ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်သင် ?

• ၽူႈလၢတ်လၢတ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ လွင်ႈၾိင်းမိူင်း ဢၼ်ၸၢင်ႊၸွႆႈထႅမ် ၼႂ်းၵၢၼ်တႅပ်းတတ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ။
• မၼ်းၸၢင်ႊ တၢင်တူဝ်သေ တႅမ်ႈပၼ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်လၢႆး၊ ၸၢင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ လိူင်ႈဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ။
• ၽူႈတၢင်ၼႃႈၼႆႉ တေဢမ်ႇႁဵတ်းၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵူၼ်းၵၢင်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈ၊ သင်ဝႃႈ ႁဵတ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈ ၸွမ်းၾိင်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽူႈတၢင်ၼႃႈၵေႃႉလႂ် ႁဵတ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႊလႆႈထုၵ်ႇ ယိုတ်းဢဝ်ဝႂ်လႅင်ႇၸဵၼ်ႇၶိုၼ်း၊ သင်ႁဵတ်းမႅၼ်ႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇလႆႈႁဵတ်းၸိုင် ၸၢင်ႊလႆႈထုၵ်ႇဢဝ်လိူင်ႈပႃးၵွၼ်ႇ။
• ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႊၼႆႉ ၽူႈတၢင်ၼႃႈ မီးသွင်မဵဝ်း၊ ပဵၼ် ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ထၢၼ်ႈသုင် လႄႈ ၽူတၢင်ၼႃႈ လုမ်းတတ်းသိၼ် သုင်သုတ်း သွင်မဵဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တူၺ်းတီႈ ၶေႃႈထၢမ် မၢႆ 3 ၽူႈတၢင်းၼႃႈ လုမ်းတတ်းသိၼ် သုင်သုတ်း လႄႈ ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ထၢၼ်ႈသုင် ပိူင်ႈၵၼ်သင် ၼႆၼၼ်ႉၶႃႈလႄႈ။

ၸႂ်ႉဢႅပ်ႇပလီႇၵေးသျိၼ်း လၢၼ်းပျႃႉသေ တႅၼ်းတၢင် ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ၸွင်ႇလႆႈ

• ဢႅပ်ႇပလီႇၵေးသျိၼ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉၼႄဝႆႉ ၶေႃႈမုၼ်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်း ၶၢဝ်ႉၶၢဝ်ႉမၼ်းၵွႆး။ သုၼ်ႇလႆႈ၊ ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ် လိူင်ႈဢၼ်ပဵၼ်မႃး၊ ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ပဵၼ်ယူႇမိူဝ်ႈလဵဝ်သေ ၸၢင်ႊလႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇယူႇ။
• ဢႅပ်ႇပလီႇၵေးသျိၼ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇတႅၼ်းတၢင်လႆႈ ၽူႈတၢင်ၼႃႈ။ ဢၼ်ၸႂ်ႉဢႅပ်ႇပလီႇၵေးသျိၼ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ မၼ်းတေဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ် တႃႇလိူၵ်ႈလႆႈလၢႆးတၢင်း ဢၼ်လီတီႈသုတ်း၊ လၢႆးတၢင်းဢၼ်တေၸၢင်ႊပဵၼ်မႃးလႆႈ တီႈသုတ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႊႁဵတ်းပၼ်လႆႈ၊ မီးၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉၸိူင်ႉၼၼ်။
• ၽူႈတၢင်ၼႃႈၼႆႉ မၼ်းၸၢင်ႊဢဝ် ၶေႃႈမုၼ်းဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃး၊ ဢၼ်လႆႈမႃး ႁင်းၵွႆးၼၼ်ႉသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁႂ်ႈမႅၼ်ႈၸွမ်းၾိင်ႈမိူင်း၊ မၼ်းၸၢင်ႊပၼ်လႆႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင် ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ၸၢင်ႊပဵၼ်မႃးတီႈသုတ်းယဝ်ႉ။ ထုၵ်ႇလီဢဝ် တၢင်းႁၼ်ထိုင် တီႈၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်လူင်ႉလႅၼ်ႇ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉၼၼ်ႉၵွႆး။
• တႃႇတၢင်တူဝ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ် လိူင်ႈၼႂ်းလုမ်းတတ်းသိၼ်ၼႆႉ လူဝ်ႇၽူႈတၢင်ၼႃႈယဝ်ႉ။

