ညးဗက်ဂဗုတ်ဟီုဂှ် မုရော?

• ညးဗက်ဂဗုတ်ဟီုဂှ် သွက်ဂွံဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ဆေၚ်စပ်ကဵုကေၚ်ကာဥပဒေဂမၠိုၚ် ကုညးမွဲမွဲတုဲ ဒှ်ပူဂဵုမစိုန်သ္ကီု ကဵုစၞောန်ဂၠံၚ်ပ္ဍဲအရာလၟေၚ်ကမၠောန်ဥပဒေသၞောဝ်မွဲမွဲသာ်ရ။
• ပွမချူပလေဝ်ပလေတ်တၚ်နၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ကေၚ်ကာဥပဒေဂမၠိုၚ်၊ ဆေၚ်စပ်ကဵုအမှုဂဗုတ်မွဲမွဲတုဲ ဒးလုက်စုက်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေတအ်နွံကၠုၚ်မ္ဂး ဒှ်မၞိဟ်ပွမရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ကဵုကမၠောန်အဇာ(စၞး)မွဲမာန်ရ။
• ညးဗက်ဂဗုတ်တအ်ဝွံ ညးစလိၚ်အကြာမွဲဟွံသေၚ်ရောၚ်။ ညးဗက်ဂဗုတ်မွဲမွဲ ယဝ်ရစလာဘ်ဗဇဴကီု၊ စှေ်စးကဵုသၞောဝ်တုဲ ကၠောန်သ္ပတဴကမၠောန်နာနာကီုမ္ဂး ဒးဒုၚ်ရုပ်သီအခေါၚ်ကၠောန်ကမၠောန်ညးဗက်ဂဗုတ်တုဲ ဟိုတ်နူရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ဒးကမၠောန်ဟွံကိတ်ညဳကဵုသၞောဝ်ဂှ်ရ သီုဒးဒုၚ်ကေတ်အရေဝ်အမှုရာဇဝတ်ရောၚ်။
• ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ညးဗက်ဂဗုတ်နွံတဴၜါဂကူရ။ ယၚ်တအ်ဂှ်ဝွံ ညးဗက်ဂဗုတ်အဆံၚ်သၠုၚ်ကဵု ညးဗက်ဂဗုတ်သၞောဝ်ကၠတ်ထဝ် နွံၜါသာ်ရ။ သွက်ဂွံဆက်လ္ၚတ်ဂှ် အာကျောဝ်ရံၚ်ဒၞဲါပုစ္ဆာလၟေၚ် ၃ ညးဗက်ဂဗုတ်အဆံၚ်သၠုၚ်ကဵု ညးဗက်ဂဗုတ်သၞောဝ်ကၠတ်ထဝ် ဗီုလဵုတၞဟ်ခြာရော? တေံဂှ်ညိ။

စၞးညးဗက်ဂဗုတ်ဂှ် သုၚ်စောဲ App (လမ်းပြ) ဏံဂွံဟာ?

