚိဂှ်ရ။

အမှုစကာဗွဲအဓမ္မ

ပါဲနူ ပွမဒးဒုၚ်ကဵုဒုဟ်ဒဏ်ကမၠောန်တြံၚ် ဟိုတ်နူဖံက်ပကဝ်ဥပဒေ ကေုာံ ပွမဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်တာလျိုၚ် လ္တူအကာဲအရာဍုၚ် ကာဇၞော်မံက်တိုန်ဂှ်တှ်ေ ပွမစကာဗွဲအဓမ္မလဵုဂှ်ဟွံဟီု ဆေဝ်ဒဝ်ရ။24

သၟာကမၠောန်ကောန်ၚာ်မ္ဂးဂှ် ပွမသွံရာန်ကောန်ၚာ်၊ ပွမသ္ပဍိက်၊ ပွမစကာညံၚ်ရဴဍိက်၊ ပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်၊ သွက်သ္ဂောံသုၚ်စောဲပ္ဍဲပဋိပက္ခရပ်လွဟ်တုဲ ပွမကၠေၚ်ဒက်စကာနကဵုခတှ်၊ ပွမပကောံပကေဝ် ဗွဲအဓမ္မ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဟွံကၠောန်မံၚ်ဟွံဂွံတံ မဒှ်ရ။25

ပွမစကာနနဲ အဓမ္မတံဂှ် တေၚ်ကဵု သၞာဲဒဴဆက်ဆောံ ဂကောံသၟာကမၠောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်ဗဟဵု (ILO) ဂွံဒၟံၚ်ရ။ နကဵုမၞိဟ်ဒးဒုၚ်ဂိဆောံဂှ် ဟွံဒးဖေက် ပွမဒးဒုၚ်ကလေၚ်စောဲအမှု၊ ဒးဒုၚ်ကဵုဒဒိုက်၊ ဒးဒုၚ်ပၠန်နနဲမွဲမွဲ ဂှ် တုဲကဵုလဝ်အခေါၚ်အာတ် သြန်လေဲမွဲမွဲ မနွံရ။

အမှုကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်

ဗီုပြၚ်ကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်ဖအိုတ်တံဂှ် ဟွံဗၠးနူဥပဒေရ။ သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် လုတ်လောန်အမှုကူသာန်သွံရာန်ညးဗြဴ ကေုာံကောန်ၚာ်သၟဝ်အာယုက် ၁၈ သၞာံတံမ္ဂး ဖျေံဒုဟ်ဒဏ် မသ္ကာတ်မြဟ်ဂၠိုၚ်တံမာန်ရ။26

နကဵုညးဒးဒုၚ်ကူသာန်သွံရာန်ဂှ် ဟိုတ်နူဒးဒုၚ်ဇြဟတ်ဓရိုဟ် ဗွဲအဓမ္မတုဲ လုတ်လောန်အာအမှုဒုဟ်တၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် နကဵုဥပဒေဏံ အခေါၚ်ဒးဒုၚ်ကေတ်ကာဟွံမွဲရ။27

ညးဒးဒုၚ်ကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်ဂှ် ကဵုပရိုၚ်ဂရၚ်တေၚ်ကဵု ဒပ်စဵုဒၞာဆေဝ်တာ ပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် မဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵုဥပဒေစဵုဒၞာဆေဝ်တာပွမကူသွံရာန်မၞိဟ် မာန်ဒၟံၚ်ရ။

ပ္ဍဲဥပဒေဏံဝွံ နဒဒှ်စဵုဒၞာကဵုလဝ်ဗဂီုကၠီု ညးဗြဴ ကေုာံသၟတ်ကောန်ၚာ်အာယုက်သၟဝ် ၁၈ သၞာံ မဒးဒုၚ်သွံရာန်တံဂှ်တုဲ စဵုကၟာတ်လဝ်ကဵုညံၚ်ညးဂမၠိုၚ်ဂွိုအ်လုပ်တိတ် ပ္ဍဲဖိုၚ်ဂဗုတ်ကီု ၊ စဵုကၟာတ်လဝ်အခေါၚ် ညးဟွံဆေၚ်ကဵုအမှုတံ ကေတ်ဗဵုလိက်စၟတ်ရုၚ်ဂဗုတ်တံပါလုပ် ရ။ ကၠာဂွိုအ်လလောၚ်ပ္တိတ်တၚ်ဂၞၚ်အမှုသောဲသောဲဗြောဲဗြောဲဂှ် မဒးကေတ်အခေါၚ်နူညးတာလျိုၚ်မဆေၚ်စပ်ဂှ်ရ။28