ၽူႈတၢင်ၼႃႈ လုမ်းတတ်းသိၼ် သုင်သုတ်း လႄႈ ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ထၢၼ်ႈသုင်ၼႆႉ ပိူင်ႈၵၼ်သင်

• ၽူႈတၢင်ၼႃႈၼႆႉ ၸၢင်ႊၸွႆႈထႅမ် ႁႂ်ႈႁဝ်းပေႃး ပွင်ႇၸႂ် လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈ၊ လွင်ႈၾိင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ငဝ်းလၢႆး ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ထၢၼ်ႈသုင် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်းၼႃႈ ဢၼ်မီးသုၼ်ႇ ၸွမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ် ၸၼ်ႉၸေႊဝဵင်း လႄႈ ၸေႊတွၼ်ႈ ၵွႆးၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်တေလႆႈႁဵတ်းၸွမ်း ၾိင်ႈမိူင်း (ပီႊ 1879 ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽူႈတၢင်ၼႃႈ လုမ်းတတ်းသိၼ်သုင်သုတ်း ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်ၸွမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈ တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်ၵူႊတီႈတီႈ၊ ႁူမ်ႈပႃး လုမ်းတတ်းသိၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်တေလႆႈ ႁဵတ်းၸွမ်း ၾိင်ႈမိူင်း (ပီႊ 1926)။ လိူဝ်ၼၼ် ၾိင်ႈမိူင်း ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ပႃးတႃႇ ၽူႈတၢင်ၼႃႈ လုမ်းသုင်သုတ်း ယဝ်ႉ။

ၸွင်ႇၽူႈတၢင်ၼႃႈၶဝ် တေၸွႆႈထႅမ်ၵေႈလိတ်ႈ ပၼ်တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇႁဝ်းလႆႈယူႇႁႃႉ

• ၽူႈတၢင်ၼႃႈ တေၸၢင်ႊ ၸွႆႈထႅမ် ႁႂ်ႈႁဝ်းပေႃး ပွင်ႇၸႂ် လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈ၊ လွင်ႈၾိင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ငဝ်းလၢႆး ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽူႈတၢင်ၼႃႈ တေၸၢင်ႊပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် လၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈ၊ ပေႃးႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆ ၽွၼ်းယွၼ်းမၼ်းတေပဵၼ်ႁိုဝ်ၼႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈမႅၼ်ႈၸွမ်း ၾိင်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။
• ပႅၵ်ႉသမ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ တေယိုၼ်ယၼ်ႁပ်ႉဝႃႈ လိူင်ႈဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းတေႉၼႆၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီ ၸၢင်ႈၽူႈတၢင်ၼႃႈယူႇ၊ ပေႃးၼၼ်ၵွၼ်ႇ ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ် ဢၼ်ယိုၼ်ႁပ်ႉၼၼ်ႉ၊ ဢမ်ႇၼၼ် မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉတေႃႇသူႈ လိူင်ႈယူႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေၸၢင်ႊႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ် ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈသုၼ်ႇလႆႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇလီလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၸွႆႈထႅမ်ပၼ် လွင်ႈၾိင်ႈမိူင်း ပႃႇရႃႇလီႇၵႄႇ (paralegal) ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽႂ်

