အခေါၚ်အရာ ညးဒှ်သက်သဳဂမၠိုၚ်ကဵု ညးတေၚ်အမှုဂမၠိုၚ်

ပါဲနူတၚ်တၟေၚ်တၞဟ်ဂှ်တှ်ေ အမှုဒုဟ်တၚ်မွဲဂှ် နကဵုညးမတီပရူပရာအမှုရာဇဝတ်ဂှ် ညးလဵုဒှ်ဒှ် ဂရၚ်တေၚ် ပံက်အမှုမာန်ရ။^{9 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၅၄၊ ၁၅၅(၁)။)}
အမှုမစောဲလဝ်ဂှ် ဒှ် အမှုပရေၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဟွံပိုၚ်ဂှ်တှ်ေ နကဵုညးဂရၚ်တေၚ်ဂှ် ဒးပတဝ်က္ဍိုပ်ဂရၚ်ပ္တီ ကုရုၚ်ဂဗုတ် တူရူရောၚ်။^{10 ()}
အမှုမစောဲလဝ်ဂှ် ဒှ် အမှုပရေၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ပိုၚ်ဂှ်တှ်ေ ကဵုပရိုၚ်ဂရၚ်တေၚ် ကုသၞာဲဒဴဗၠာဲသၟိၚ် မထေက်ရ။^{11 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၅၄။)}  ရုၚ်ဂဗုတ် မဆေၚ်စပ်တံဂှ်လေဝ် တဝ်က္ဍိုပ်ဂရေၚ်ပ္တီမာန်ရ။ ကာလဂှ်တှ်ေ နကဵု နာဲဗ္စာ ကဵုအမိၚ်ကုသၞာဲဒဴဗၠာဲသၟိၚ်တုဲ ပံက်အမှု၊ စၟဳစၟတ် တၚ်ဂရၚ်တေၚ် တံ ရောၚ်။ လ္ၚတ် ပွမဂရၚ်တေၚ်ပံက်အမှု ပ္ဍဲဗဒိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဂှ်ညိ။

ဂရၚ်တေၚ်အမှု နဒဒှ်စၞးညးတၞဟ်မွဲတှ်ေ ဒှ်မာန်မ္ဂး တၞဟ်နသ္ဂောံကေတ်ဆန္ဒစိုတ် ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဇေတ်တ်ဂှ် မၞုံပၟိက်ဇၞော်ရ။
ဂရၚ်တေၚ်သာ်ဂှ်တုဲမ္ဂး နာဲဗ္စာဝွံသ္ကဵုညးဂရၚ်တေၚ်ဂှ် ယဵုသစာတုဲ သၟာန်သၟုက်စၟဳစၟတ်ရောၚ်။^{12 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၂၀၀(က)။)}
အခါရဂရၚ်တေၚ်တှ်ေ တၚ်ဂၞၚ်တံညံၚ်သ္ဂောံဍာံဂှ် မဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော်ရ။ တၚ်ပ္တိတ်ဟီုလဝ်တံဂှ် တၞဟ်န သ္ဂောံထံက်ဂလာန် ဟွံသေၚ်မ္ဂး သ္ဂောံတးဂလာန် ညးမစောဲအမှုဂရၚ်တေၚ် ကေုာံညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံတံ ပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်ဂှ် မသုၚ်စောဲမာန်ရ။^{13 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၁၄၅၊ ၁၅၅(၃)၊ ၁၅၇။ ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၆၂(၁)။ သ္ကေံတဲဗၠာဲသၟိၚ် အပိုဒ်ဍောတ် ၁၄၁၄။)}
ပ္ဍဲလ္ၚဵုဂှ် ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဂှ် ဟိုတ်နူဂရၚ်တေၚ်အမှုဂှ် နကဵုသဘဴဂၠံၚ်ဥပဒေ ဒးဆဵုဂဗဒုဟ်ဖဵုအဆက်ဍေံ မမာန်ရ။
အခါရနာဲဗ္စာစၟဳစၟတ်တုဲဒှ်အာတှ်ေ သွက်သ္ဂောံစၟဳစၟတ်ထံၚ်ဗက်အမှုဂှ် ကၠောန်အာ ပွမကလေၚ်လှဲပြံၚ်ကုဌာနဗၠာဲသၟိုၚ်^{14 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၂၀၂(၁)၊ ၁၅၅(၂)-(၃)။)}  ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမလှဲပြံၚ်ကုရုၚ်ဂဗုတ်မဆေၚ်စပ်တံ^{15 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၂၀၂(၁)။)}  ဟွံသေၚ်မ္ဂး တမ်ဟိုတ် အရၚ်သ္ဂောံဒက်ပ္တန်အမှု ရုပ်ပ်ဂပ်ပ်ဟၟဲမ္ဂး ပွမသၠးကၠေံထောံအမှု^{16 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၂၀၃။)}  ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္တိတ်လိက်ကော်အမှု(သမ္မန်စာ)၊ ပ္တိတ်ဝရာန်တုဲ ပွမကေတ်ကာ ကၠောန်သ္ပအာ မဒှ်ရောၚ်။^{17 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၂၀၄။)}  များပြုလုပ်မည် ဖြစ်သည်။
သက်သဳအထံက်တံဗွဲမရုပ်ဂပ်ဟၟဲတှ်ေ နကဵုနာဲဗ္စာ သၠးကၠေံထောံ အမှုဂှ် မာန်ရ။^{18 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၂၀၃။)}
ယဝ်သ္ဂုတ်သွာတ် သွက်သ္ဂောံဆက်စၟတ်ဒုၚ်ကလၚ်အမှုမ္ဂး ညးမဂရၚ်တေၚ်ဂှ်မ္ဂး လိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်အရၚ်ဇကုတုဲ ဆက်ကၠောန်အာမာန်တုဲ ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်ဂှ်ဝွံ ဒးဗက်ကၠောန်အာနူသၟဝ် အကောပ်အကာဲသၞာဲဒဴဥပဒေဂှ် မဒှ်ရ။^{19 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၄၉၃။)}