နကဵုညးဒးဒုၚ်သွံရာန်မၞိဟ်ဝွံ သွက်သ္ဂောံစောဲအမှုဓမ္မဝတ် လ္တူညးသွံရာန်လဝ်ဇကုတံဂှ် သက်သဳအထံက်တံ၊ အရီုအဗၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံဂဥုဲတံ၊ ဒၞာဲသ္ဂောံဇူဒီုမွဲချိုန်ခဏ ကေုာံသီုကဵုအရီုအဗၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်တၞဟ်ဟ်တံ မကေတ်မာန်ရ။29

အမှုဗြဴစရာဲဍုၚ်

ပ္ဍဲဥပဒေဗၟာဝွံ ကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ်ဂှ် ဟွံလုပ်သၞောဝ်ရ။30

နကဵုဥပဒေပလီုသရိုဟ်ကၠေံကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ်(၁၉၄၉)ဝွံ ယဝ်ဂြဲစိုတ်နနဲကာယျ နနဲအရေဝ် ပ္ဍဲဒၞာဲမဆေၚ်စပ်ကဵုညးဂမၠိုၚ်တံဂှ်တှ်ေ ဟွံဗၠးနူဥပဒေမဒှ်ရ။31

ပွမပ္တိတ်ပရဲ နူကမၠောန်လိၚ် မပ္တံကဵု ပွမကၠောန်သ္ပပ္တန်သ္ၚိဗြဴစရာဲဍုၚ်၊ ပွမစဳရေၚ်ကမၠောန်တံဂှ် ဖျေံဒုဟ်ဒဏ်ရာဇဝတ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။32

းပံၚ်ဖက်ဒၟံၚ်ကဵု ဗြဴစရာဲဍုၚ် တီဒၟံၚ်အခါန်ဒဒှ်ဍေံဖိုဟ်ဂှ်လေဝ် ကေတ်ကာစောဲအမှုဂွံမာန်ရ။33  ကုသၟတ်ကောန်ၚာ်မၞုံသၟဝ်မထိၚ်ဒဝ်ဇကုဂှ် ယဝ်ရဇကု သ္ကဵုဍေံမံၚ်ကဵုညးမဂယိုၚ်လမျီုနကဵုကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ် တုပ်ပ်မ္ဂး မဒးဒုၚ်ဖျေံဒဏ်သြန် ဒဏ်ရာဇဝတ်မာန်ရ။34

ကောန်ၚာ်ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ်ဂှ် တီဒၟံၚ်ဖိုဟ် ကဵုလဝ်အခေါၚ်မ္ဂး ကေတ်ကာစောဲအမှုကု မိမ၊ ညးထိၚ်ဒဝ်ဂှ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။35

နကဵုရာဇသာတ်ဇၞော်ဂှ် ပွမလုတ်လောန်သုၚ်စောဲ ကေတ်စပရဲလ္တူကောန်ၚာ်သၟဝ်အာယုက် ၁၈ သၞာံ သွက်ကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ်ဂှ်တှ်ေ ဖျေံသ္ဂုတ်ဒဏ်မသ္ကာတ်မြဟ်နူဂှ် မာန်ဒၟံၚ်ရ။36

ၚးနူသ္ဂောံဟံၚ်ပြာ်လမျီုညးဗြဴမွဲဂှ်တုဲ ပွမပလီုယဲဒိုက်၊ ပွမသ္ကဵုယဲဒိုက်လီုတံဂှ် ဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵုဥပဒေရ။37