• App (လမ်းပြ) လၟုဟ်ဏံဝွံ အယာံမာတ်မဓမံက်ထ္ၜးကဵုတၚ်နၚ်ဆေၚ်ကဵုဥပဒေသၞောဝ်ဂမၠိုၚ်ဟေၚ်ရ။ တန်တဴကဵုအကာဲအရာ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်မွဲမွဲ၊ တာလျိုၚ်လၟေၚ်အမှုဂဗုတ်မၞိဟ်မွဲမွဲ၊ တၚ်နၚ်ပကတိမက္တဵုဒှ်မံၚ်တအ်ဂှ်တုဲ ပရေၚ်ဒးကၠောန်သ္ပဗက်တအ်ဂှ်လေဝ် တၞဟ်ခြာအာနွံကီုရောၚ်။
• App (လမ်းပြ) လၟုဟ်ဏံဝွံ ထ္ပက်စုတ်အဇာညးဗက်ဂဗုတ်တအ်ဟွံဂွံရောၚ်။ App (လမ်းပြ) လၟုဟ်ဏံဝွံ သွက်ညးသုၚ်စောဲတအ် ဂွံဂွံအခေါၚ်ရုဲစှ်ကီု ဂွံပညုၚ်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်စၞောန်မွဲမွဲသာ်ကီုဒှ်မာန်ကၠာလေဝ် စပ်ကဵုအမှုဂဗုတ်မွဲမွဲတုဲ ဒဵုကဵုဂွံအာသွဟ်ခိုဟ်မွဲဏောၚ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်လျိုၚ်ဟွံမွဲရောၚ်။
• နကဵုညးဗက်ဂဗုတ်မွဲမွဲဂှ် တန်တဴကဵုလ္တူအကာဲအရာလၟေၚ်ပရောဒဒှ်အမှုဂဗုတ်မအပ်ပြာပ်ကၠုၚ်ကဵုဇကုဂှ်တုဲ သုၚ်စောဲအာနကဵုသၞောဝ်ဥပဒေမာန်ဂှ်ကီု နဲကဲခိုဟ်အိုတ်ဂှ်လေဝ် ကဵုကသပ်လညာတ်ကဵုညးအပ်ပြာဂဗုတ်ကုဇကုတအ်မာန်ရ။ နကဵုမၞးဂှ် ဒးဆဵုဂဗကၠုၚ်ကိစ္စအမှုမွဲမွဲမ္ဂး ညံၚ်ဂွံဆိုက်ဗ္ဒက်တဴဇရေၚ်ညးဗက်ဂဗုတ် မစိုန်သ္ကီုကဵုသၞောဝ်ဥပဒေတအ်ထေက်ရောၚ်။
• သွက်ဂွံသ္ပစၞးအမှုဂဗုတ်ဇကုဇကု ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်တအ်ဂှ် သ္ဒးနွံပၟိက်တဴညးဗက်ဂဗုတ်ဂမၠိုၚ်ရောၚ်။

ညးဗက်ဂဗုတ်သၞောဝ်ကၠတ်ထဝ်ကဵု ညးဗက်ဂဗုတ်အဆံၚ်သၠုၚ် ဗီုလဵုလဵုတၞဟ်ခြာရော?

• ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ အဓိကဂှ် ဂကူညးဗက်ဂဗုတ်မာန် နွံၜါသာ်ရ။
• ညးဗက်ဂဗုတ်အဆံၚ်သၠုၚ် ဟီုဂှ် အယာံမာတ်ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ် ကေုာံ အဆံၚ်ခရိုၚ်တအ်ဟေၚ် ဘိုၚ်ဗက်ကဵုအမှုဂွံမာန်တုဲ ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောဝ်ဥပဒေညးဗက်ဂဗုတ် သၞာံ (၁၈၇၉) ဂမၠိုၚ်ရောၚ်။
• ညးဗက်ဂဗုတ်သၞောဝ်ကၠတ်ထဝ် ဟီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုရုၚ်သၞောဝာ်ဓဝ်အဆံၚ်ၚ်သီုဖၟိုတ်ဂှ် အခေါၚ်ဗက်အမှုတအ်နွံတုဲ ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောဝ်ဥပဒေကံၚ်ဇြဳညးဗက်ဂဗုတ်သၞောဝ်ကၠတ်ထဝ် (၁၉၂၆) ဂမၠိုၚ်ရောၚ်။ သၟာၚ်နူဂှ်ပၠန် တၚ်စၞောန်ပျးလဝ် ပ္ဍဲကဵုဥပဒေဆေၚ်ကဵုညးဗက်ဂဗုတ်နာနာသာ်တအ်ဂှ်လေဝ် ညးဗက်ဂဗုတ်သၞောဝ်ကၠတ်ထဝ်တအ် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်နွံရောၚ်။

အခက်အခုဲအဲဂှ် ညးဗက်ဂဗုတ်တအ် ရီုဗၚ်မာန်ညိဟာ?