သင်လုပ်နိုင်သည့်အရာများ

အမှုပရေၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ရပ်စပ်ဟွံဂွံတံဂှ် မ္ဒးဂရၚ်တေၚ်တူရူကုရုၚ်ဂဗုတ် မမာန်ရ။
ဒှ်မာန်မ္ဂး ကေတ်အရီုအဗၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်၊ ဂကောံဗော်မဆေၚ်စပ်ကဵုဥပဒေတံဂှ် မခိုဟ်အိုတ်ရ။
နကဵုညးဂရၚ်တေၚ်ဂှ်တှ်ေ ပွမစၟတ်အမှုပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ် မပါလုပ်ကီု အတိုၚ်မွဲကာလအမှုဂှ် အရီုအဗၚ်နနဲဂၠံၚ်ဥပဒေ မ္ဒးကေတ်လဝ်ထေက်ရ။
နကဵုညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဒၟာနူအမှုဒုဟ်တၚ်၊ အမှုရာဇဝတ်တံဂှ် အရီုအဗၚ်နနဲဂၠံၚ်ဥပဒေတံသၟးဟွံက တၚ်ဒုၚ်ကာ မပ္တံကဵု ပွမသဳကၠဳဗၜိုဟ်စိုတ်စပ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ယဝ်မၞုံပၟိက်တှ်ေ ပွမမံၚ်ဇူဒၞာဲဂီုကၠီုဖျေံစိုတ်ဂွံ တံဂှ်လေဝ် မဒးကေတ်ထေက်ရ။
ကုပွမဒ္ဂေတ်လီုညးဒုၚ်ကာညးဍုၚ်ကွာန်တံ မပ္တံကဵု နာဲဗ္စာ ကေုာံညးဒုၚ်ကာရုၚ်ဂဗုတ်တၞဟ်ဟ်ဂှ် ဂရေၚ်တေၚ် ကဝ်မယှေန်ပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိ(ACC) မမာန်ရ။ ရံၚ် ပွမလွဳလွတ်နနဲတၞဟ် မ္ၚးနူအမှုရာဇဝတ် ဂှ်ညိ။

တၚ်ကဵုကသပ်သ္ဂောံလိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်အမှု

ပ္ဍဲအမှုပရေၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ရပ်စပ်ဂွံတံဂှ် နကဵုသၞာဲဒဴသၟိၚ်ဗၠာဲ သ္ဂောံထံၚ်ဗက်စၟဳစၟတ်အမှုဂှ် ဂွံလဝ်တၚ်ဏှ်ပရိုၚ်ရုံရုံဂပ်ဂပ်တုဲယျ ပတှ်ေစှ်ေစိုတ်မ္ဂး ဂရၚ်ပတီလဴကဵု ရုၚ်ဂဗုတ်တုဲ ပွမထံၚ်ဗက်စၟဳစၟတ်ဂှ် ကၠောန်သ္ပအာရ။^{20 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၅၇(၁)၊ ၁၅၆(၁)။)}
သၞာဲဒဴသၟိၚ်ဗၠာဲဝွံ အမှုပရေၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ရပ်စပ်ဟွံဂွံ ဂှ် နူကဵုနာဲဗ္စာ ကဵုအမိၚ်မှ စၟတ်ဂၠာဲထံၚ်ဗက်ဏောၚ် မဒှ်ရ။^{21 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၅၅(၂)-(၃)။)}
နကဵုသၞာဲဒဴ စၟဳစၟတ်ထံၚ်ဗက်အာအမှုဏောၚ် ဟွံစၟဳစၟတ်ထံၚ်ဗက်ရပုဟ်ဂှ် မဒးဂရၚ်လဴကဵု ညးဂရေၚ်တေၚ်/ညးကဵုပရိုၚ်ရ။^{22 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၅၇(၂)။)}
ဇၟာပ်ပွမစၟဳစၟတ်ထံၚ်ဗက်ဂှ်နကဵုသၞာဲဒဴဗၠာဲသၟိၚ် ဗွဲမဟွံလဇုဲလဇ မဒးကၠောန်အာရောၚ်။^{23 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၇၃(၁)။)}
နကဵုသၞာဲဒဴဗၠာဲသၟိၚ်ဝွံ သွက်သ္ဂောံစၟဳစၟတ်သၟာန်သ္ဂးပရူဒဒှ်အမှုဂှ်တုဲ ကော်စိုပ်ဗဒိုပ် ကုမၞိဟ်တီလဝ်တံဂှ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။^{24 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၆၀-၁။)}
ပ္ဍဲကာလထံၚ်ဗက်စၟဳစၟတ်ဒၟံၚ်အမှုဂှ် ပူဂဵုမွဲ ပွမပ္တိတ်ဟီုနကဵုဆန္ဒစိုတ်ဇကုဇကုဂှ် မပ္တံနူသၞာဲဒဴသၟိၚ်ဗၠာဲမပါလုပ် ညးမွဲလဵုမှ ဆေဝ်တာဟွံဂွံရ။^{25 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၆၃(၂)။)}
မၞိဟ်မွဲ ကၠုၚ်ပ္တိတ်ဟီုသက်သဳပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်မ္ဂး တၚ်ညးဟီုလဝ်ကု သၞာဲဒဴ ဗၠာဲသၟိၚ်တၚ်လဵုဒှ်ဒှ်ဂှ် အခါရစၟဳစၟတ်အမှုပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်တှ်ေ ကလေၚ်ဟီုသ္ဂးတးပါဲဂွံဒၟံၚ်ရ။^{26 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၁၄၅၊ ၁၅၅(၃)၊ ၁၅၇။ ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၆၂(၁)။ သ္ကေံတဲဗၠာဲသၟိၚ် အပိုဒ်ဍောတ် ၁၄၁၄။)}
မၞုံကၠုၚ်ပၟိက်တှ်ေ နကဵုသၞာဲဒဴသၟိၚ်ဗၠာဲဂှ် ဆက်စၠောံကဵု ရုၚ်ဂဥုဲဒေသတုဲ ကေတ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်တၚ်စၟတ်ဂဥုဲ ဂွံဒၟံၚ်ရ။ သ္ပသာ်ဂှ်တှ်ေ ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဂှ် ဒးဒုၚ်စၟတ်ဂဥုဲမဒှ်ရ။

