တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢ တၢ်ကဒိးလဲ ပီၢ်ရီအဖီခိၣ်

ပီၢ်ရီစံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်?

• ပီၢ်ရီစံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ၦၤလၢ အသ့အဘၣ်ဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ အနဲၣ်နၤကျဲလၢ အဘၣ် ဃးဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ အကျိၤအကျဲဒ်သိး တၢ်ကပ၁်လီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ်အၢၣ်လီၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂ့ၢ်အဝီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
• မ့ၢ်ၦၤလၢ အကတဲ၁်ကတီၤ လံ၁်လဲၢ်တၢ်ကွဲးလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီႇ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲ၁်တၢ်အမူးအရၢ်ဒီးကဲထီၣ်ခၢၣ်စးလၢ ပဂီၢ်ခီဖျိ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ဝီတဖၣ် လီၤ.
• ပီၢ်ရီတမၤတၢ်ဒ်အမ့ၢ် ၦၤတၢ်ဘၢၣ်စၢၤလၢ တၢ်ဆါတၢ်ၦ့ၤတၢ်လၢ ၦၤဂၤအဂီၢ်တဂၤန့ၣ်ဘၣ်. အါန့ၢ်အန့ၣ် ပီၢ်ရီလၢ အမၤတၢ်လၢ ကျဲတတီတလိၤလၢ အထီဒါဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီအတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤ အကျဲ ဒီး ဟံးန့ၢ်ခိၣ်ဖးလ၁်ဆှိးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကဟံးန့ၢ်က့ၤ ကွံ၁်ပီၢ်ရီအလံ၁်ပျဲအမဲ၁်ညါ လၢအမၤတၢ် တလိၤ တဘၣ်တၢ်အဃိ တၢ်ဆှိးက့ၤအီၤ ဒ်ကွီၢ်အကျိၤအကျဲသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
• လၢကီၢ်ပယီၤပူၤ ပီၢ်ရီအိၣ်ဝဲဒၣ် ခံကလု၁်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲ ကွီၢ်ဘျီၣ်ပီၢ်ရီဒီးတီၤထီပီၢ်ရီန့၁်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအါထီၣ် တၢ်အဂီၢ် ကွၢ်ဘၣ်တၢ်သံကွၢ် (၃) လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး ကွီၢ်ဘျီၣ်ပီၢ်ရီဒီးတီၤထီပီၢ်ရီ န့ၣ် တက့ၢ်.

လၢပီၢ်ရီအလီၢ် တၢ်ဆိးကါတၢ်နဲၣ်ကျဲ အပီးအလီန့ၣ်ကသ့ဧါ. (application)

• တၢ်အပီးအလီတမံၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ အပ၁်ဖျါတၢ်ကစီၣ်အဂ့ၢ်အဝီလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ် သီန့ၣ်လီၤ. ၦၤတဂၤဘၣ်တဂၤလၢ အတၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁် ဒီး အမူအဒါတဖၣ် လီၤဆီလိ၁်အသးခီဖျိ အတၢ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်အမူးအရၢ် အတၢ်အိၣ်အသးအကလု၁်ကလု၁် အဂ့ၢ်အကျိၤဒီး တၢ်အိၣ်အသးလၢ အအိၣ်ကဲထီၣ် အသးတဒ်သိးဘၣ်အဖီခိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
• တၢ်အပီးအလီတမံၤအံၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢ ကဲထီၣ်ပီၢ်ရီခၢၣ်စးဘၣ်. ခီဖျိနဆိးကါတၢ်အပီးအလီ တမံၤအံၤ အဃိဒီး တၢ်တဟ့ၣ်နၤလၢ တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ နဃု မ့ၢ်ဂ့ၤႇ တၢ်အစၢလၢ နမုၢ်လၢ်လၢ ကကဲထီၣ် မ့ၢ်ဂ့ၤဘၣ်. ဒီးဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီး နၤတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
• ပီၢ်ရီတဂၤ လၢတၢ်အမူးအရၢ် အတၢ်အိၣ်အသး အကျိၤအကျဲ တမံၤအပူၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢ ကဲထီၣ်အသးလီၤလီၤဆီဆီ တဖၣ်အဖီခိၣ် အဝဲကဟ့ၣ်ကူၣ်နၤခီဖျိလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်သိး နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်ဒီး တၢ်အစၢလၢ တၢ်ဆၢမုၢ်လၢ်လၢ ကကဲထီၣ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ. နကြၢးဟံးန့ၢ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ပီၢ်ရီလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ် ကူၣ်သ့အလၢ အၦဲၤတဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
• လၢနဂီၢ် နလိၢ်ဘၣ် ပီၢ်ရီတဂၤလၢ ကကဲထီၣ်ခၢၣ်စးတီတီလၢနဂီၢ်ဒီး မၤန့ၢ်တၢ်မၤ လၢ နဂီၢ်လၢ တၢ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး ကွီၢ်ဘျီၣ်အမူးအရၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကွီၢ်ဘျီၣ်ကူၣ်လိ၁်ပီၢ်ရီဒီး တီၤထီပီၢ်ရီန့ၣ် လီၤဆီလိ၁်အသးဒ်လဲၣ်