• ဆေၚ်စပ်ကဵုအခေါၚ်အရာမၞးသ္ဒးက္လိဂွံထေက်တအ်ကီု၊ ညံၚ်မၞးသ္ဂောံကၠိုဟ်ခၠၚ်တဴဆေၚ်စပ်တၠုၚ်လအာဗီုပြၚ်သၞောဝ်ဥပဒေတအ်ကီုဂှ် နူကဵုညးဗက်ဂဗုတ်တအ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုသွက်မၞးမာန်ရ။
• ဆေၚ်စပ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေတုဲ ညံၚ်မၞးဂွံရုဲစှ်ကၠောန်ကမၠောန်ဒးကီု၊ နူဂှ်မွဲအဆံၚ် ညံၚ်မၞးဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဂုဏ်ဖဵုမွဲမွဲသာ်ကီုဂှ် နူကဵုညးဗက်ဂဗုတ်တအ် ဘိုၚ်ကဵုကသပ်မာန်ရောၚ်။
• လ္တူအမှုဂဗုတ်မစောဲစပ်ကၠုၚ်လဝ်ကဵုမၞးဂှ်တုဲ နအလဵုဇကုမၞးလေဝ် လုတ်လောန်လဝ်ဒုဟ်ပြာကတ်ရောၚ် ပတှေ်ကေတ်လဝ်ဒှ်ကၠာလေဝ် ထေက်ကဵုဒးလိၚ်ကော်ညးဗက်ဂဗုတ်တအ်ဂှ်ပၠန်ရောၚ်။ ဒှ်သာ်ဂှ်မှဟေၚ် မွဲဒမြိပ်မၞးမဒုၚ်လဝ်ဝန် ဒဒှ်မၞးမလုတ်လောန်လဝ်စပ်ကဵုဒုဟ်ဂှ်ကီု၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး အဃောမဆိုၚ်မုက်ဝေၚ်မံၚ်အမှုဂဗုတ်မွဲဒမြိပ်ဂှ်ကီု ညးမွဲလ္ပာ်တအ် သ္ဂောံရှေ်သှေ်အခေါၚ်အရာမၞးမာန်ဂှ် ညးဗက်ဂဗုတ်တအ် ကၠောန်သ္ပရေၚ်တၠုၚ်ကဵုမာန်ရ။

ပါရာလဳဂေဝ် (paralegal) ညးကဵုအထံက်ပၚ်ဥပဒေဟီုဂှ် ညးဂှ်မွဲမဒှ်ရော?

• ပါရာလဳဂေဝ်ဟီုဂှ် မဒှ်မၞိဟ်ကဵုဇြဟတ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်၊ ဘိုၚ်ပညဳပညပ်သောၚ်က္လးကဵုအကြာစပ္တံတအ်တုဲ မၞိဟ်သာ်ဂှ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံလဝ်တန်ဗ္တောန်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရောၚ်။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ညးတအ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ညးဗက်ဂဗုတ်မွဲဟွံသေၚ်ရောၚ်။
• ဆေၚ်စပ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ဥပဒေဂမၠိုၚ်ကီု၊ တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဂမၠိုၚ်ကီုဂှ် နူကဵုညးမရေၚ်တၠုၚ်မံၚ်အခန်ကဏ္ဍပါရာလဳဂေဝ်တအ် ဖန်ဗဒှ်ကဵုမာန်ရောၚ်။ အကြာညးအုပ်ဓုပ်ဒေသတအ်ကီု၊ အကြာဂကောံဒေသတအ်ကီုဂှ် ဘိုၚ်ရီုဗၚ်အာကၠုၚ်ကဵုစၞးမၞးမာန်ရောၚ်။
• နူကဵုပါရာလဳဂေဝ်တအ် ဘိုၚ်ပူဗိုၚ်ကဵုကသပ်ကၠောန်ကမၠောန်ကရောံညးဗက်ဂဗုတ်မၞုံကဵုစရာဲဍာ်ဒ္ကေဝ်တအ်မာန်နွံရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် နကဵုညးတအ်ဂှ် လုပ်စၞးအဇာ ညးဗက်ဂဗုတ်ဂမၠိုၚ်ဟွံဂွံရောၚ်။ ဥပမာ - ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဒးကဵုကသပ်လညာတ်ဥပဒေကီု၊ ပရေၚ်ဒးကၠောန်ကမၠောန်အပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ် သွက်မၞးသီုဖၟိုတ်ဂှ် ဆညးဗက်ဂဗုတ်မၞုံကဵုစရာဲဍာ်ဒ္ကေဝ်တအ်ဟေၚ် ဒးကဵုရေၚ်တၠုၚ်သ္ပအာထေက်ရောၚ်။

ကာလဒးဒုၚ်စောဲအမှုဒုဟ်၊ အမှုရာဇဝတ်မ္ဂး အခေါၚ်အရာလိၚ်ကော်ညးဗက်ဂဗုတ်ဟီုဂှ် ဒှ်အခေါၚ်အရာသာ်လဵုရော?