သင်လုပ်နိုင်သည့်အရာများ

သာ်ဝွံ ဂရၚ်တေၚ်မ္ဂး ဒုဟ်ဖဵုလက္ကရဴဟၟဲပၟိက်တံလေဝ် မက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။
နကဵုညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံ နကဵုအမှုဒုဟ်တၚ်၊ အမှုရာဇဝတ်တံဂှ် အရီုအဗၚ်နနဲဂၠံၚ်ဥပဒေတံသၟးဟွံက ပွမသဳကၠဳဗၜိုဟ်ကဵုစိုတ် စပ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပၟိက်မၞုံတှ်ေ တၚ်ဒုၚ်ကာတၞဟ်ဟ် မပ္တံကဵု ပွမ ဇူဒီုမံၚ်စံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲဂီုကၠီုဖျေံစိုတ်ဂွံတံဂှ်လေဝ် မဒးကေတ်ထေက်ရ။
အဝုတ်ပွမဟွံဒးရးဗၠာဲသၟိၚ်တံ မပ္တံကဵု ပွမပလီုကပေါတ်ဒၟုၚ်သက်သဳ၊ ပွမပ္ကီုဘပဠညးတၠသက်သဳတံဂှ် နကဵုဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဍုၚ်ဗၟာ (၁၉၉၅) မွဲက္ဆံၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်စဳရေၚ်ဖန်ဖက်တုဲ ကေတ်ကာ မသောၚ်မာန်ရ။
ကုပွမဒ္ဂေတ်လီုညးဒုၚ်ကာညးဍုၚ်ကွာန်တံ မပ္တံကဵု နာဲဗ္စာ ကေုာံညးဒုၚ်ကာရုၚ်ဂဗုတ်တၞဟ်ဟ်ဂှ် ဂရေၚ်တေၚ် ကဝ်မယှေန်ပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိ(ACC) မမာန်ရ။ ရံၚ် ပွမလွဳလွတ်နနဲတၞဟ် မ္ၚးနူအမှုရာဇဝတ် ဂှ်ညိ။

တၚ်ကဵုကသပ်သ္ဂောံလိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်အမှု

ပွမကၠောန်သ္ပ နကဵုညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵုဥပဒေ 

ညးမဂရၚ်တေၚ်ဂှ် လိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်အရၚ်ဇကုတုဲ ဆက်ကၠောန်အာ ကိစ္စအမှုဇကုမာန်တုဲ ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်ဂှ်ဝွံ ဒးဗက်ကၠောန်နူသၟဝ် အကောပ်အကာဲသၞာဲဒဴဥပဒေဂှ် မဒှ်ရ။^{27 (ဥပဒေ ပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၄၉၃။)}

ပွမတိုန်စိုပ်တ္ၚဲချိၚ်ရုၚ် ကေုာံပွမပ္တိတ်ဟီုပ္တိုန်တၚ်သက်သဳ

အခါစၟဳစၟတ်စဳရေၚ်အမှုပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်တှ်ေ ညးမဂရၚ်တေၚ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံတံ နလဵုဇကု မဒးပ္တိတ်ဟီုပ္တိုန်သက်သဳတုဲ သီုမဒးသွဟ်ကဵု သၟာန်မဆေၚ်စပ်ကဵုပရူဒဒှ်အမှုဂှ်ကီုရောၚ်။^{28 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၁၁၈၊ ၁၃၂။)}
နကဵုနာဲဗ္စာ ဂွံကော်တၠသက်သဳမဆဵုလဝ်နမတ်ဂှ် သ္ဂောံပ္တိတ်ဟီုပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ် ပ္တိတ်လိက်ကော်ဘိက်အမှု (သမ္မန်စာ) (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဝရာန်တုဲ အခေါၚ်မၞုံရ။^{29 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၉၀(က)။)}