• လၢကီိၢ်ပယီၤပူၤ ပီၢ်ရီအိၣ်ဝဲ (၂) ကလု၁်န့ၣ်လီၤ.
• တီၤထီပီၢ်ရီန့ၣ် မ့ၢ်ပီၢ်ရီတဖၣ်လၢ ဒိးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁် ထဲလၢ အကလူၤပိ၁်မၤအတၢ်မၤလၢ ဝ့ၢ်ဆၣ် ဒီး ကီၢ်ရ့ၣ်အတီၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ၦၤတဖၣ်လၢ အဘၣ်လူၤပိ၁်ထွဲ ပီၢ်ရီအတၢ်စံၣ်ညီၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ (၁၈ရ၉) န့ၣ်လီၤ.
• ကွီၢ်ဘျီၣ်ကူၣ်လိ၁်တၢ်ပီၢ်ရီန့ၣ် မ့ၢ်ပီၢ်ရီလၢ အဒိးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁်လၢ အကလူၤပိ၁်မၤထွဲ အတၢ်မၤ လၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကီွၢ်ဘျီၣ်ကူၣ်လိ၁်ခိၣ်ကျၢၢ် ဃု၁်ဒီး ကွီၢ်ဘျီၣ်အတီၤခဲလၢ၁်တဖၣ်ဒီး ဘၣ်လူၤပိ၁်ထွဲ ကွီၢ်ဘျီၣ် ကူၣ်လိ၁်ပီၢ်ရီတဖၣ် အကရၢ အတၢ်စံၣ်ညီၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ (၁၉၂၄) န့ၣ်လီၤ. အါန့ၣ်အန့ၣ် ဘၣ်လူၤပိ၁်ထွဲဃု၁် ပီၢ်ရီတၢ်စံၣ်ညီၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တၢ်ဘျၢတဖၣ် စ့ၢ်ကီး စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ပီၢ်ရီတဖၣ် မၤစၢၤယတၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်ကသ့ကစီဒီဧါ

• ပီၢ်ရီတဂၤ ကမၤစၢၤနၤလၢ နကနၢ်ပၢၢ် လီၤတံၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအဘၣ်ဃးဒီး နတၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁် လၢနကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ႇ နတၢ်အိၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
• ပီၢ်ရီတဂၤ ကဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢ နကမၤနတၢ်ဃုထၢ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီႇ ခီဖျိနမၤ ဒ်သိးအံၤ အဃိနကမၤန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးတဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
• နနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်နဲ ဖဲနဘၣ်တၢ်ဆှိးထီၣ်နၤလၢ နမၤကမၣ်တၢ်အဃိဒီး ဖဲနသ့ၣ်ညါဒီး သးအိၣ်အၢၣ်လီၤ နတၢ်ကမၣ်အကတီၢ်န့ၣ် နကြၢးဒိးလဲ ပီၢ်ရီတဂၤလီၤ. ထဲန့ၣ်မးဒီး အဝဲကမၤန့ၢ်နၤ တၢ်လၢနဂီၢ်ဒ်သိး တၢ်ကပ၁်ကဲနတၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁် ဖဲလၢနအၢၣ်လီၤနတၢ်ကမၣ်တၢ်မၤအကျိၤအကျဲဒီတကတီၢ် (မ့) နဘၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲ၁်ဒီး တၢ်အမူးအရၢ်ဒီတကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.