• ၵူၼ်းၸွႆႈထႅမ်ပၼ် လွင်ႈၾိင်ႈမိူင်း ပႃႇရႃႇလီႇၵႄႇ (paralegal) ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူဝ်း လႆႈၶဝ်ႈပၢင်သွၼ် ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ႁႅင်း၊ ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေႈလိတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၽူႈတၢင်ၼႃႈ။
• ပႃႇရႃႇလီႇၵႄႇၼႆႉ ၶဝ်ၸွႆႈထႅမ် ပၼ်ၶေႃႈမုၼ်း လၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢၼ်မႅၼ်ႈၸွမ်းၾိင်ႈမိူင်း၊ လၢႆးဢၼ်ၸၢင်ႊ ၵုမ်းၵုပ်းၶိုၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပိုတီႈ၊ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်း ပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တႅၼ်းတၢင် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၸွႆႈထႅမ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈယူႇ။
• ပႃႇရႃႇလီႇၵႄႇ ၶဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊၸွႆႈထႅမ် ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ၸိူဝ်းမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်ႈၵႃႈ လွင်ႈလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇတႅၼ်းတၢင် တီႈၽူႈတၢင်ၼႃႈလႆႈ။ ပိူင်တႅၵ်ႈ - ၵၢၼ်ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် တီႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ၵၢၼ်ၸွမ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ၼႃႈၵၢၼ်ပၼ်ထိုင်တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီပၼ် ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ လူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵွႆး။

မိူဝ်ႈႁဵတ်းၽိတ်းၾိင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇ ၸၢင်ႈၽူႈတၢင်ၼႃႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်သုၼ်ႇလႆႈ ၸိူင်ႉႁိုဝ်

• လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ် လူၺ်ၵၢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈ မဵဝ်းလႂ် ဢမ်ႇဝႃႈ မီးသုၼ်ႇၸၢင်ႈၽူႈတၢင်ၼႃႈ ၶိုၼ်းတွပ်ႇၵႄႈယဝ်ႉ။
• ၼႂ်းသုၼ်ႇလႆႈ တႃႇၸၢင်ႈ ၽူႈတၢင်ၼႃႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 24 ၸူဝ်ႈမူင်း ႁူမ်ႈပႃး ဝၢႆးလႆႈထုၵ်ႇတီႉၵမ်ယဝ်ႉ၊ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း လႆႈထုၵ်ႇၵုမ်းၶင်ဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇတႃႇလႆႈ ႁူပ်ႉထူပ်း ၽူႈတၢင်ၼႃႈ ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉယဝ်ႉ။
• သင်ဝႃႈ လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ် လူၺ်ႈလိူင်ႈ ဢၼ်ၸၢင်ႊ လူင်းတူတ်ႈပၼ်တၢမ်ႇ ထိုင်တၢႆ ၼၼ်ႉၸိုင် ၸိုင်ႈမိူင်းတေလႆႈ ပၼ်ၽူႈ တၢင်ၼႃႈၵေႃႉၼိုင်ႈ ယူႇယဝ်ႉ။

မီးလွင်ႈၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႈလီ ၊ ဢမ်ႇမီးၵေႃႈလီ ၊ လွၵ်ႇငိူတ်ႈဝႃႈ တေတတ်းငိုၼ်း ၊ လွၵ်ႈငိူတ်ႈဢသၢၵ်ႈ ၊ လိင်ႉလႅၼ်မၢပ်ႇၽၢင်း ၊ ၸႂ်ႉၵၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ၵၼ် ၊ ၵဵပ်းၸူႉတွမ် ၵူၼ်းၼမ် ၊ တေႃႉတၢင်ႇသူင်ႇ ၊ လွႆႈဢၢပ်ႈပၼ် ၊ ၶၢႆပၼ် ၊ ပၼ်လိုဝ်ႈသဝ်းၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ ၊ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇဝႆႉ တႄႇၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵၢၼ်တတ်းသိၼ် ၵဵဝ် လူၺ်ႈ လိူင်ႈပၼ်ႁု ၼၼ်ႉ တေပႃး ၸွမ်း ၶၢမ်ႇၵတိသဵတ်ႉၸႃႇ ၼိူဝ် သၢၵ်ႈသေလၢၵ်ႇထၢၼ်ႇ။ ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်တတ်းသိၼ် ၸိူင်ႉႁိူဝ်ယဝ်ႉ မၼ်းပႃးၸွမ်း တင်းမူတ်း။