ပွမကလေၚ်စၟတ်သၟာန်

နကဵုညးဒးဒုၚ်စောဲစပ်ဒုဟ်ဝွံ အခေါၚ်ကလေၚ်သၟာန်သၟုက်ကု ညးတၠသက်သဳလ္ပာ်ညးစောဲအမှု၊(မွဲနဲပၠန်) ညးတၠသက်သဳနမတ် မတိတ်ဟီုဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵုကုဇကု မၞုံရ။^{30 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၂၀၈(၂)။)}
တၚ်ကဵုပရိုၚ်ဂရၚ်တေၚ်ပထမ ဟွံသေၚ်မ္ဂး တၚ်ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ပတဝ်က္ဍိုပ်ဂရေၚ်တေၚ်ဂှ် သုၚ်စောဲသွက်သ္ဂောံထံက်ဂလာန် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒစဵုဒစး ညးဂရေၚ်တေၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံ ဂှ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။^{31 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၁၄၅၊ ၁၅၅(၃)၊ ၁၅၇။ ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၆၂(၁)။ သ္ကေံတဲဗၠာဲသၟိၚ် အပိုဒ်ဍောတ် ၁၄၁၄။)}
စပ်ကဵုအမှုပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာညးတုဲ ညးမဂရၚ်တေၚ်(ဟွံသေၚ်မ္ဂး) တၠသက်သဳနမတ်တံဝွံ ဒးဒုၚ်သၟာန် တၚ်သၟာန်သၟုက်နူ ညးဒုၚ်တးဂလာန် စပ်ကဵုကိစ္စမဆေၚ်ကဵုပရေၚ်လိၚ် ကၠာတေံတံဂှ်လေဝ် မမာန်ရ။^{32 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၁၅၅(၄)။)}
နာဲဗ္စာဝွံ ပွမသၟာန်သၟာန်ဗွဲမဟွံဒးရးတံဂှ် ညးမဆေဝ်တာမာန်ရ။^{33 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၁၅၂။)}
ပါဲနူမဆက်စပ်ကဵုပရူပရာဒဒှ်အမှုဂှ်တုဲ သၟာန်တံဝွံ ဖျေံဖျဝ်ဒၟံၚ်ဂုဏ်သိက္ခာဏောၚ် ခယျဂွံတှ်ေ နကဵုနာဲဗ္စာ ဆေဝ်တာပွမသၟာန်သၟာန်တံဂှ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။^{34 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၁၅၁။)}

ပွမပၞုက်ဗ္ဒန်ကဵုလဝ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမဂီုကၠီုဖျေံစိုတ်ဂွံ