အခိၚ်ယဲဒိုက်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂှ် ပွမပလီုဖျေံယဲဒိုက်၊ ပွမသ္ကဵုယဲဒိုက်လီု ၊ တၚ်တုပ်စိုတ်ညးဗြဴဟွံမွဲမွဲသာ် ပွမပလီုဖျေံယဲဒိုက်၊ ပွမသ္ကဵုယဲဒိုက်လီု ဟွံသေၚ်မ္ဂး အဃောပလီုယဲဒိုက် ၊အဃောပွမသ္ကဵုယဲဒိုက်လီုဂှ် ညးဗြဴဂှ်ချိုတ်အာမ္ဂး ဒုဟ်ဒဏ်ဇၞော်နူဂှ် မဖျေံမာန်ရ။38

တၞဟ်နသ္ဂောံကလေံထောံ ဒဒှ်ရၜံၚ်လဝ်ကောန်ၚာ်ဂှ်တုဲ ကၠဟ်ထောံ တိုပ်ထောံ ဇွကောန်ၚာ်စသ္ဂောံၜံၚ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကောန်ဖျုန်ဂၠံဂဝ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒုဟ်အမှုရာဇဝတ်ရ။39

လာၚ်ဇြေန်ဟၟဲမွဲသာ် ကၠောန်သ္ပဣမိ ၜံၚ်ကောန်ၚာ်မ္ဂး ဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵု ဥပဒေရ။40

ဟၟဲကဵုတၚ်ထံက်ဂလာန်နနဲလုပ်သၞောဝ် နူဇမၞော်ဂကောံ(board member)ဂဥုဲဆေၚ်စပ်တံမွဲသာ် ကၠောန်သ္ပညံၚ်ဂွိုအ်ဂွံယဲဒိုက်မ္ဂး မၞိဟ်ယဲသၟးဟွံက သီုမၞိဟ်ကၠောန်ကဵုဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ဖျေံဒဏ်ထံၚ် ဒဏ်သြန်တံ မမာန်ရ။41

အဃောကၠောန်သ္ပဒၟံၚ်သာ်ဂှ်ဝွံ ယဝ်ညးဗြဴဂှ် ချိုတ်အာမ္ဂး (ဟွံသေၚ်တှ်ေ) ဆန္ဒညးဗြဴဟွံပါမွဲသာ် ကၠောန်သ္ပတဴမ္ဂး ထပ်ဂလိုၚ်ပ္တိုန်ဒုဟ်တၚ် မမာန်ရ။42

အဃောရပ်ဂတ်ဂှ် ပွမဂၠိုက်ဂၠာဲအပ္ဍဲညးဗြဴဂှ် ညးဗြဴတၞဟ်ဟ်ဟေၚ် သ္ဒးကၠောန်ရောၚ်။43

ကောန်ၚာ်သၟတ်ဗြဴတံဂှ် ပၟၚ်ထံၚ်ညးဗြဴရ မဒးထိၚ်ကြာပ်ရောၚ်။44

ညးဗြဴတံဝွံ နကဵုအမှုလဵုဒှ်ဒှ် ဒးဒုၚ်စောဲစပ်မ္ဂး အခေါၚ်ဂွံပ္တိုန်ဒုၚ်လျိုၚ်ကဝံၚ် မၞုံရ။45

ကောန်ထံၚ်ညးဗြဴလ္တူအာယုက်-၁၆-သၞာံတံဝွံ ညးဒုၚ်ကာထံၚ်ညးဗြဴရ မဒးပလံၚ်ဗ္စိုပ်ပ္ဍဲ ထံၚ်ဂွံရ။46

ညးဗြဴတံဝွံ မဒးပါ်လဝ်ဒၞာဲကဵု ညးတြုံတံမဒှ်တုဲ ပွမစုတ်ဂါတဲ(လက်ထိပ်)၊ ပွမဒက်ကၠေၚ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမကဵုဒဏ်ၜဝ်တံဂှ် ကၠောန်သ္ပဟွံဂွံရ47