ၺုးမၢပ်ႇၼေး လွင်ႈတၢင်ႈၽိတ်းသေ ၼိုင်ႈၸိုဝ်ႉ တၢပ်ႈတၢမ်ႇ၊ ၶေႃႈတတ်းသိၼ် ဢမ်ၼၼ် ၵၢင်ယၢၼ်ႇလွင်ႈတၢပ်ႈတၢမ်ႇသေ လွင်ႈလွင်ႈ၊

အစိုးရမှ ပုံမှန်အားဖြင့် နှစ် ၃၀၊ ၆၀၊ ၉၀ ဖြင့် ငှားရမ်းသည့် မြေဖြစ်သည်။ ထိုငှားရမ်းသည့် ကာလ များကို သက်တမ်းတိုးနိုင်သည်။ လွှဲပြောင်းပေးနိုင်ပြီး အခွန်ဆောင် ရမည်။ အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွား အတွက် လိုအပ်သည့်အခါ အစိုးရအနေဖြင့် ထိုမြေအား ငှားရမ်းထားသည့် ကာလအတွင်း ဖြစ်စေကာမူ ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်သည်။

ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွပ်ခံရသူ။

တိုင်ကြားစာ သို့မဟုတ် စွဲချက်တင်ရာတွင် မည်သည့် အမှုဖြင့် စွပ်စွဲခံထားရကြောင်း (စွဲချက် တင်ထားခံရကြောင်း) တိကျစွာ ညွှန်းဆိုထားချက်။

တရားစီရင်သော မှုခင်း ကိစ္စများ တွင် သက်သေအထောက်အထားကို ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုသည့် မည်သည့်တရားစီရင်ခြင်း မဆို ပါဝင်သည်။

ခြွင်းချက်ပြုထားသော အချက်များမှ တစ်ပါး တရားရုံးကို သိက္ခာကျစေရန်၊ မျှတသောတရားစီရင်ရေးကို နှောင့်ယှက်ရန် နှင့် တရားစီရင်ရေးအပေါ် အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်မှု လျော့နည်းစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ နှုတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အမူအရာဖြင့်ဖြစ်စေ၊ စာဖြင့်ဖြစ်စေ ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ချက်မချမီ ကြိုတင် ဝေဖန် ပြောဆိုခြင်း လည်းပါဝင်သည်။

ပထမသတင်းပေး တိုင်ကြားချက် တွင် တင်သွင်းရသည့် တရားလို မျက်မြင်သက်သေများ၏ အမည်၊ အလုပ်အကိုင်၊ နေရပ်လိပ်စာ တို့ပါဝင်သော စာရင်းဖြစ်သည်။

စွပ်စွဲခံထားရသော ပြစ်မှုတစ်ခု၏ စီရင်ချက်၊ ပြစ်ဒဏ် သို့မဟုတ် အခြားသော ဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးများမှ ကင်းလွတ်ခွင့်။

ရဲအရာရှိထံ သို့မဟုတ် တရားသူကြီးထံ တိုက်ရိုက် မိမိ၏နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများအတွက် အမှုဖွင့် တိုင်ကြားသော တစ်သီးပုဂ္ဂလနိုင်ငံသားကို ဆိုလိုသည်။ တိုင်ကြားသူသည် တရားရုံးတွင် မိမိအတွက် လိုက်ပါ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ရန် ပုဂ္ဂလိကရှေ့နေ၊ ဥပဒေအထောက်အကူပေးသူ၊ အခမဲ့ရှေ့နေ တို့ကို ဌားရမ်းနိုင်ပါသည်။