နကဵုဥပဒေဒတန်ဒၟံၚ်ဍုၚ်ဗၟာတံဝွံ ပွမစဳရေၚ်စၟဳစၟတ်အမှုတံဂှ် မဒးစဳရေၚ်ဂတမတ်ညးဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်။ မွဲနဲပၠန်တှ်ေ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ အခေါၚ်ကၠုၚ်ကလၚ် မၞုံရ။^{35 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၃၅၂။ သၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ်ဒက်ပ္တိန် ၂၀၀၈ ၝောံပိုဒ် ၁၉(ခ)။)}
ပ္ဍဲကဵုစဳရေၚ်အမှုဂတမတ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တၚ်တၟေၚ်တၞဟ် မၞုံညိရ။ ကိစ္စကေၚ်ကာလ္ၚဵုတံ ဗီုကဵုအမှု စောဲစုတ်စဳရေၚ်ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဂဗုတ်ကောန်ၚာ်သၟတ်တှ်ေ မဒးစၟဳစၟတ်နကၟာတ်တြၚ်ရောၚ်။^{36 (ဥပဒေကောန်ၚာ်သၟတ်(၂၀၁၉) ၝောံပိုဒ် ၈၄(ခ)။)}
နကဵုနာဲဗ္စာ ညးမစၟဳစၟတ်စဳရေၚ်ဒၟံၚ်အမှုဂှ် ထေက်ကဵုသ္ဒးသ္ပရောၚ် ညးခယျတှ်ေ အမှုရာဇဝတ်ဗီုလဵုဒှ်ဒှ် ညံၚ်ညးဂမၠိုၚ်ဂွိုအ်လုပ်တိတ်ဂှ် ညးမဆေဝ်တာမာန်ရ။^{37 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၃၅၂။)}
နကဵုနာဲဗ္စာ ပ္ဍဲအခိၚ်ခယျကေတ် မထေက်ကြိုက်ကဵုသဇိုၚ်ဒၟံၚ်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ကောန်ၚာ် ၁၆ သၞာံ ပါလုပ်ကီု ကုပူဂဵုမွဲမွဲ သ္ဂောံပ္တိတ်ဟီုသက်သဳ နူကဵုဗဳဒဳယောကောန်ဖရာန်ဇြေန် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဗလးပ္တိတ်ရုပ်နူပူဂဵုတူရူဂှ် မကဵုအခေါၚ်မာန်ရ။^{38 (အာတ်ဥပဒေဒၟုၚ်သက်သဳ(၁၈၇၂) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ်၂၀၁၅) ၝောံပိုဒ် ၆၀ က(၁)(က)၊ (ခ)၊ (ဃ)။)}
ပ္ဍဲကဵုအမှုမစောဲစပ်နကဵုဥပဒေစဵုဒၞာဆေဝ်တာပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် (၂၀၀၅)ဂှ် ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံ ညးဗြဴ ကောန်ၚာ်သၟတ် (သၟတ်) ညးမတိတ်ဟီုသက်သဳတံဂှ် မဒးပ္တိတ်ဟီု ပ္ဍဲဒၞာဲရုၚ်အမှုမဖျေံစိုတ်ဂွံ ညးဂမၠိုၚ်တံလုပ်တိတ်ဟွံဂွံဂှ်ရ။^{39 (ဥပဒေဆေဝ်တာစဵုဒၞာပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်(၂၀၀၅) ၝောံပိုဒ် ၁၁(က)။)}
ပ္ဍဲသဇိုၚ်ဒၟံၚ်လ္ၚဵုတံဂှ် နာဲဗ္စာဝွံ စဵုကၞာတ်ထောံ ညံၚ်ညးဂမၠိုၚ်ဂွိုအ်ဗဵုဗှ် လိက်ပ္တိုန်လဝ်ရုၚ်ဂဗုတ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။^{40 (ဥပဒေဆေဝ်တာစဵုဒၞာပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်(၂၀၀၅) ၝောံပိုဒ် ၁၁(ခ)။)}
ပ္ဍဲသဇိုၚ်ဒၟံၚ်လ္ၚဵုတံဂှ် နာဲဗ္စာ စဵုကၞာတ်ထောံ ညံၚ်ဂွိုအ်လလောၚ်ပ္တိတ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံသ္ဂောံတီ တၚ်ဂၞၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ (ဥပမာ - တၚ်ဂၞၚ်မတီကၠး ညးတၠသက်သဳ(ဟွံ)ညးဒးဒုၚ်စောဲစပ်(ဟွံ)ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံ ညးဂှ်ညးလဵု) တံဂှ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။^{41 (ဥပဒေကောန်ၚာ်သၟတ်(၂၀၁၉) ၝောံပိုဒ် ၈၅(ခ)၊ ၉၆။ ဥပဒေဆေဝ်တာစဵုဒၞာပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်(၂၀၀၅) ၝောံပိုဒ် ၁၁(ဂ)။)}

သင်လုပ်နိုင်သည့်အရာများ

ပွမကၠောန်သ္ပ နကဵုညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵုဥပဒေ 

ပွမကၠောန်သ္ပ နကဵုညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်ဗွဲမကိတ်ညဳကဵုဥပဒေ နကဵုညးဂရၚ်တေၚ်တံ၊ ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံတံ၊ ညးတၠသက်သဳတံ ၜိုတ်မာန်ကဵုမာန် ဒးကေတ်အရီုအဗၚ်စပ်ကဵုဥပဒေတံ မထေက်ရ။

ပွမတိုန်စိုပ်ရုၚ်ချိၚ် ကေုာံ ပွမပ္တိတ်ဟီု 

ဇၟာပ်တ္ၚဲရုၚ်ချိၚ် သ္ဂောံအာတိုန်စိုပ်ရုၚ်ဂဗုတ် ကေုာံ သ္ဂောံပ္တိတ်ဟီုသက်သဳဗွဲမဍာံပြဂှ် ကာဇၞော်ဗွဲမလောန်ရ။
ယဝ်ဟွံကၠုၚ်တ္ၚဲချိၚ်ရုၚ်တှ်ေ နကဵုဒုဟ်ဖဵုဍေံ ပွမသၠးကၠေံထောံအမှု (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) နူကဵုရုၚ် ပ္တိတ်ဝရာန်တုဲ ကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ် သ္ကဵုကၠုၚ်စိုပ်ရုၚ်မမာန်ရ။^{55 (ဥပဒေပြဝေဏဳရာဇဝတ် ၝောံပိုဒ် ၉၀(က)။)}
ယဝ်ပ္တိတ်ဟီုသက်သဳဗွဲမဗၠေတ်တှ်ေ နဒဒှ်ဒုဟ်ဖဵုလက္ကရဴဂှ် မ္ၚးနူဗလးကဵုညးဒးဒုၚ်စောဲစပ်ဗၠးဗၠးၜးၜးဂှ် သီုကဵုကလေၚ်စောဲအမှု လ္တူညးစောဲအမှုနကဵုအမှုရာဇဝတ်ဂှ် မဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။^{56 (ရာဇသာတ်ဇၞော် ၝောံပိုဒ် ၁၉၃။)}
ညးဂရၚ်တေၚ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဂှ် မိက်သ္ဂောံရုပ်သီထောံအမှုတှ်ေ ဗွဲကိုပ်ကၠာ မဒးချပ်ဂၞန်ကဵု ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်(ညးမဗက်အမှု)ဇကု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်ဟၟဲတှ်ေ သၞာဲဒဴဥပဒေညးတာလျိုၚ်အမှု မထေက်ရ။
ပ္ဍဲအမှုဂှ် ညံၚ် ညးဂရၚ်တေၚ်တံ၊ တၠသက်သဳတံ သ္ဂောံကၠုၚ်ပ္တိတ်ဟီုမာန်ဂှ် ဂကောံဗော်မကဵုဒၟံၚ်အရီုအဗၚ်တံ မၞုံရ။