(Paralegal) ၦၤမၤစၢၤတၢ်ခီဖျိ လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂ့ၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

• Paralegal ၦၤမၤစၢၤတၢ်ခီဖျိလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂ့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ၦၤတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ် ဟ့ၣ်ပ၁်အီၤတၢ်မၤလိလၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်ႇတၢ်မၤဂ့ၤမၤဘၣ်ဒီးတၢ်ကျဲးစၢး မၤန့ၢ်တၢ်သးလီၤပလိ၁်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တမ့ၢ်ပီၢ်ရီတဖၣ်ဘၣ်.
• Paralegal တဖၣ် ဟ့ၣ်နၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤအကျဲလၢ အဘၣ်ဃးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီႇ တၢ်အဂ့ၢ် အကျိၤတဖၣ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်မၤဂ့ၤ မၤဘျါတဖၣ် သ့န့ၣ်လီၤ.ကဲထီၣ်ခၢၣ်စးလၢ နဂီၢ် လၢအကမၤစၢၤမၤသကိးတၢ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤ ပၢဆှၢတၢ်အတၢ်ကရၢကရိႇ ဝ့ၢ်ဆၣ်အတၢ်ကရၢကရိတဖၣ် သ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
• Paralegal တဖၣ်မၤစၢၤမၤသကိးတၢ်ဒီး ပီၢ်ရီလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အလၢအၦဲၤ တဖၣ် သ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟ့ၣ်အီၤလၢ ပီၢ်ရီအလီၢ်တသ့ဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ- တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂ့ၢ်ႇ တၢ်လဲၤဒီးမၤစၢၤနၤလၢ ကီွၢ်ဘျီၣ်အပူၤ တဖၣ် အဂီၢ် ပီၢ်ရီ လၢအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အလၢအၦဲၤတဖၣ် ကြၢးမၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆှိးထီၣ်ၦၤလၢ တၢ်မၤကမၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအမူးအရၢ်ဒီး ကွီၢ်မ့ၣ်အကတီၢ်တၢ်ဒိးလဲ ပီၢ်ရီခွဲးယ၁်န့ၣ် မ့ၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁်ဒ်လဲၣ်တဖၣ်လဲၣ်

• ကီွၢ်မ့ၣ်ကိးမံၤဒဲးအဂီၢ် ၦၤလၢ အဘၣ်တၢ်ဆှိးထီၣ်အီၤကိးဂၤဒဲး အိၣ်ဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယ၁်လၢ ကတြီဆၢ စံးကတိၤက့ၤ တၢ်ခီဖျိပီၢ်ရီန့ၣ်လီၤ.
• တၢ်ဒိးလဲပီၢ်ရီခွဲးယ၁်န့ၣ် အိၣ်ဃု၁်ဒီး တၢ်ထံၣ်လိ၁်သးလီၤဆီဒီး ပီၢ်ရီဖဲတၢ်စးထီၣ် ဖီၣ်အီၤဝံၤအလီၢ်ခံ (၂၄) နၣ်ရံၣ်အတီၢ်ပူၤ တၢ်ဟံးဃ၁်ဖီၣ်ဃ၁်အီၤ အကတီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
• တၢ်အမူးအရၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဆှိးအီၤတမံၤအတၢ်စံၣ်ညီၣ် မ့မ့ၢ် ကဘၣ်သံအတၢ်စံၣ်ညီၣ်န့ၣ်ဒီး လၢၦၤလၢ အဘၣ်တၢ်ဆှိးထီၣ်အီၤတဂၤအံၤအဂီၢ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြး ကဒိးလဲကလီန့ၢ်အီၤ ပီၢ်ရီ တဂၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤလၢအသးအိၣ် (၁၈) နံၣ်ဆူ အဖီလာ်န့ၣ် မ့ၢ် ဖိဒံဖိသၣ် ဒ် ဖိဒံဖိသၣ်သဲစး (၂၀၁၉နံၣ်) ပာ်ဖျါအသိးလီၤ. ၦၤလၢတၢ်ဆှိးအီၤ တဂၤဖဲတၢ်ဆှိးအီၤအခါ (မ့တမ့ၢ်) ဖဲမၤကမၣ်တၢ်အခါ အသးမ့ၢ်အိၣ် (၁၈)နံၣ်ဆူ အဖီလ၁်န့ၣ်ဒီး မ့ၢ်ဒံးဒၣ် ဖိဒံဖိသၣ်အဃိ ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ဖိဒံဖိသၣ်အခွဲးအယာ်တဖၣ်ဒီး လၢအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ အဂီၢ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ကဟုကယာ်အခွဲးအိၣ်၀ဲလီၤ.