• ဇၟာပ်အမှုရာဇဝတ်၊ ဇၟာပ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တအ်ဂှ် အခေါၚ်ခၠေဝ်သှ် နကဵုညးဗက်ဂဗုတ်တအ်နွံပေၚ်ၚ်ရောၚ်။
• ပ္ဍဲကဵုနွံအခေါၚ်လိၚ်ကော်ညးဗက်ဂဗုတ်ဂှ်ဝွံ ကြဴနူဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ အပ္ဍဲအခိၚ်ပွိုၚ် ၂၄ ကီု အခိၚ်ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ်ကီုတအ်ဂှ် အခေါၚ်ဆဵုဂဗသဳကၠဳကဵုညးဗက်ဂဗုတ်ဇကုဇကု တၞဟ်ခြာနွံရ။
• အမှုဒးဒုၚ်စောဲလဝ်ဂှ် ယဝ်ရဒှ်ဂကူအမှုဒးဒုၚ်ကဵုအမိၚ်ဂစိုတ်မာန်ဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ညးဗက်ဂဗုတ် သွက်ညးဒးဒုၚ်စောဲအမှုမွဲတၠဂှ် နူကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ဒးလိၚ်ကော်ကဵုမးမးရောၚ်။

နကဵု ဥပဒေကောန်ၚာ်သၟတ် (၂၀၁၉) ဂှ် သၟဝ်အာယုက် ၁၈ သၞာံတှ်ေ ကောန်ၚာ်သၟတ်ရောၚ်စၟတ်တၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ကေဝ်လျိုၚ်စပ်ကဵုအမှုဒုဟ်တၚ်မ္ဂး အဃောဒးဒုၚ်စောဲအမှုဂှ်တှ်ေ ဒှ်ဒၟံၚ်သၟဝ်အာယုက် ၁၈ သၞာံမ္ဂး ကောန်ၚာ်သၟတ်ရ စၟတ်ကေတ်တုဲ အခေါၚ်အရာ မဆေၚ်ကဵုကောန်ၚာ်သၟတ် ကေုာံ အမၚ်မွဲအရံၚ်စံၚ်ပရေၚ်ဗဂီုကၠီုဗၠးဘဲ တံ ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ရ။

စရၚ်မပါလုပ်ယၟု၊ ကမၠောန်ကၟိတ်၊ ဌာန်ဒၟံၚ်ညးသက်သဳနမတ်လ္ပာ်ညးတေၚ်အမှု မ္ဒးပၠုပ်ပ္တိုန်ပ္ဍဲ တၚ်ဂရၚ်တေၚ်ပထမ ဂှ်ရ။

ညးကောန်ဍုၚ် ပူဂဵု အာဂရၚ်တေၚ်ပံက်အမှု တူရူ ဇရေၚ်သၞာဲဒဴဗၠာဲသၟိၚ်၊ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဇရေၚ်နာဲဗ္စာ သွက်ဇကုဂိကဟောံဂမၠိုၚ်တံဂှ် မိက်ဂွံသ္ဂးရ။ နကဵုညးဂရေၚ်တေၚ်ဝွံ သွက်သ္ဂောံရေၚ်တၠုၚ်ကဵုအမှုဇကုပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ် ဂှ် လိၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်ပူဂဵု၊ ညးမကဵုအထံက်အပၚ်ဥပဒေ၊ ညးရေၚ်တၠုၚ်သၞောဝ်ဗွဲမသက္ကုၚုဟ်တံ မာန်ရ။

တိ နူကဵုအလဵုအသဳလိၚ်ကဵုလဝ် ဗွဲဓမ္မတာတှ်ေ ပွိုၚ် ၃၀သၞာံ၊ ၆၀ သၞာံ၊ ၉၀ သၞာံ တံ မဒှ်ရ။ ထပ်ဂလိုၚ်ပ္တိုန် အခိၚ်လိၚ် ဂှ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။ လှဲပြံၚ်ကဵုညးသ္ကံဂွံတုဲ မဒးကဵုအကံက်အခေါန်ရောၚ်။ ရန်ကဵုဖဵုပရဲညးဍုၚ်ကွာန်တုဲ အလဵုအသဳက္လေၚ်သီကေတ် ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ကာလလိၚ်လဝ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။

ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွပ်ခံရသူ။

တိုင်ကြားစာ သို့မဟုတ် စွဲချက်တင်ရာတွင် မည်သည့် အမှုဖြင့် စွပ်စွဲခံထားရကြောင်း (စွဲချက် တင်ထားခံရကြောင်း) တိကျစွာ ညွှန်းဆိုထားချက်။