ပွမကလေၚ်စၟတ်သၟာန်

သၟာန်လဵုဒှ်ဒှ် ဒှ်သၟာန်မဟွံဆေၚ်စပ်ကဵုအမှု၊ မမိက်သ္ဂောံပ္ကီုကဵုဒဒိုက်၊ မဒှ်ဗီုပြၚ်သၟာန်နဟွံစှ်ေကဵုသၞောဝ် (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) ဒှ်သၟာန်မဟွံဒးရးတံဂှ်တှ်ေ မဒးကၞာတ်ပါဲထောံထေက်ရ။

ပွမပၞုက်ဗ္ဒန်ကဵုလဝ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမဂီုကၠီုဖျေံစိုတ်ဂွံ 

နကဵုတၠသက်သဳမွဲ ပရူပရာဇကုမ္ဒးပ္တိတ်ဟီုတံဂှ် ဒုၚ်စသိုၚ်ဝါတ်လောန်အာ၊ မဒှ်သွက်သ္ဂောံဒးဂွ (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) မဒှ်ဒၟံၚ်ကိစ္စဗီုကဵု ဖျဝ်ဖျေံသိက္ခာစရာဲညးတၠသက်သဳနနဲမွဲမွဲမ္ဂး အာတ်မိက်နာဲဗ္စာ သ္ဂောံသၟာန်ကဵုဇကုဗွဲတၞဟ်ဟ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး သ္ဂောံကၞာတ်ထောံ အခေါၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံလုပ်တိတ်ပ္ဍဲဗ္ဒမ်ဂဗုတ်ဂှ် မထေက်ရ။
နနဲတုပ်ဂှ်ရ နကဵုညးဂရၚ်တေၚ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညးတၠသက်သဳတံ တၚ်ဂၞၚ်ဇကုသောဲသောဲဗြောဲဗြောဲတံဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံပၞုက်ကဵု ညံၚ်ဂွိုအ်လလောၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် မဒးအာတ်မိက်ကုရုၚ်ဂဗုတ် ထေက်ရ။
နကဵု ဥပဒေစဵုဒၞာဆေဝ်တာပွမကူသာန်မၞိဟ် (၂၀၀၅)ဝွံ နကဵု ညးဗြဴ ကေုာံ ကောန်ၚာ်သၟတ်သၟဝ်အာယုက် ၁၆ သၞာံ ညးမသ္ပသက်သဳပ္တိတ်ဟီုတံဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံ ပၞုက်ကဵုလဝ်တၚ်ဂၞၚ်တံ ဗွဲမဂီုကၠီုဂှ် ထပ်ကေတ်အရီုအဗၚ်မမာန်ရ။

တၚ်ကဵုကသပ်သ္ဂောံလိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်အမှု

ပွမစောဲအမှုဓမ္မဝတ်

နကဵုညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဂှ် စောဲအမှုဓမ္မဝတ်တုဲ အာတ်ဩန်လေဲ သွက်ဇကုဒးဒုၚ်ဂိကဟောံဆောံလေၚ်လဝ်တံ ဂွံဒၟံၚ်ရ။^{42 (ဥပဒေမဆေၚ်ကဵုကျင့်ထုံးဓမ္မဝတ် ၝောံပိုဒ် ၁၉။)}

ပွမဂရၚ်တေၚ်အမှုမစကာကၠောန်ဗွဲအဓမ္မ ကု ILO

နကဵုကောန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကေုာံ ညးမံၚ်ပ္ဍဲကၟိုန်ဍုၚ်ဗၟာတံ ဂရၚ်တေၚ်ဗစိုပ်ကု သၞာဲဒဴဆက်ဆောံ ဂကောံဗဟဵုကောန်ကမၠောန်ဍုၚ်သအာၚ် (ILO) ပရူဒဒှ်ပွမစကာကၠောန်ဗွဲအဓမ္မတံ မမာန်ရ။
လၟေၚ်နဲကမၠောန်မဆေၚ်ကဵု ဂရၚ်တေၚ်ကု ILO ဂှ်ဝွံ ကဵုလဝ်အခေါၚ်အရာသွက်ဂွံ မအာတ်ဩန်လေဲမွဲမွဲမာန် ညံၚ်ဟွံဒးဖေက် ပွမကလေၚ်စောဲအမှု၊ ပွမကဵုဒဒိုက်ဒၞါတာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပွမကလေၚ်ပၠန်နနဲမွဲမွဲ ကဵုဇကုဂှ် မဒှ်ရ။