နိုင်ငံအရေးပေါ်အခြေအနေ သို့မဟုတ် အရေးပေါ် အခွင့်အာဏာ ဆိုသည်မှာ သာမန်အချိန်တွင် လုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်း အစိုးရတစ်ရပ်အနေဖြင့် နိုင်ငံသားများ၏ လုံခြုံရေးနှင့် အကာအကွယ်အတွက် မူဝါဒများ ချမှတ်ခွင့် ရရှိခြင်း ဖြစ်သည်။

စွပ်စွဲခံရသူကို တရားစွဲဆိုရန် ရဲအရာရှိမှ ဦးစွာ အမှုဖြစ်စဉ်နှင့် သက်သေ အထောက်အထားများကို တရားရုံးသို့ တင်သွင်းသည့် မှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ ပထမသတင်းပေးတိုင်ကြားချက်တွင် တိုင်ကြားစာ၊ ရဲစွဲချက်ပုံစံ နှင့် တရားလို၏ သက်သေစာရင်း စသည်တို့ပါဝင်သည်။ ရှာဖွေပုံစံ၊ အမှုဖြစ်ပွားရာနေရာပြ မြေပုံ နှင့် သက်သေခံပစ္စည်း ဓာတ်ပုံများ ပါဝင်တတ်သော်လည်း ဤအဆင့်တွင် တရားရုံးသို့ တင်ပြရန် မလိုသေးပါ။

လက်ရှိအမှုစစ်ဆေးနေသော တရားသူကြီး၏ ဆောင်ရွက်ချက်/ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဥပဒေအရ မှားယွင်းသည်ဟုယူဆပါက ထိုအတွက်ကုစားမှုရနိုင်ရန် အမှုစစ်ဆေးနေစဉ် ကာလအတွင်း အဆင့်မြင့် တရားရုံးသို့ အဆိုတင်သွင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုပြင်ဆင်မှုကို အဆင့်မြင့်တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုမီ မူလတရားရုံး၌ အမှုစစ်ဆေးခြင်းကို ရပ်နားထားခြင်းကြောင့် ကြန့်ကြာမှု ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ရာဇဝတ်မှုစီရင်ခြင်း၏ နောက်ဆုံးအဆင့်တွင် တရားခံ၏ ပြစ်မှုထင်ရှား၍ တရားသူကြီးမှ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း။

ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြဌာန်းထားသော တည်ဆဲ ဥပဒေများတွင် တားမြစ်ထားပြီး ပြစ်ဒဏ်ပေးနိုင်သော အပြုအမူမျိုးကို ဆိုလိုသည်။

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့် လက်မှတ် ရရှိရန် ဖြည့်သွင်းရသော ပုံစံ ဖောင်။

“ပိုင်ရှင်၊ ဂရမ်ပိုင်သူ၊ မြေငှား” ၏ နာမည် နှင့် မြေကွက်၏ အဓိက အင်္ဂါရပ်များ ဖြစ်သည့် မြေပုံ၊ မြေအမျိုးအစား နှင့် မြေအခြေအနေ တို့ ပါဝင်သော ပုံစံ ဖောင်။

Anyone can be charged by the police on suspicion of committing a crime.

အမှုဖြစ်ပွားသည်ကို ကိုယ်တိုင် မြင်ခဲ့သူ သို့မဟုတ် ကြားခဲ့သူ ကိုဆိုလိုသည်။ အမှု သို့မဟုတ် ခုခံချေပသူနှင့် ပတ်သက်ပြီး အရေးကြီးသည့် အချက်အလက်ကို သိရှိထားသူလည်း ဖြစ်သည်။

တရားရုံး၏ တရားဝင် အမိန့်မရဘဲ စွပ်စွဲခံရသူကို ၂၄ နာရီထက် ပိုပြီး ချုပ်နှောင်ထား၍ မရပါ။ ဤအခွင့်အရေးကို တရားသူကြီး မှ ခွင့်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ရမန်ကြားနာမှုတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည်။

တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ စိုက်ပျိုးထွန်ယက်ဖူးထားခြင်း မရှိသော သို့မဟုတ် ပိုင်ရှင်မှ စွန့်ပစ်ထားသော မြေကွက်လပ်ကို ဆိုလိုသည်။

တရားရုံး၏ တရားဝင် အမိန့်မရဘဲ စွပ်စွဲခံရသူကို ၂၄ နာရီထက် ပိုပြီး ချုပ်နှောင်ထား၍ မရပါ။ ဤအခွင့်အရေးကို တရားသူကြီး မှ ခွင့်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ရမန်ကြားနာမှုတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည်။

ရှာဖွေနေစဉ် နေရာတစ်ခု သို့မဟုတ် လူတစ်ဦးထံမှ တွေ့ရှိခဲ့သော၊ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သော ပစ္စည်း အားလုံးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည့် ရဲအရာရှိမှ စာရင်းပြုစုထားသော စာရွက်စာတမ်း။

ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေအရ ရဲမှ အမှုဖြစ်ပွားရာနေရာ သို့မဟုတ် လူတစ်ယောက်အား တရားဝင်ရှာဖွေမှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် လိုအပ်သည့် မျက်မြင်သက်သေ။

တရားမဝင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသောသူ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ တိုက်ရိုက် တိုင်တန်းစာ လျှောက်ထားနိုင်သည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအရေးပေါ် အခြေအနေ တွင်မူ ရပ်ဆိုင်းထားသည်။

အမှု၏ တာဝန်ရှိသူ ရဲအရာရှိမှ ပထမသတင်းပေးတိုင်ကြားချက် တွင် တင်သွင်းသော မှတ်တမ်း ပုံစံဖြစ်သည်။ စွပ်စွဲခံရသူ၊ စွဲချက်အမျိုးအစား၊ ဖမ်းဆီးသည့်နေ့ရက်၊ မှုခင်း အကျဉ်းချုပ် နှင့် အခြား အချက်အလက်များပါဝင်သည်။

ရဲအရာရှိမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို ဖမ်းဆီးရန်အတွက် ဝရမ်းလိုအပ်သော ပြစ်မှု။ ရဲအရေးပိုင်သောအမှု ကိုကြည့်ပါ။ အဖြစ်များသော ရဲအရေးပိုင်သောအမှုနှင့် ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု များကို လေ့လာပါ။

ရဲအရာရှိတစ်ဦးက တည်ဆဲဥပဒေ တစ်ရပ် အရ လူတစ်ဦးကို ဝရမ်းမပါဘဲ ဖမ်းဆီးခွင့်ရှိသော ပြစ်မှု။ ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု ကိုကြည့်ပါ။ အဖြစ်များသော ရဲအရေးပိုင်သောအမှုနှင့် ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု များကို လေ့လာပါ။

မလိုအပ်သည့်၊ ယုတ္တိတန်သော အကြောင်းပြချက်မပေးနိုင်သည့် နှောင့်နှေးမှုများမရှိဘဲ တရားစီရင်ရေး တစ်လျှောက်လုံးကို လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။

သဘောတူညီချက် ရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ ခေါင်းပုံဖြတ်ခြင်းပြုရန် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ သွေးဆောင်ခြင်း၊ လိမ်လည်လှည့်ဖြားခြင်း၊ အလွဲ သုံးစားပြုလုပ်ခြင်းများ ဖြင့် လူအများကို သိမ်းသွင်းစုဆောင်းခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း၊ လွှဲပြောင်းခြင်း၊ ရောင်းချခြင်း၊ ခိုလှုံခွင့်ပေးခြင်း၊ လက်ခံခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ဆိုလိုသည်။

ၸွမ်းၼင်ႇ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ တႅပ်းတတ်းဝႆႉ ပဵၼ်သႅၼ်းဢႃႇယူႉ 16 ၶူပ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် 17 ၶူပ်ႇ ။