တရားစီရင်သော မှုခင်း ကိစ္စများ တွင် သက်သေအထောက်အထားကို ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုသည့် မည်သည့်တရားစီရင်ခြင်း မဆို ပါဝင်သည်။

ခြွင်းချက်ပြုထားသော အချက်များမှ တစ်ပါး တရားရုံးကို သိက္ခာကျစေရန်၊ မျှတသောတရားစီရင်ရေးကို နှောင့်ယှက်ရန် နှင့် တရားစီရင်ရေးအပေါ် အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်မှု လျော့နည်းစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ နှုတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အမူအရာဖြင့်ဖြစ်စေ၊ စာဖြင့်ဖြစ်စေ ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ချက်မချမီ ကြိုတင် ဝေဖန် ပြောဆိုခြင်း လည်းပါဝင်သည်။

ပထမသတင်းပေး တိုင်ကြားချက် တွင် တင်သွင်းရသည့် တရားလို မျက်မြင်သက်သေများ၏ အမည်၊ အလုပ်အကိုင်၊ နေရပ်လိပ်စာ တို့ပါဝင်သော စာရင်းဖြစ်သည်။

စွပ်စွဲခံထားရသော ပြစ်မှုတစ်ခု၏ စီရင်ချက်၊ ပြစ်ဒဏ် သို့မဟုတ် အခြားသော ဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးများမှ ကင်းလွတ်ခွင့်။

ရဲအရာရှိထံ သို့မဟုတ် တရားသူကြီးထံ တိုက်ရိုက် မိမိ၏နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများအတွက် အမှုဖွင့် တိုင်ကြားသော တစ်သီးပုဂ္ဂလနိုင်ငံသားကို ဆိုလိုသည်။ တိုင်ကြားသူသည် တရားရုံးတွင် မိမိအတွက် လိုက်ပါ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ရန် ပုဂ္ဂလိကရှေ့နေ၊ ဥပဒေအထောက်အကူပေးသူ၊ အခမဲ့ရှေ့နေ တို့ကို ဌားရမ်းနိုင်ပါသည်။

နိုင်ငံအရေးပေါ်အခြေအနေ သို့မဟုတ် အရေးပေါ် အခွင့်အာဏာ ဆိုသည်မှာ သာမန်အချိန်တွင် လုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်း အစိုးရတစ်ရပ်အနေဖြင့် နိုင်ငံသားများ၏ လုံခြုံရေးနှင့် အကာအကွယ်အတွက် မူဝါဒများ ချမှတ်ခွင့် ရရှိခြင်း ဖြစ်သည်။

စွပ်စွဲခံရသူကို တရားစွဲဆိုရန် ရဲအရာရှိမှ ဦးစွာ အမှုဖြစ်စဉ်နှင့် သက်သေ အထောက်အထားများကို တရားရုံးသို့ တင်သွင်းသည့် မှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ ပထမသတင်းပေးတိုင်ကြားချက်တွင် တိုင်ကြားစာ၊ ရဲစွဲချက်ပုံစံ နှင့် တရားလို၏ သက်သေစာရင်း စသည်တို့ပါဝင်သည်။ ရှာဖွေပုံစံ၊ အမှုဖြစ်ပွားရာနေရာပြ မြေပုံ နှင့် သက်သေခံပစ္စည်း ဓာတ်ပုံများ ပါဝင်တတ်သော်လည်း ဤအဆင့်တွင် တရားရုံးသို့ တင်ပြရန် မလိုသေးပါ။

လက်ရှိအမှုစစ်ဆေးနေသော တရားသူကြီး၏ ဆောင်ရွက်ချက်/ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဥပဒေအရ မှားယွင်းသည်ဟုယူဆပါက ထိုအတွက်ကုစားမှုရနိုင်ရန် အမှုစစ်ဆေးနေစဉ် ကာလအတွင်း အဆင့်မြင့် တရားရုံးသို့ အဆိုတင်သွင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုပြင်ဆင်မှုကို အဆင့်မြင့်တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုမီ မူလတရားရုံး၌ အမှုစစ်ဆေးခြင်းကို ရပ်နားထားခြင်းကြောင့် ကြန့်ကြာမှု ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ရာဇဝတ်မှုစီရင်ခြင်း၏ နောက်ဆုံးအဆင့်တွင် တရားခံ၏ ပြစ်မှုထင်ရှား၍ တရားသူကြီးမှ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း။

ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြဌာန်းထားသော တည်ဆဲ ဥပဒေများတွင် တားမြစ်ထားပြီး ပြစ်ဒဏ်ပေးနိုင်သော အပြုအမူမျိုးကို ဆိုလိုသည်။

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့် လက်မှတ် ရရှိရန် ဖြည့်သွင်းရသော ပုံစံ ဖောင်။

“ပိုင်ရှင်၊ ဂရမ်ပိုင်သူ၊ မြေငှား” ၏ နာမည် နှင့် မြေကွက်၏ အဓိက အင်္ဂါရပ်များ ဖြစ်သည့် မြေပုံ၊ မြေအမျိုးအစား နှင့် မြေအခြေအနေ တို့ ပါဝင်သော ပုံစံ ဖောင်။

Anyone can be charged by the police on suspicion of committing a crime.

အမှုဖြစ်ပွားသည်ကို ကိုယ်တိုင် မြင်ခဲ့သူ သို့မဟုတ် ကြားခဲ့သူ ကိုဆိုလိုသည်။ အမှု သို့မဟုတ် ခုခံချေပသူနှင့် ပတ်သက်ပြီး အရေးကြီးသည့် အချက်အလက်ကို သိရှိထားသူလည်း ဖြစ်သည်။

တရားရုံး၏ တရားဝင် အမိန့်မရဘဲ စွပ်စွဲခံရသူကို ၂၄ နာရီထက် ပိုပြီး ချုပ်နှောင်ထား၍ မရပါ။ ဤအခွင့်အရေးကို တရားသူကြီး မှ ခွင့်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ရမန်ကြားနာမှုတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည်။

တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ စိုက်ပျိုးထွန်ယက်ဖူးထားခြင်း မရှိသော သို့မဟုတ် ပိုင်ရှင်မှ စွန့်ပစ်ထားသော မြေကွက်လပ်ကို ဆိုလိုသည်။

တရားရုံး၏ တရားဝင် အမိန့်မရဘဲ စွပ်စွဲခံရသူကို ၂၄ နာရီထက် ပိုပြီး ချုပ်နှောင်ထား၍ မရပါ။ ဤအခွင့်အရေးကို တရားသူကြီး မှ ခွင့်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ရမန်ကြားနာမှုတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည်။

ရှာဖွေနေစဉ် နေရာတစ်ခု သို့မဟုတ် လူတစ်ဦးထံမှ တွေ့ရှိခဲ့သော၊ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သော ပစ္စည်း အားလုံးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည့် ရဲအရာရှိမှ စာရင်းပြုစုထားသော စာရွက်စာတမ်း။

ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေအရ ရဲမှ အမှုဖြစ်ပွားရာနေရာ သို့မဟုတ် လူတစ်ယောက်အား တရားဝင်ရှာဖွေမှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် လိုအပ်သည့် မျက်မြင်သက်သေ။

တရားမဝင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသောသူ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ တိုက်ရိုက် တိုင်တန်းစာ လျှောက်ထားနိုင်သည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအရေးပေါ် အခြေအနေ တွင်မူ ရပ်ဆိုင်းထားသည်။

အမှု၏ တာဝန်ရှိသူ ရဲအရာရှိမှ ပထမသတင်းပေးတိုင်ကြားချက် တွင် တင်သွင်းသော မှတ်တမ်း ပုံစံဖြစ်သည်။ စွပ်စွဲခံရသူ၊ စွဲချက်အမျိုးအစား၊ ဖမ်းဆီးသည့်နေ့ရက်၊ မှုခင်း အကျဉ်းချုပ် နှင့် အခြား အချက်အလက်များပါဝင်သည်။

ရဲအရာရှိမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို ဖမ်းဆီးရန်အတွက် ဝရမ်းလိုအပ်သော ပြစ်မှု။ ရဲအရေးပိုင်သောအမှု ကိုကြည့်ပါ။ အဖြစ်များသော ရဲအရေးပိုင်သောအမှုနှင့် ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု များကို လေ့လာပါ။

ရဲအရာရှိတစ်ဦးက တည်ဆဲဥပဒေ တစ်ရပ် အရ လူတစ်ဦးကို ဝရမ်းမပါဘဲ ဖမ်းဆီးခွင့်ရှိသော ပြစ်မှု။ ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု ကိုကြည့်ပါ။ အဖြစ်များသော ရဲအရေးပိုင်သောအမှုနှင့် ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု များကို လေ့လာပါ။