လၟေၚ်နဲကမၠောန်ထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဂမၠိုၚ်

နကဵုဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် (၁၉၉၅)ဂှ် သၞာဲဒဴဗၠာဲသၟိၚ်မွဲ လုတ်လောန်ပ္ဍဲကိစ္စဗွဲသၟဝ်ဏံတှ်ေ နကဵုဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဗၠာဲသၟိၚ် မဒးဒုၚ်ကေတ်ကာမာန်ရ။

• နအလဵုဝတ်တာလျိုၚ်ကဵုဇကု ဒးကေတ်ကာ ဒးကၠောန်သ္ပဂှ် ဟွံကၠောန်၊ (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) တမ်ဟိုတ်ရုံရုံဂပ်ဂပ်ဟၟဲမွဲသာ် ပ္ဍဲအရာ ကေတ်ကာကၠောန်သ္ပဂှ်^{43 (ဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ၁၉၉၅ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၇) ၝောံပိုဒ် ၁၃(က)။)}
• မၞိဟ်မ္ဒးရပ်နကဵုဥပဒေဂှ် ပွမဟွံရပ်နကဵုရန်လဝ်ရရ။^{44 (ဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ၁၉၉၅ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၇) ၝောံပိုဒ် ၁၃(ခ)။)}
• နကဵုရန်လဝ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး နဟၟဲကဵုတမ်ဟိုတ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မွဲသာ် ပွမဟွံကၠုၚ်စိုပ်ရုၚ်ဂဗုတ်နဒဒှ်သက်သဳ^{45 (ဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ၁၉၉၅ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၇) ၝောံပိုဒ် ၂၀(က)။)}
• သုၚ်စောဲအရေဝ်ဘပဠ ဟွံသေၚ်မ္ဂး အရေဝ်ဟၟဲကဵုရှ်ေသှ်ေရဴဂဴတုဲ ပွမပ္ကီုပလီု ကိစ္စအမှုရုၚ်ဂဗုတ်၊ ပွမသ္ပဟၟဲကဵုရှ်ေသှ်ေရဴဂဴကုရုၚ်ဂဗုတ်၊^{46 (ဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ၁၉၉၅ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၇) ၝောံပိုဒ် ၂၀(ခ)။)}
• ပွမဗက်စအဂတိ၊ ပွမကဵုကေတ်လာဘ်ဗဇဴ^{47 (ဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ၁၉၉၅ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၇) ၝောံပိုဒ် ၁၇(ဇ)။)}
• ကမၠောန်ဗီုပြၚ် ပွမပ္ကီုပလီု အရာမဒှ်သက်သဳမာန်တံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပလီုပလာ် ကေုာံ ပွမလီဠာန်ပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီ ပ္ဍဲလိက်စၟတ်သမ္တီဗၠာဲသၟိၚ် တံ^{48 (ဥပဒေထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန် ၁၉၉၅ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၁၉၉၇) ၝောံပိုဒ် ၁၈ - ၁၉။)}

ကမ္မယှေန်ပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိ

နာဲဗ္စာတံ၊ သၞာဲဒဴဥပဒေတံ မပါလုပ်ကီု ညးဒုၚ်ကာညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပွမကေတ်ဩန်ပရၚ်တဲ၊ ပွမဘပဠအာတ်ကေတ် ကေုာံ ပွမသုၚ်စောဲအာဝဵု နနဲဗၠေတ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံနွံမ္ဂး ဂရၚ်တေၚ်ကု ကမ္မယှေန်ပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိ (ACC) မမာန်ရ။^{49 (ဥပဒေပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိ (၂၀၁၃) (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၂၀၁၆၊ ၂၀၁၇)။)}

ကမ္မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ(MNHRC)

နကဵုပူဂဵုမွဲမွဲ အခေါၚ်အရာသဇိုၚ်ဇကု ဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ်ဒၟံၚ်ဏောၚ် ပတှ်ေစှ်ေစိုတ်တှ်ေ ဂရၚ်တေၚ်ကု ကမ္မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (MNHRC) မမာန်ရ။^{50 (ဥပဒေကမ္မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ(၂၀၁၄) ၝောံပိုဒ် ၃၀။)}
အမှုမတေၚ်မာန်တံဂှ် မဒှ်အမှုမစၟတ်ဒၟံၚ်လၟုဟ် ဂတမုက်ရုၚ်ဂဗုတ်မွဲမွဲဂှ်ဟွံသေၚ်မှ မတေၚ်ဂွံရ။^{51 (ဥပဒေကမ္မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ(၂၀၁၄) ၝောံပိုဒ် ၃၇။)}
နကဵုညးမဂရၚ်တေၚ်ဂှ် မဒးပၠုပ်ပ္တိုန် တၚ်ဂၞၚ်ဗွဲသၟဝ်တံရောၚ်။

• ယၟုဇကု၊ ဌာန်ဒၟံၚ်သ္ဂောံဆက်စၠောံ ကေုာံ ဂၞန်ဖုၚ်
• တၞးဆာဲ ကာတ်ကောန်ဍုၚ်ဇကု
• ဗီုပြၚ်အခေါၚ်အရာဇကု ဗီုလဵုဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ် ကေုာံတၚ်ဂၞၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ တၞဟ်ဟ်တံ