ထောင်ဒဏ် ၆ လထက် ပို၍ ကျခံရနိုင်ချေရှိသည့် ပြစ်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အမှုဖြစ်သည်။ သမ္မန်မှု ကို ကြည့်ပါ။

အမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် စွပ်စွဲချက်များကို တရားရုံး၌ အမှုစစ်ဆေးစဉ် တရားသူကြီးနှင့် ဂျူရီ တို့ထံ တရားဝင်တင်သွင်းသော မည်သည့် အထောက်အထား ကိုမဆို ဆိုလိုသည်။ ပညာရပ်နှင့်ဆိုင်သော ကိစ္စရပ်များ အတွက် ပညာရှင်များ အပါအဝင် မျက်မြင်သက်သေများ၏ နှုတ်ဖြင့် ထွက်ဆိုချက်၊ ပြည်သူ့မှတ်တမ်းများ၊ ပစ္စည်းများ၊ ဓာတ်ပုံများ နှင့် ရုံးရှေ့ ထွက်ဆိုချက်များ ပါဝင်သည်။

အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမားကြား အငြင်းပွားမှုကြောင့် အလုပ်သမားများ ပူးပေါင်းပြီး ထုတ်လုပ်မှု သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု ရန်တန့်၊ နှောင့်နှေးသွားစေရန် လုပ်ဆောင်ချက်။ အလုပ်ခွင် အန္တရာယ်ရှိမှုကြောင့် ဘေးကင်းစေရန် အလုပ်သမားများ မိမိတို့ အလုပ်ခွင်မှ ထွက်ခွာခြင်း မပါဝင်ပါ။

ထောင်ဒဏ် အများဆုံး ၆ လ အထိ ကျခံရနိုင်ချေရှိသည့် ပြစ်မှု သို့မဟုတ် ငွေဒဏ် ချမှတ်ခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အမှုဖြစ်သည်။ ဝရမ်းမှုကို ကြည့်ပါ။

နိုင်ငံတော် အစိုးရ သို့မဟုတ် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးအတွက် ဆောင်ရွက်နေသော အဖွဲ့အစည်းများမှ တရားရုံးတွင် အမှုမစစ်ဆေးဘဲ ဖမ်းဆီးခံရသူကို အကျဉ်းချခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ နှင့် နိုင်ငံတကာ ရှိ ဥပဒေများကို သာမက လူ့အခွင့်အရေးကိုပါ ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

သေးငယ်သောပြစ်မှုများ အား ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ကျူးလွန်သူကို အခွင့်အရေးပေးသည့်အနေဖြင့် ရပ်ရွာအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်စေခြင်း၊ ထိခိုက်မှုအတွက် လျော်ကြေးပေးခြင်း သို့မဟုတ် ကုသမှုခံယူစေခြင်း တို့ လုပ်စေရန် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ လွှဲပြောင်းဆောင်ရွက်ခြင်း နည်းလမ်းများတွင် တရားခံအနေဖြင့် လိုက်ပါဆောင်ရွက်ပြီး တိုးတက်မှုရှိပါက စွပ်စွဲချက်များကို ရုပ်သိမ်းပေးမည် ဖြစ်သည်။

စာဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နှုတ်ဖြင့် ဖြစ်စေ တရားရုံး သို့မဟုတ် တရားသူကြီးထံ လျှောက်ထားသူအား သနားညှာတာသော ပြဌာန်းချက် သို့မဟုတ် အမိန့်ပေးရန် လျှောက်ထားလွှာ။

တစ်စုံတစ်ယောက်အား အလိုမတူဘဲ အတင်းအကျပ် စေခိုင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ အသက် ၁၈ နှစ်နှင့် ၁၈ နှစ် အထက် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများကို ပြစ်မှုကြောင်းအရ အလုပ်ကြမ်း ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း၊ နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ် အခြေအနေများမှ တစ်ပါး အဓမ္မ ခိုင်းစေခြင်းကို တင်းကြပ်စွာတားမြစ်ထားပါသည်။