ညးမရံၚ်စံၚ်ကဵုကောန်ၚာ် ပ္ဍဲမ္ၚးတေံဟၟဲမ္ဂး ကောန်ထံၚ်ညးဗြဴဝွံ အာတ်မိတ် ကေတ်စွံကောန်ဇရေၚ်ဇကု စဵုကဵုကောန်ၚာ်အာယုက်-၆-သၞာံဂွံဒၟံၚ်ရ။48  ပ္ဍဲအကာဲအရာသာ်ဂှ်တှ်ေ သွက်ကောန်ၚာ် သ္ဂောံစသုၚ်မံၚ်စံၚ်၊ ဗွိုက်လတက်ကောန်ၚာ်၊ သ္ဂောံမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက်ကောန်ၚာ်တံဂှ် သၞာဲဒဴထံၚ်စာတ်ဝွံ သွက်ဂွံထံက်ပၚ်ကဵုတာလျိုၚ်မၞုံတဴရ။49

သ္ဂောံတီအခေါၚ်အရာမၞိဟ်သၟဝ်အာယုက် ၁၆ သၞာံ ကေုာံ အခေါၚ်အရာညးဒးဒုၚ်စောဲစပ်တံ ဂၠိုၚ်ၚ်မ္ဂး ရံၚ်ပ္ဍဲကဏ္ဍ ‘အခေါၚ်အရာညးဒးဒုၚ်စောဲစပ်တံ’ ဂှ်ညိ။

သွက်ညးတြုံကေုာံညးဗြဴ သ္ဂောံထပ်တဲဂှ် အောန်အိုတ်အာယုက် ၁၈ သၞာံ မဒးဒှ်ရောၚ်။50

ဥပဒေအခိုက်အလေံဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဖဵုဍေံလ္တူ ပွမဒုၚ်စအာဲ၊ပွမထပ်တဲ၊ ဂကောံဗော်စပ်ကဵုပရေၚ်ဘာသာ ကေုာံပွမဒ္ဂေတ်ဗက်သုၚ်စောဲ မနွံရ။

ညးဂှ်ဒှ်ဒှ် စကာသ္ကဵုကောန်ၚာ်ထပ်တဲဗွဲအဓမ္မ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကဵုအခေါၚ်ကောန်ၚာ်ထပ်တဲ မ္ဂး မဒးဒုၚ်ဖျေံဒဏ်ရာဇဝတ် ကေုာံ ဒဏ်သြန်တံမာန်ရ။51

ညးဗြဴတံဝွံ နနဲတုပ်သၟဟ်ကဵုညးတြုံတံကီု အခေါၚ်အရာပိုၚ်သ္ၚိ၊ တိ ကေုာံပိုန်ဒြပ်တံ မၞုံတုဲ ပွမပါ်ပါဲ ဒဒှ်လိၚ် ညးတြုံညးဗြဴဂှ် နကဵုဥပဒေဒ္တန်ဒၟံၚ်တံဂှ် ဆေဝ်တာလဝ်ဂြတ်ဂြတ်ရ။52

ပ္ဍဲမူဝါဒအသုၚ်အစောဲတိ ကၟိုန်ဍုၚ်၂၀၁၆ ဂှ် ပ္ဍဲကေၚ်ကာ ပွမပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီတိကၠအ်၊ ပွမဒုၚ်ကေတ်အာဲ၊ ပွမစဳရေၚ်ဖန်ဖက်တိတံဂှ် သၠုၚ်ပ္တိုန်လဝ်အခေါၚ်အရာ ညးတြုံညးဗြဴတုပ်သၟဟ်ဂှ်ရ။53

သ္ဂောံပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီတိကၠအ်ဂှ် ဟွံဒးဒှ်ညးက္ဍိုက်က္ဍိုပ်သ္ၚိကၟိန်၊ ညးတြုံတုဲဒဒှ်ကောန်သ္ၚိကၟိန်ဂှ်လေဝ် ရုပ်ဂပ်ဒၟံၚ်ရ။54

“ညးက္ဍိုက်က္ဍိုပ်သ္ၚိကၟိန် “ ဟီုဂှ် ညးမကၠောန်အာဒၟံၚ်က္ဍိုပ်စပ်ကဵုပရေၚ်သ္ၚိကၟိန် ညးဗြဴဒှ်ဒှ် ညးတြုံဒှ်ဒှ် မိက်ဂွံသ္ဂး မၞိဟ်မွဲမွဲဂှ်ရ။55

ပွမပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီတိကၠအ် မွဲစွံကဵု ညးရဲသ္ၚိကၟိန်တၞဟ်ဟ်ဂှ် တာဒၞာလဝ် နကဵုဥပဒေဟၟဲရ။ ညးဗြဴတံဝွံ အခေါၚ်ပံၚ်တောဲပိုၚ်ပြဳတိတုပ်သၟဟ်ကဵု ညးတြုံတံမပါလုပ်၊ အခေါၚ်မဂွံတိကၠအ်လေဝ် မၞုံရ။56

အခေါၚ်အရာ မဆေၚ်ကဵုတိကၠအ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲတၟေၚ် ကေၚ်ကာဒုၚ်အာဲတံဂှ် တၞဟ်ခြာဟွံတုပ်ကဵု ဥပဒေအခိုက်အလေံတံလေဝ် မဒှ်မာန်ရ။57

သ္ဂောံတီ အခေါၚ်အရာပိုၚ်သ္ၚိ၊ တိ ကေုာံပိုန်ဒြပ်တံဂှ်တှ်ေ ရံၚ် ကဏ္ဍ အခေါၚ်အရာ မဆေၚ်စပ်ကဵုတိကၠအ် ဂှ်ညိ။

နကဵုဥပဒေဒ္တန်ဒၟံၚ် ဍုၚ်ဗၟာဂမၠိုၚ်ဝွံ တၠကမၠောန်မွဲဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ဂကူ၊ ဇာတိ၊ ဘာသာ ကေုာံဒဒှ်လိၚ် ညးဗြဴညးတြုံတံတုဲ ပွမပါ်ပါဲဆက်ဆောံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမဟွံကဵုအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်ဂှ် အခေါၚ်သ္ပဟွံမွဲရ။58

ပ္ဍဲဒၞာဲကမၠောန်တံဂှ် ညးဗြဴတံ အခေါၚ်မဂွံဒုၚ်စသိုၚ်အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်ကဵုညးတြုံတံ မၞုံရ။59

ညးဗြဴတံဂှ် နနဲတုပ်ကဵုညးတြုံတံ မဂွံဒုၚ်စသိုၚ်အခေါၚ်အရာတုပ်ကေုာံ သြန်ဂိတုတုပ် မၞုံရ။60

ညးတြုံဒှ်ဒှ် ညးဗြဴဒှ်ဒှ် ဇၟာပ်သၟာကမၠောန်ဝွံ အခေါၚ်မဂွံဒုၚ်စသိုၚ်သြန်ဂိတု အတိုၚ်သ္ဂုတ်ဖျေံလဝ်သြန်ခရိတ်ဗွဲမအောန်အိုတ်ဂှ်မာန်ရ။61

အခါရုဲစှ်ကဵုဒၞာဲ ကဵုတာလျိုၚ် ညးဒုၚ်ကာဍုၚ်ဂှ် ဗွဲယေဘုယျ ဆေဝ်တာလဝ်ပွမပါ်ပါဲဆက်ဆောံဂှ်ရ။ ဆဂး သွက်ကမၠောန်မဒးရးကဵု ညးတြုံတံဂှ်ရတှ်ေ ရုဲစှ်ကဵုတာလျိုၚ်ကဵုညးတြုံတံဂှ် ဒှ်တၚ်တၟေၚ်တၞဟ်ရ။62

ညးဗြဴတံဝွံ ကၠာဂွိုအ်ၜံၚ်ကောန် ၆ သတ္တဟ ၊ ၜံၚ်ကောန်တုဲ ၈ သတ္တဟ ကေတ်အခေါၚ်ၜံၚ်ပၟတ်ဂွံဒၟံၚ်ရ။63 တန်တဴကဵု တၠကမၠောန် ပွမပါလုပ်၊ ပွမစုတ်ကဵုလဝ် ပ္ဍဲအစဳအဇန်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်တုဲ အခေါၚ်ဂွံ အခိၚ်ဇူကာလၜံၚ်ပၟတ် လအ်ဂၠိုၚ်ညိလေဝ် ဂွံမာန်ရ။64