စရီလၢအပာ်ဖျါထီၣ် ပှၤဆှိးတၢ် အပှၤအုၣ်သးတဖၣ် အမံၤ၊ တၢ်ဖံးတၢ်မၤ၊ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိး လၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ် ဖဲ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်ဆှိးထီၣ်တၢ်အခီၣ်ထံး

ၦၤတဂၤဒၣ်တၢ်၊ ထံဖိကီၢ်ဖိတဂၤလၢ အအိးထီၣ်တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဒီး ဆှိးတၢ်လၢအဘၣ်ဒိဆါဒီး ဃၣ်ကွံ၁်တဖၣ်ဆူ ပၢၤကီၢ်ခိၣ်နၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇ လိၤလိၤဆူၦၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် အအိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. လၢကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ် ၦၤဆှိးတၢ်ဒိးလဲန့ၢ်ဝဲ နီၢ်တဂၤအပီၢ်ရီ, ပှၤလၢကမၤစၢၤအီၤလၢ သဲစးတၢ်ဘျၢ, ပီၢ်ရီလၢပှၤတဟ့ၣ်ဘၣ်စ့ လၢအကစၢ်အဂီၢ် သ့န့ၣ်လီၤ.

ပၢၤကီၢ်ခိၣ်နၢ် အတၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါ တၢ်မၤအသး ဒီး တၢ်အုၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မူးတၢ်ရၢ် ဆူကွီၢ်ဘျီၣ် ဒ်သိး တၢ်ကလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ် ပှၤလၢဘၣ်တၢ်ဆှိးတဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ် ဆှိးထီၣ်တၢ် အခီၣ်ထံးတဘျီအံၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဆှိးထီၣ်အလံာ်, ပၢၤကီၢ်တၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လံာ်အဒိ, ပှၤဆှိးတၢ် အတၢ်အုၣ်သး အစရီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃုကွၢ်တၢ်အဒိ၊ တၢ်လီၢ်ဖဲ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အိၣ်ထီၣ်အဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ၊ တၢ်အုၣ်သးအတၢ်ဂီၤ တၢ်ပာ် ဖျါ တဖၣ်န့ၣ် တလိၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ်လၢ အပတီၢ်အံၤဒံးဘၣ်လီၤ.

ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွပ်ခံရသူ။

တိုင်ကြားစာ သို့မဟုတ် စွဲချက်တင်ရာတွင် မည်သည့် အမှုဖြင့် စွပ်စွဲခံထားရကြောင်း (စွဲချက် တင်ထားခံရကြောင်း) တိကျစွာ ညွှန်းဆိုထားချက်။

တရားစီရင်သော မှုခင်း ကိစ္စများ တွင် သက်သေအထောက်အထားကို ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုသည့် မည်သည့်တရားစီရင်ခြင်း မဆို ပါဝင်သည်။

ခြွင်းချက်ပြုထားသော အချက်များမှ တစ်ပါး တရားရုံးကို သိက္ခာကျစေရန်၊ မျှတသောတရားစီရင်ရေးကို နှောင့်ယှက်ရန် နှင့် တရားစီရင်ရေးအပေါ် အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်မှု လျော့နည်းစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ နှုတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အမူအရာဖြင့်ဖြစ်စေ၊ စာဖြင့်ဖြစ်စေ ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ချက်မချမီ ကြိုတင် ဝေဖန် ပြောဆိုခြင်း လည်းပါဝင်သည်။

ပထမသတင်းပေး တိုင်ကြားချက် တွင် တင်သွင်းရသည့် တရားလို မျက်မြင်သက်သေများ၏ အမည်၊ အလုပ်အကိုင်၊ နေရပ်လိပ်စာ တို့ပါဝင်သော စာရင်းဖြစ်သည်။