MNHRC ဝွံ မ္ၚးနူပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံတၚ်ပၞုက်ဗ္ဒန်ကၟိန်ဍုၚ်တံဂှ်တုဲ ကုညးဂှ်ဒှ်ဒှ် သွက်သ္ဂောံပ္တိုန်ထ္ၜးလိက်အထံက်သက်သဳဂှ် မကော်မာန်ရ။^{52 (ဥပဒေကမ္မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ(၂၀၁၄) ၝောံပိုဒ် ၃၆။)}
MNHRC ဂှ် ဖတိုက်ဖအောဝ် သ္ဂောံကဵုဩန်လေဲကုညးဒးဒုၚ်ဂိကဟောံ (ဟွံသေၚ်မ္ဂး) သ္ဂောံကေတ်ကာစောဲအမှုနကဵုဂၠံၚ်ဍာန်ဥပဒေ ဂှ် မကဵုကသပ်ဗတိုက်ဖအောဝ်မာန်ရ။^{53 ((၂၀၁၄) မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၄၀။)}
မိက်ဂွံတီဂၠိုၚ်ၚ်တှ်ေ လ္ၚတ်ကေတ်နူ ဝါပ်သာ် MNHRC မမာန်ရ။

သင်လုပ်နိုင်သည့်အရာများ

ပွမစောဲအမှုဓမ္မဝတ်

ယဝ်ဒှ်မာန်မ္ဂး ပွမကေတ်အရီုအဗၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်၊ ဂကောံဗော်မဆေၚ်စပ်တံဂှ် မခိုဟ်အိုတ်ရ။

ပွမဂရၚ်တေၚ်အမှုပွမစကာကဵုကၠောန်ဗွဲအဓမ္မ ဇရေၚ် ILO

သ္ဂောံတေၚ်ကဵု သၞာဲဒဴ ILO ဂှ် ဍဵုဒၞာဲဏံညိ ဤနေရာ ကို နှိပ်ပါ။

နဲလၟေၚ်ကမၠောန်ထိၚ်ဒဝ်စေဝ်ပၞောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဂမၠိုၚ်

ဗီုကဵုအမှုရာဇဝတ်တံဂှ်ရ ဟိုတ်နူဂရၚ်တေၚ်တုဲ ဒုဟ်ဖဵုလက္ကရဴ မဟၟဲပၟိက်ဂှ် ဍေံမဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။

ယဝ်ဒှ်မာန်မ္ဂး ပွမကေတ်အရီုအဗၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်၊ ဂကောံဗော်မဆေၚ်စပ်တံဂှ် မခိုဟ်အိုတ်ရ။

ကမ္မယှေန်ပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိ

ညးဂရၚ်တေၚ်ဂှ်သွက်တၚ်ဂရၚ်တေၚ်ဇကုပ္တိုန်ထ္ၜး ကဵုသက်သဳအထံက်ခိုၚ်ၚ်ကၠက်က်မ္ဂး ဓလေတ်ဂွံ နူပွမကလေၚ်ဒးဒုၚ်စောဲအမှုနကဵုအမှုဖျဝ်ဖျေံသိက္ခာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး နကဵုနဲဂၠံၚ်ဥပဒေတၞဟ်ဟ်တံ မမာန်ရ။⁵⁷

သ္ဂောံလ္ၚတ်ဗီုပြၚ်ဂရေၚ်တေၚ် ဇရေၚ်ကဝ်မယှေန်ပလီုသရိုဟ်ပွမဗက်စအဂတိဂှ် ဍဵုဒၞာဲဏံတုဲ ကေတ်အဆက်ညိ။ ဤနေရာ .

ဗီုကဵုအမှုရာဇဝတ်တံဂှ်ရ ဟိုတ်နူဂရၚ်တေၚ်တုဲ ဒုဟ်ဖဵုလက္ကရဴ မဟၟဲပၟိက်တံ ဍေံမဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။

ယဝ်ဒှ်မာန်မ္ဂး ပွမကေတ်အရီုအဗၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်၊ ဂကောံဗော်မဆေၚ်စပ်တံဂှ် မခိုဟ်အိုတ်ရ။

ကမ္မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (MNHRC)

နကဵုမၞိဟ်ဒှ်ဒှ်၊ နကဵုပၠုပ်စရၚ်ပ္တိုန်စၟတ်နူရုၚ်ပလံၚ်လိက်မွဲက္ဆံၚ် ပလံၚ်ဏာ ဌာန်ဒၞာဲ စၟတ်− ၂၇၊ဂၠံၚ်ပြန်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာၚ်၊ ဍုၚ်လ္ဂုၚ်၊ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ မမာန်ရ။ ဆ္ဂး နကဵုအဳမေ(လ) ပလံၚ်ဟွံဂွံရ။

ဗီုကဵုအမှုရာဇဝတ်တံဂှ်ရ ဟိုတ်နူဂရၚ်တေၚ်တုဲ ဒုဟ်ဖဵုလက္ကရဴ မဟၟဲပၟိက်ဂှ် ဍေံမဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရ။

ယဝ်ဒှ်မာန်မ္ဂး ပွမကေတ်အရီုအဗၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်၊ ဂကောံဗော်မဆေၚ်စပ်တံဂှ် မခိုဟ်အိုတ်ရ။

တၚ်ကဵုကသပ်သ္ဂောံလိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်အမှု