နကဵုညးဗြဴကၠောန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲကဏ္ဍကမၠောန်ဓမ္မတာ ဟွံသေၚ်တံဂှ် အခေါၚ်ၜံၚ်ပၟတ် ၊ အခေါၚ်အရာ သၟာကမၠောန်တၞဟ်ဟ်တံ၊ အစဵုဒၞာမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်တံ ကေုာံအခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်တံဂှ် ဟွံလုပ်အဝေါၚ် ပ္ဍဲဥပဒေဒုၚ်လဝ်လျိုၚ်တံဂှ်လေဝ် မၞုံမာန်ရ။

သ္ဂောံတီအခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်တံ ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ် ရံၚ် ကဏ္ဍအခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် ဂှ်ညိ။

  • အာတ်ဥပဒေအာယုက်ပွမသၞက်ကရောဲထပ်တဲ ၂၀၁၇
  • ဥပဒေပလီုသရိုဟ်ပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် ၂၀၀၅
  • အာတ်ဥပဒေ ဥပဒေကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂမၠိုၚ် ၁၈၉၈ အပိုဒ်ဍောတ် ၁၃ ဥပဒေကောန်ၚာ်သၟတ် ၂၀၁၉
  • ဥပဒေကောန်ၚာ်သၟတ် (၂၀၁၉)
  • ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ်(၁၈၉၈)
  • သၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ် (၂၀၀၈)
  • ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ ၁၈၇၂ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅)
  • ဥပဒေတိဗ္ၚတိကၠအ် (၂၀၁၂) ၃(ဆ)
  • အာတ်ဥပဒေ တ္ၚဲကေတ်အခေါၚ်ဇူ ကေုာံတ္ၚဲကၟာတ်ကမၠောန် ၁၉၅၁ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၄)
  • ဥပဒေ မပလေဝ်ပလေတ်လဝ်ရာဇသာတ်ဇၞော် (၆/၂၀၁၆)
  • ဥပဒေပလီုသရိုဟ်ကၠေံကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ် ၁၉၄၉ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၈)
  • ဥပဒေကံၚ်ဇြီ ခုဇ္ဇာ ကေုာံလွဳၜံၚ်ကောန်ၚာ် ဍုၚ်ဗၟာ(၁၉/၁၉၉၀)
  • ဥပဒေသြန်ခရိတ်ဗွဲမအောန်အိုတ်၂၀၁၂
  • မူဝါဒအသုၚ်စောဲတိ ကၟိန်ဍုၚ် ၂၀၁၆ ၝောံပိုဒ် ၇၅(က)
  • ရာဇသာတ်ဇၞော်
  • အာတ်ဥပဒေ ထံၚ်စာတ် ၁၈၉၄
  • ဥပဒေ ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် ၂၀၁၂ ။
  • ဥပဒေပလီုသရိုဟ်ကၠေံကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ် ၁၉၄၉ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၈)

ဆက်မိတ်

 