စွပ်စွဲခံထားရသော ပြစ်မှုတစ်ခု၏ စီရင်ချက်၊ ပြစ်ဒဏ် သို့မဟုတ် အခြားသော ဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးများမှ ကင်းလွတ်ခွင့်။

ရဲအရာရှိထံ သို့မဟုတ် တရားသူကြီးထံ တိုက်ရိုက် မိမိ၏နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများအတွက် အမှုဖွင့် တိုင်ကြားသော တစ်သီးပုဂ္ဂလနိုင်ငံသားကို ဆိုလိုသည်။ တိုင်ကြားသူသည် တရားရုံးတွင် မိမိအတွက် လိုက်ပါ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ရန် ပုဂ္ဂလိကရှေ့နေ၊ ဥပဒေအထောက်အကူပေးသူ၊ အခမဲ့ရှေ့နေ တို့ကို ဌားရမ်းနိုင်ပါသည်။

နိုင်ငံအရေးပေါ်အခြေအနေ သို့မဟုတ် အရေးပေါ် အခွင့်အာဏာ ဆိုသည်မှာ သာမန်အချိန်တွင် လုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်း အစိုးရတစ်ရပ်အနေဖြင့် နိုင်ငံသားများ၏ လုံခြုံရေးနှင့် အကာအကွယ်အတွက် မူဝါဒများ ချမှတ်ခွင့် ရရှိခြင်း ဖြစ်သည်။

စွပ်စွဲခံရသူကို တရားစွဲဆိုရန် ရဲအရာရှိမှ ဦးစွာ အမှုဖြစ်စဉ်နှင့် သက်သေ အထောက်အထားများကို တရားရုံးသို့ တင်သွင်းသည့် မှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ ပထမသတင်းပေးတိုင်ကြားချက်တွင် တိုင်ကြားစာ၊ ရဲစွဲချက်ပုံစံ နှင့် တရားလို၏ သက်သေစာရင်း စသည်တို့ပါဝင်သည်။ ရှာဖွေပုံစံ၊ အမှုဖြစ်ပွားရာနေရာပြ မြေပုံ နှင့် သက်သေခံပစ္စည်း ဓာတ်ပုံများ ပါဝင်တတ်သော်လည်း ဤအဆင့်တွင် တရားရုံးသို့ တင်ပြရန် မလိုသေးပါ။

လက်ရှိအမှုစစ်ဆေးနေသော တရားသူကြီး၏ ဆောင်ရွက်ချက်/ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဥပဒေအရ မှားယွင်းသည်ဟုယူဆပါက ထိုအတွက်ကုစားမှုရနိုင်ရန် အမှုစစ်ဆေးနေစဉ် ကာလအတွင်း အဆင့်မြင့် တရားရုံးသို့ အဆိုတင်သွင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုပြင်ဆင်မှုကို အဆင့်မြင့်တရားရုံးမှ ဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုမီ မူလတရားရုံး၌ အမှုစစ်ဆေးခြင်းကို ရပ်နားထားခြင်းကြောင့် ကြန့်ကြာမှု ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ရာဇဝတ်မှုစီရင်ခြင်း၏ နောက်ဆုံးအဆင့်တွင် တရားခံ၏ ပြစ်မှုထင်ရှား၍ တရားသူကြီးမှ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း။

ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေ နှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြဌာန်းထားသော တည်ဆဲ ဥပဒေများတွင် တားမြစ်ထားပြီး ပြစ်ဒဏ်ပေးနိုင်သော အပြုအမူမျိုးကို ဆိုလိုသည်။

လယ်ယာမြေလုပ်ပိုင်ခွင့် လက်မှတ် ရရှိရန် ဖြည့်သွင်းရသော ပုံစံ ဖောင်။

“ပိုင်ရှင်၊ ဂရမ်ပိုင်သူ၊ မြေငှား” ၏ နာမည် နှင့် မြေကွက်၏ အဓိက အင်္ဂါရပ်များ ဖြစ်သည့် မြေပုံ၊ မြေအမျိုးအစား နှင့် မြေအခြေအနေ တို့ ပါဝင်သော ပုံစံ ဖောင်။

Anyone can be charged by the police on suspicion of committing a crime.