မလိုအပ်သည့်၊ ယုတ္တိတန်သော အကြောင်းပြချက်မပေးနိုင်သည့် နှောင့်နှေးမှုများမရှိဘဲ တရားစီရင်ရေး တစ်လျှောက်လုံးကို လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။

သဘောတူညီချက် ရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ ခေါင်းပုံဖြတ်ခြင်းပြုရန် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ သွေးဆောင်ခြင်း၊ လိမ်လည်လှည့်ဖြားခြင်း၊ အလွဲ သုံးစားပြုလုပ်ခြင်းများ ဖြင့် လူအများကို သိမ်းသွင်းစုဆောင်းခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း၊ လွှဲပြောင်းခြင်း၊ ရောင်းချခြင်း၊ ခိုလှုံခွင့်ပေးခြင်း၊ လက်ခံခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ဆိုလိုသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ တည်ဆဲဥပဒေများအရ သတ်မှတ်ထားသော အသက် ၁၆ နှစ် သို့မဟုတ် ၁၇နှစ် အရွယ်များ။

ထောင်ဒဏ် ၆ လထက် ပို၍ ကျခံရနိုင်ချေရှိသည့် ပြစ်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အမှုဖြစ်သည်။ သမ္မန်မှု ကို ကြည့်ပါ။

အမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် စွပ်စွဲချက်များကို တရားရုံး၌ အမှုစစ်ဆေးစဉ် တရားသူကြီးနှင့် ဂျူရီ တို့ထံ တရားဝင်တင်သွင်းသော မည်သည့် အထောက်အထား ကိုမဆို ဆိုလိုသည်။ ပညာရပ်နှင့်ဆိုင်သော ကိစ္စရပ်များ အတွက် ပညာရှင်များ အပါအဝင် မျက်မြင်သက်သေများ၏ နှုတ်ဖြင့် ထွက်ဆိုချက်၊ ပြည်သူ့မှတ်တမ်းများ၊ ပစ္စည်းများ၊ ဓာတ်ပုံများ နှင့် ရုံးရှေ့ ထွက်ဆိုချက်များ ပါဝင်သည်။

အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမားကြား အငြင်းပွားမှုကြောင့် အလုပ်သမားများ ပူးပေါင်းပြီး ထုတ်လုပ်မှု သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု ရန်တန့်၊ နှောင့်နှေးသွားစေရန် လုပ်ဆောင်ချက်။ အလုပ်ခွင် အန္တရာယ်ရှိမှုကြောင့် ဘေးကင်းစေရန် အလုပ်သမားများ မိမိတို့ အလုပ်ခွင်မှ ထွက်ခွာခြင်း မပါဝင်ပါ။

ထောင်ဒဏ် အများဆုံး ၆ လ အထိ ကျခံရနိုင်ချေရှိသည့် ပြစ်မှု သို့မဟုတ် ငွေဒဏ် ချမှတ်ခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အမှုဖြစ်သည်။ ဝရမ်းမှုကို ကြည့်ပါ။

နိုင်ငံတော် အစိုးရ သို့မဟုတ် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးအတွက် ဆောင်ရွက်နေသော အဖွဲ့အစည်းများမှ တရားရုံးတွင် အမှုမစစ်ဆေးဘဲ ဖမ်းဆီးခံရသူကို အကျဉ်းချခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ နှင့် နိုင်ငံတကာ ရှိ ဥပဒေများကို သာမက လူ့အခွင့်အရေးကိုပါ ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

သေးငယ်သောပြစ်မှုများ အား ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ကျူးလွန်သူကို အခွင့်အရေးပေးသည့်အနေဖြင့် ရပ်ရွာအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်စေခြင်း၊ ထိခိုက်မှုအတွက် လျော်ကြေးပေးခြင်း သို့မဟုတ် ကုသမှုခံယူစေခြင်း တို့ လုပ်စေရန် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ လွှဲပြောင်းဆောင်ရွက်ခြင်း နည်းလမ်းများတွင် တရားခံအနေဖြင့် လိုက်ပါဆောင်ရွက်ပြီး တိုးတက်မှုရှိပါက စွပ်စွဲချက်များကို ရုပ်သိမ်းပေးမည် ဖြစ်သည်။

စာဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နှုတ်ဖြင့် ဖြစ်စေ တရားရုံး သို့မဟုတ် တရားသူကြီးထံ လျှောက်ထားသူအား သနားညှာတာသော ပြဌာန်းချက် သို့မဟုတ် အမိန့်ပေးရန် လျှောက်ထားလွှာ။