  • ရှားပါသည့် ဖြစ်စဉ်အချို့တွင် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ပြီးနောက် တချိန်တည်းတွင် ပြစ်ဒဏ် ချမှတ် ခံထား ရသူအပေါ် တစ်ဉီးချင်း စီအလိုက် ဖြစ်စေ၊ လူအများကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးသည့် အခါတွင်ဖြစ်စေ၊ ထိုသူ ကျူးလွန်ခဲ့သော ပြစ်မှုများကို လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့် ပေးနိုင်ပါသည်။
  • ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသူသည် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ရရှိသည့်အခါ သို့မဟုတ် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာ ခွင့်တွင် ပါဝင်လာသည့်အခါ ထိုသူကျခံရန် ကျန်ရှိနေသောမည်သည့်ပြစ်ဒဏ်မဆိုမှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ရပြီး ချက်ချင်း လွှတ်ပေးရမည်ဖြစ်ပါသည်။
  • ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့် သို့မဟုတ် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်တွင် ပါဝင်လာခြင်း၏ ဥပဒေဆိုင်ရာ အကျိုးဆက်များသည် သီးခြားဖြစ်ပေါ်နေသော အခြေအနေအပေါ်မူတည်ပြီး ကွဲပြားနိုင် သောကြောင့် ရှေ့နေနှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါသည်။
    • ရှေ့နေအနေဖြင့် ပြင်ဆင်မှု တင်သွင်းခြင်း သို့မဟုတ် အယူခံတင်ခြင်းကဲ့သို့သော အခြားရွေးချယ်စရာများကို ၎င်း၏ အမှုသည်ကို အသိပေးသင့်ပါသည်။ အမှုရောက်ရှိ နေသော အဆင့်ပေါ်မူတည်၍ တရားသူကြီးက စွဲချက်များကို ပလပ်ပေးရန်၊ သို့မဟုတ် ဉပဒေအရာရှိက စွဲချက်များကို ဖြုတ်ချပေးရန်၊ သို့မဟုတ် ရုပ်သိမ်းနိုင်သော အမှုများတွင် တရားလို၏ လျှောက်ထားမှုဖြင့် အမှုကို ရုပ်သိမ်းပေးရန် ရှေ့နေက ကြိုးစားပေးနိုင် ပါသည်။
  • ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်လုပ်ငန်းစဉ် အစိတ်အပိုင်းအနေဖြင့် လွတ်ငြိမ်း ချမ်းသာခွင့် ရရန် ပြစ်ဒဏ်ကျခံရသူ အနေဖြင့် အချို့သောစာရွက်စာတမ်းများကို လက်မှတ်ထိုးရ နိုင်ပါသည်။ မမှန်ကန်သောထွက်ဆိုချက်များကို တင်ပြမိနိုင်ချေ၊ သို့မဟုတ် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခံရမည့်သူ အပေါ် မတရားဝန်ပိစေနိုင်မည့် သဘောတူညီချက်ကို ပေးလိုက်မိနိုင်ချေ တို့ကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန်အတွက် ဖြစ်နိုင်လျှင် ဖြစ်နိုင်သည့်နေရာတိုင်းတွင် ထိုအထောက်အထား စာရွက်စာတမ်း များကို ရှေ့နေက ပြန်လည်ဆန်းစစ်သင့်ပါသည်။

 

ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်

 

  • စွပ်စွဲခံရသူသည် အပြစ်ရှိကြောင်း ဝန်ခံလျှင် သို့မဟုတ် အခြားသူများ၏ ပြုလုပ်မှုများသည် ပြစ်မှုကျူးလွန်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတင်းအချက်အလက်ကို ပေးလျှင် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်း ချမ်းသာခွင့် အတွက် အကြုံးဝင်နိုင်ပါသည်။ 1
    • မိမိ၏ ပြုလုပ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဝန်ခံရန် သို့မဟုတ် အခြားသူများကို ဆန့်ကျင် သက်သေ ထွက်ဆိုရန် ဆန္ဒရှိနေပါက မိမိ၏ ရှေ့နေနှင့် ဉီးစွာဆွေးနွေးတိုင်ပင်သင့်ပါသည်။
  • စွပ်စွဲခံရသူသည် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ရရှိရန်အတွက် အပြစ်ရှိကြောင်းဝန်ခံရန်ဆုံးဖြတ်လျှင် စွပ်စွဲခံရသူကို ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်လုပ်ငန်းစဉ်အစိတ်အပိုင်းအနေဖြင့် တရားရုံးတွင် မျက်မြင် သက်သေ အဖြစ် စစ်မေးမည် ဖြစ်ပါသည်။ 2
  • ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ရရှိရန်အတွက် ဥပဒေအရာရှိနှင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းနိုင်သော်လည်း နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းသည် တရားသူကြီး၏ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ခွင့် ဘောင်အတွင်းတွင်ရှိပါသည်။
  • စွပ်စွဲခံရသူသည် ပြစ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အပြစ်ရှိကြောင်းယုံကြည်ထိုက်သည့် လုံလောက်သော ယုံကြည်ထိုက်သည့် အကြောင်းပြချက်များရှိသည်ဟု တရားသူကြီးက ထင်မြင်လျှင် စွပ်စွဲခံရသူကို စစ်ဆေးစီရင်ရန်အတွက် ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ် သို့မဟုတ် ခရိုင်တရားရုံးသို့ တင်ပို့မည် ဖြစ်သည်။ 3
  • စွပ်စွဲခံရသူကို စစ်ဆေးစီရင်ရန်တင်ပို့သည့်အချိန်နှင့် နောက်ဆုံးဆုံးဖြတ်ချက်(စီရင်ချက်ချခြင်း) မတိုင်ခင် အချိန်ကြားတွင် ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်သည် မူလတရားရုံး (မြို့နယ်သို့ မဟုတ်ခရိုင်တရားရုံး) ကို စွပ်စွဲခံရသူအား ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးရန်အမိန့်ပေးနိုင်ပါသည်။ 4
  • ဥပဒေအရာရှိသည် စွပ်စွဲခံရသူသည် သက်သေခံချက်များကို ထိန်ချန်ထားခြင်းသို့မဟုတ် မမှန်သော သတင်းအချက်အလက်များပေးခြင်း စသည့် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပါ စည်းကမ်းချက် များကို လိုက်နာခြင်းရှိမရှိဟု တင်ပြနိုင်ပြီး ထိုအခါ မူလ စွဲချက်များ အပြင် သတင်း အချက် အလက် ဝှက်သိမ်းခြင်း၊ မမှန်သက်သေခံခြင်းတို့ ပြင်ပါ 5