စီရင်ချက်ချပြီးနောက် သို့မဟုတ် အမှုပိတ်ပြီးနောက် အာဏာအဆင့်ပိုမြင့်သော တရားရုံးနောက်တစ်ခုထံ အဆိုပြုတင်သွင်းခြင်း။ စွပ်စွဲခံရသူ သို့မဟုတ် တရားလို မှ ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်စားလှယ်ဖြင့် ဖြစ်စေ တင်သွင်းနိုင်သည်။

အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမား ကြား အငြင်းပွားမှု ဖြစ်ပွား သောကြောင့် အလုပ်ရှင်မှ လုပ်ငန်းခွင့်ကို ယာယီပိတ်သိမ်း ခြင်း။

ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံရသောသူ သည် တရားရုံးသို့ လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်ပါက တန်ဖိုးရှိသော ပစ္စည်းတစ်ခုခုကို ပြစ်ဒဏ်အဖြစ် သိမ်းဆည်းမည့် စည်းကမ်းချက်ဖြင့် ထိုသူအား လွှတ်ပေးထားခြင်း ကိုဆိုလိုသည်။ အာမခံပေးနိုင်သောအမှု နှင့် အာမခံမပေးနိုင်သောအမှု ကို လေ့လာပါ။

အာမခံလျှောက်ထားရာတွင် တရားရုံးသို့ တင်သွင်းရသော ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ပိုင်ဆိုင်မှုပြ စာရွက်စာတမ်း။

ထောင်ဒဏ် ၃နှစ် သို့မဟုတ် ၃နှစ်ထက် နည်းသောပြစ်ဒဏ်ကို ချမှတ်နိုင်သည့် ပြစ်မှုများတွင် ခုခံချေပသူ အနေဖြင့် အာမခံရပိုင်ခွင့်ရှိသည်။

စွပ်စွဲခံရသူ အတွက် အာမခံ လျှောက်ထားရန် လိုအပ်သော ခံဝန်ချက်လက်မှတ် သို့မဟုတ် အာမခံ ပစ္စည်း တင်သွင်းပေးသောသူ။

ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ် ထက် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်နိုင်သော အမှုများတွင် အာမခံပေး၍မရပါ။ အာမခံမပေးနိုင်သောအမှုဖြင့် စွဲချက်တင်ခံရပါက ပြစ်မှုကျူးလွန်သည် ဟု ယူဆရသော အချက်များ လုံလောက်စွာရှိလျှင် စွပ်စွဲခံရသူသည် အာမခံဖြင့် မလွတ်မြောက်နိုင်ပါ။ သေဒဏ်ချမှတ်ခံရနိုင်သည့် အမှုဖြင့်စွဲချက်တင်ခံရစေကာမူ အမျိုးသမီး၊ အသက် ၁၆ နှစ်အောက်၊ မကျန်းမာသူနှင့် အိုမင်းမစွမ်း ဖြစ်ပါက ခြွင်းချက်အနေဖြင့် အာမခံ ရခွင့်ရှိသည်။

အန္တရာယ်ဖြစ်အောင် ထိခိုက်စေသည့် အပြုအမူများကို ဆိုလိုသည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖမ်မှုများသာမက အခြားအန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်နာကျင်စေခြင်း နှင့် ငွေကြေးအရ မတရား အလွဲသုံးစားခြင်းတို့လည်း ပါဝင်သည်။

ရာဇဝတ်မှုများကို တရားရုံးသို့ တရားစွဲဆိုတင်ပို့ရန် တာဝန်ရှိသူ။ ရဲအရေး မပိုင်သော အမှုများ တွင် တိုင်ကြားသူမှ ငှားရမ်းသော ပုဂ္ဂလိက ရှေ့နေကိုလည်း ကြီးကြပ်သည်။