တစ်စုံတစ်ယောက်အား အလိုမတူဘဲ အတင်းအကျပ် စေခိုင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ အသက် ၁၈ နှစ်နှင့် ၁၈ နှစ် အထက် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများကို ပြစ်မှုကြောင်းအရ အလုပ်ကြမ်း ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း၊ နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ် အခြေအနေများမှ တစ်ပါး အဓမ္မ ခိုင်းစေခြင်းကို တင်းကြပ်စွာတားမြစ်ထားပါသည်။

စီရင်ချက်ချပြီးနောက် သို့မဟုတ် အမှုပိတ်ပြီးနောက် အာဏာအဆင့်ပိုမြင့်သော တရားရုံးနောက်တစ်ခုထံ အဆိုပြုတင်သွင်းခြင်း။ စွပ်စွဲခံရသူ သို့မဟုတ် တရားလို မှ ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်စားလှယ်ဖြင့် ဖြစ်စေ တင်သွင်းနိုင်သည်။

အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမား ကြား အငြင်းပွားမှု ဖြစ်ပွား သောကြောင့် အလုပ်ရှင်မှ လုပ်ငန်းခွင့်ကို ယာယီပိတ်သိမ်း ခြင်း။

ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံရသောသူ သည် တရားရုံးသို့ လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်ပါက တန်ဖိုးရှိသော ပစ္စည်းတစ်ခုခုကို ပြစ်ဒဏ်အဖြစ် သိမ်းဆည်းမည့် စည်းကမ်းချက်ဖြင့် ထိုသူအား လွှတ်ပေးထားခြင်း ကိုဆိုလိုသည်။ အာမခံပေးနိုင်သောအမှု နှင့် အာမခံမပေးနိုင်သောအမှု ကို လေ့လာပါ။

အာမခံလျှောက်ထားရာတွင် တရားရုံးသို့ တင်သွင်းရသော ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ပိုင်ဆိုင်မှုပြ စာရွက်စာတမ်း။

ထောင်ဒဏ် ၃နှစ် သို့မဟုတ် ၃နှစ်ထက် နည်းသောပြစ်ဒဏ်ကို ချမှတ်နိုင်သည့် ပြစ်မှုများတွင် ခုခံချေပသူ အနေဖြင့် အာမခံရပိုင်ခွင့်ရှိသည်။

စွပ်စွဲခံရသူ အတွက် အာမခံ လျှောက်ထားရန် လိုအပ်သော ခံဝန်ချက်လက်မှတ် သို့မဟုတ် အာမခံ ပစ္စည်း တင်သွင်းပေးသောသူ။

ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ် ထက် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်နိုင်သော အမှုများတွင် အာမခံပေး၍မရပါ။ အာမခံမပေးနိုင်သောအမှုဖြင့် စွဲချက်တင်ခံရပါက ပြစ်မှုကျူးလွန်သည် ဟု ယူဆရသော အချက်များ လုံလောက်စွာရှိလျှင် စွပ်စွဲခံရသူသည် အာမခံဖြင့် မလွတ်မြောက်နိုင်ပါ။ သေဒဏ်ချမှတ်ခံရနိုင်သည့် အမှုဖြင့်စွဲချက်တင်ခံရစေကာမူ အမျိုးသမီး၊ အသက် ၁၆ နှစ်အောက်၊ မကျန်းမာသူနှင့် အိုမင်းမစွမ်း ဖြစ်ပါက ခြွင်းချက်အနေဖြင့် အာမခံ ရခွင့်ရှိသည်။

အန္တရာယ်ဖြစ်အောင် ထိခိုက်စေသည့် အပြုအမူများကို ဆိုလိုသည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖမ်မှုများသာမက အခြားအန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်နာကျင်စေခြင်း နှင့် ငွေကြေးအရ မတရား အလွဲသုံးစားခြင်းတို့လည်း ပါဝင်သည်။

ရာဇဝတ်မှုများကို တရားရုံးသို့ တရားစွဲဆိုတင်ပို့ရန် တာဝန်ရှိသူ။ ရဲအရေး မပိုင်သော အမှုများ တွင် တိုင်ကြားသူမှ ငှားရမ်းသော ပုဂ္ဂလိက ရှေ့နေကိုလည်း ကြီးကြပ်သည်။