 

သမ္မတ ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးခြင်း/လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်

 

  • နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် ပြစ်မှုတစ်ခုအတွက် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသူ မည်သူကိုမဆို ပြစ်ဒဏ် သက်သာခွင့် ပေးခြင်း သို့မဟုတ် လူအုပ်စုတစ်စုကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် တို့ကို ပေးနိုင်ပါသည်။ 6
    • ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် ရာဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်၏ အစိတ်အပိုင်း တရပ်ရပ်ကို ဆိုင်ငံခြင်းမှ သည် ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်လုံးကို ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းလည်းပါဝင်နိုင်ပါသည်။
    • ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ကို လက်ခံရရှိသောလူပုဂ္ဂိုလ်(သို့မဟုတ် လူပုဂ္ဂိုလ်များ)အပေါ် စည်းကမ်းချက်များနှင့်ဖြစ်စေ၊စည်းကမ်းချက်များမထားဘဲဖြစ်စေ ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ကို ပေးနိုင်ပါသည်။
    • ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးခြင်း ခံရသူသည် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်တွင် ပါရှိသော စည်းကမ်းချက်များနှင့် မကိုက်ညီမှု တစုံတရာရှိခဲ့လျှင် နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် ပြစ်ဒဏ် လွတ်ငြိမ်းခွင့်ကို ဖျက်သိမ်းနိုင်ပြီး စွပ်စွဲခံရသူကို ကျန်ရှိသေးသော ပြစ်ဒဏ်အပိုင်းကို ဆက်လက်ကျခံစေရန် အမိန့်ပေးနိုင်ပါသည်။ 7
      • သီးခြားဖော်ပြထားသော အပြုအမှုများကို လုပ်ဆောင်ခြင်းမှ ရှောင်ကျဉ်ရန် သို့မဟုတ် ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုရန် စသည့်အချက်များအပေါ် အခြေခံပြီး ပြစ်ဒဏ် လွတ်ငြိမ်းခွင့် သို့မဟုတ် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်များကို စည်းကမ်းချက် ထား၍ ပေးခြင်းဖြစ်နိုင်ပါသည်။
  • သမ္မတသည် ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးရန်အလို့ငှာ အမှုကိုစစ်ဆေးစီရင်ခဲ့သည့် ရုံးထိုင် တရားသူကြီး၏ သဘောထားမှတ်ချက်ကို ရယူနိုင်သည်။ 8
  • ယေဘုယျအားဖြင့် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်များကို အုပ်စုတစ်စုအပေါ် ပြုလုပ်လေ့ရှိသော်လည်း ဖြစ်နိုင်လျှင် ပြစ်ဒဏ်ကျခံနေရသူ အနေဖြင့် အုပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍမှ သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များထံ ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့် ၊ သက်သာခွင့်ပေးပါရန် တစ်ဦးချင်းအယူခံများ တင်သွင်းရန် စဉ်းစား သင့်ပါသည်။