အမှုဖြစ်ပွားသည်ကို ကိုယ်တိုင် မြင်ခဲ့သူ သို့မဟုတ် ကြားခဲ့သူ ကိုဆိုလိုသည်။ အမှု သို့မဟုတ် ခုခံချေပသူနှင့် ပတ်သက်ပြီး အရေးကြီးသည့် အချက်အလက်ကို သိရှိထားသူလည်း ဖြစ်သည်။

တရားရုံး၏ တရားဝင် အမိန့်မရဘဲ စွပ်စွဲခံရသူကို ၂၄ နာရီထက် ပိုပြီး ချုပ်နှောင်ထား၍ မရပါ။ ဤအခွင့်အရေးကို တရားသူကြီး မှ ခွင့်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ရမန်ကြားနာမှုတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည်။

တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ စိုက်ပျိုးထွန်ယက်ဖူးထားခြင်း မရှိသော သို့မဟုတ် ပိုင်ရှင်မှ စွန့်ပစ်ထားသော မြေကွက်လပ်ကို ဆိုလိုသည်။

တရားရုံး၏ တရားဝင် အမိန့်မရဘဲ စွပ်စွဲခံရသူကို ၂၄ နာရီထက် ပိုပြီး ချုပ်နှောင်ထား၍ မရပါ။ ဤအခွင့်အရေးကို တရားသူကြီး မှ ခွင့်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖမ်းဆီးပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း ရမန်ကြားနာမှုတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည်။

ရှာဖွေနေစဉ် နေရာတစ်ခု သို့မဟုတ် လူတစ်ဦးထံမှ တွေ့ရှိခဲ့သော၊ သိမ်းဆည်းရရှိခဲ့သော ပစ္စည်း အားလုံးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည့် ရဲအရာရှိမှ စာရင်းပြုစုထားသော စာရွက်စာတမ်း။

ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေအရ ရဲမှ အမှုဖြစ်ပွားရာနေရာ သို့မဟုတ် လူတစ်ယောက်အား တရားဝင်ရှာဖွေမှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် လိုအပ်သည့် မျက်မြင်သက်သေ။

တရားမဝင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသောသူ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ တိုက်ရိုက် တိုင်တန်းစာ လျှောက်ထားနိုင်သည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအရေးပေါ် အခြေအနေ တွင်မူ ရပ်ဆိုင်းထားသည်။

အမှု၏ တာဝန်ရှိသူ ရဲအရာရှိမှ ပထမသတင်းပေးတိုင်ကြားချက် တွင် တင်သွင်းသော မှတ်တမ်း ပုံစံဖြစ်သည်။ စွပ်စွဲခံရသူ၊ စွဲချက်အမျိုးအစား၊ ဖမ်းဆီးသည့်နေ့ရက်၊ မှုခင်း အကျဉ်းချုပ် နှင့် အခြား အချက်အလက်များပါဝင်သည်။

ရဲအရာရှိမှ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို ဖမ်းဆီးရန်အတွက် ဝရမ်းလိုအပ်သော ပြစ်မှု။ ရဲအရေးပိုင်သောအမှု ကိုကြည့်ပါ။ အဖြစ်များသော ရဲအရေးပိုင်သောအမှုနှင့် ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု များကို လေ့လာပါ။

ရဲအရာရှိတစ်ဦးက တည်ဆဲဥပဒေ တစ်ရပ် အရ လူတစ်ဦးကို ဝရမ်းမပါဘဲ ဖမ်းဆီးခွင့်ရှိသော ပြစ်မှု။ ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု ကိုကြည့်ပါ။ အဖြစ်များသော ရဲအရေးပိုင်သောအမှုနှင့် ရဲအရေးမပိုင်သောအမှု များကို လေ့လာပါ။

မလိုအပ်သည့်၊ ယုတ္တိတန်သော အကြောင်းပြချက်မပေးနိုင်သည့် နှောင့်နှေးမှုများမရှိဘဲ တရားစီရင်ရေး တစ်လျှောက်လုံးကို လျင်မြန်စွာ ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။

သဘောတူညီချက် ရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ ခေါင်းပုံဖြတ်ခြင်းပြုရန် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ သွေးဆောင်ခြင်း၊ လိမ်လည်လှည့်ဖြားခြင်း၊ အလွဲ သုံးစားပြုလုပ်ခြင်းများ ဖြင့် လူအများကို သိမ်းသွင်းစုဆောင်းခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း၊ လွှဲပြောင်းခြင်း၊ ရောင်းချခြင်း၊ ခိုလှုံခွင့်ပေးခြင်း၊ လက်ခံခြင်း အစရှိသည်တို့ကို ဆိုလိုသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ တည်ဆဲဥပဒေများအရ သတ်မှတ်ထားသော အသက် ၁၆ နှစ် သို့မဟုတ် ၁၇နှစ် အရွယ်များ။

ထောင်ဒဏ် ၆ လထက် ပို၍ ကျခံရနိုင်ချေရှိသည့် ပြစ်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အမှုဖြစ်သည်။ သမ္မန်မှု ကို ကြည့်ပါ။

အမှုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် စွပ်စွဲချက်များကို တရားရုံး၌ အမှုစစ်ဆေးစဉ် တရားသူကြီးနှင့် ဂျူရီ တို့ထံ တရားဝင်တင်သွင်းသော မည်သည့် အထောက်အထား ကိုမဆို ဆိုလိုသည်။ ပညာရပ်နှင့်ဆိုင်သော ကိစ္စရပ်များ အတွက် ပညာရှင်များ အပါအဝင် မျက်မြင်သက်သေများ၏ နှုတ်ဖြင့် ထွက်ဆိုချက်၊ ပြည်သူ့မှတ်တမ်းများ၊ ပစ္စည်းများ၊ ဓာတ်ပုံများ နှင့် ရုံးရှေ့ ထွက်ဆိုချက်များ ပါဝင်သည်။

အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမားကြား အငြင်းပွားမှုကြောင့် အလုပ်သမားများ ပူးပေါင်းပြီး ထုတ်လုပ်မှု သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု ရန်တန့်၊ နှောင့်နှေးသွားစေရန် လုပ်ဆောင်ချက်။ အလုပ်ခွင် အန္တရာယ်ရှိမှုကြောင့် ဘေးကင်းစေရန် အလုပ်သမားများ မိမိတို့ အလုပ်ခွင်မှ ထွက်ခွာခြင်း မပါဝင်ပါ။

ထောင်ဒဏ် အများဆုံး ၆ လ အထိ ကျခံရနိုင်ချေရှိသည့် ပြစ်မှု သို့မဟုတ် ငွေဒဏ် ချမှတ်ခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အမှုဖြစ်သည်။ ဝရမ်းမှုကို ကြည့်ပါ။

နိုင်ငံတော် အစိုးရ သို့မဟုတ် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးအတွက် ဆောင်ရွက်နေသော အဖွဲ့အစည်းများမှ တရားရုံးတွင် အမှုမစစ်ဆေးဘဲ ဖမ်းဆီးခံရသူကို အကျဉ်းချခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ နှင့် နိုင်ငံတကာ ရှိ ဥပဒေများကို သာမက လူ့အခွင့်အရေးကိုပါ ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

သေးငယ်သောပြစ်မှုများ အား ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ကျူးလွန်သူကို အခွင့်အရေးပေးသည့်အနေဖြင့် ရပ်ရွာအကျိုးပြုလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်စေခြင်း၊ ထိခိုက်မှုအတွက် လျော်ကြေးပေးခြင်း သို့မဟုတ် ကုသမှုခံယူစေခြင်း တို့ လုပ်စေရန် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ လွှဲပြောင်းဆောင်ရွက်ခြင်း နည်းလမ်းများတွင် တရားခံအနေဖြင့် လိုက်ပါဆောင်ရွက်ပြီး တိုးတက်မှုရှိပါက စွပ်စွဲချက်များကို ရုပ်သိမ်းပေးမည် ဖြစ်သည်။

စာဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နှုတ်ဖြင့် ဖြစ်စေ တရားရုံး သို့မဟုတ် တရားသူကြီးထံ လျှောက်ထားသူအား သနားညှာတာသော ပြဌာန်းချက် သို့မဟုတ် အမိန့်ပေးရန် လျှောက်ထားလွှာ။

တစ်စုံတစ်ယောက်အား အလိုမတူဘဲ အတင်းအကျပ် စေခိုင်းခြင်း ဖြစ်သည်။ အသက် ၁၈ နှစ်နှင့် ၁၈ နှစ် အထက် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများကို ပြစ်မှုကြောင်းအရ အလုပ်ကြမ်း ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း၊ နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ် အခြေအနေများမှ တစ်ပါး အဓမ္မ ခိုင်းစေခြင်းကို တင်းကြပ်စွာတားမြစ်ထားပါသည်။

စီရင်ချက်ချပြီးနောက် သို့မဟုတ် အမှုပိတ်ပြီးနောက် အာဏာအဆင့်ပိုမြင့်သော တရားရုံးနောက်တစ်ခုထံ အဆိုပြုတင်သွင်းခြင်း။ စွပ်စွဲခံရသူ သို့မဟုတ် တရားလို မှ ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်စားလှယ်ဖြင့် ဖြစ်စေ တင်သွင်းနိုင်သည်။

အလုပ်ရှင်နှင့် အလုပ်သမား ကြား အငြင်းပွားမှု ဖြစ်ပွား သောကြောင့် အလုပ်ရှင်မှ လုပ်ငန်းခွင့်ကို ယာယီပိတ်သိမ်း ခြင်း။

ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်းခံရသောသူ သည် တရားရုံးသို့ လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်ပါက တန်ဖိုးရှိသော ပစ္စည်းတစ်ခုခုကို ပြစ်ဒဏ်အဖြစ် သိမ်းဆည်းမည့် စည်းကမ်းချက်ဖြင့် ထိုသူအား လွှတ်ပေးထားခြင်း ကိုဆိုလိုသည်။ အာမခံပေးနိုင်သောအမှု နှင့် အာမခံမပေးနိုင်သောအမှု ကို လေ့လာပါ။

အာမခံလျှောက်ထားရာတွင် တရားရုံးသို့ တင်သွင်းရသော ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ပိုင်ဆိုင်မှုပြ စာရွက်စာတမ်း။

ထောင်ဒဏ် ၃နှစ် သို့မဟုတ် ၃နှစ်ထက် နည်းသောပြစ်ဒဏ်ကို ချမှတ်နိုင်သည့် ပြစ်မှုများတွင် ခုခံချေပသူ အနေဖြင့် အာမခံရပိုင်ခွင့်ရှိသည်။

စွပ်စွဲခံရသူ အတွက် အာမခံ လျှောက်ထားရန် လိုအပ်သော ခံဝန်ချက်လက်မှတ် သို့မဟုတ် အာမခံ ပစ္စည်း တင်သွင်းပေးသောသူ။

ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ် ထက် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်နိုင်သော အမှုများတွင် အာမခံပေး၍မရပါ။ အာမခံမပေးနိုင်သောအမှုဖြင့် စွဲချက်တင်ခံရပါက ပြစ်မှုကျူးလွန်သည် ဟု ယူဆရသော အချက်များ လုံလောက်စွာရှိလျှင် စွပ်စွဲခံရသူသည် အာမခံဖြင့် မလွတ်မြောက်နိုင်ပါ။ သေဒဏ်ချမှတ်ခံရနိုင်သည့် အမှုဖြင့်စွဲချက်တင်ခံရစေကာမူ အမျိုးသမီး၊ အသက် ၁၆ နှစ်အောက်၊ မကျန်းမာသူနှင့် အိုမင်းမစွမ်း ဖြစ်ပါက ခြွင်းချက်အနေဖြင့် အာမခံ ရခွင့်ရှိသည်။

အန္တရာယ်ဖြစ်အောင် ထိခိုက်စေသည့် အပြုအမူများကို ဆိုလိုသည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖမ်မှုများသာမက အခြားအန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်နာကျင်စေခြင်း နှင့် ငွေကြေးအရ မတရား အလွဲသုံးစားခြင်းတို့လည်း ပါဝင်သည်။

ရာဇဝတ်မှုများကို တရားရုံးသို့ တရားစွဲဆိုတင်ပို့ရန် တာဝန်ရှိသူ။ ရဲအရေး မပိုင်သော အမှုများ တွင် တိုင်ကြားသူမှ ငှားရမ်းသော ပုဂ္ဂလိက ရှေ့နေကိုလည်း ကြီးကြပ်သည်။