မာတိကာ
အခေါၚ်အရာမဆေၚ်စပ်ကဵု သၟာကမၠောန်တံဝွံ ယေဘုယျတှ်ေ တန်တဴကဵု ဂကူကမၠောန် ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်တံဂှ်တုဲ တၚ်တၞဟ်ခြာတံ မနွံမာန်ရ။ ပ္ဍဲကဏ္ဍလၟုဟ်ဝွံ စပ်ကဵု ရုၚ်ကမၠောန်၊ ဆေၚ်ဖျာ ကေုာံ ဌာနကမၠောန်တံတုဲ ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ ရ။ သွက်ပရေၚ်ပရူကမၠောန်တၞဟ်ဟ် မပ္တံကဵု ကမၠောန်ကၠေၚ်တိ၊ ကမၠောန်သတ္တုတိတ်နူကတိုၚ် ကေုာံ ဌာနရုၚ်အလဵုအသဳ တံဂှ်တှ်ေ ပၠဒ္တန်လဝ်ဥပဒေ ဗွဲတၞဟ်ခြာ နွံဒၟံၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍဏံဝွံ ပ္တိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳကဵုဟွံသေၚ်ရ။
အခေါၚ်အရာ မပ္တံကဵု တ္ၚဲဇူ၊ အရံၚ်အစံၚ်အမၚ်မွဲ ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ကဵုသြန်လေဲ ဟိုတ်နူဒုၚ်ဂိဆောံ တံ ကေုာံ ကေၚ်ကာ ပရူပရာ သြန်လေဲ တံဂှ်ဝွံ တန်တဴကဵု တၠကမၠောန်ဇကုစုတ်လဝ် သြန်ဗွဝ်အရၚ်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် ဂှ်ရ။1
တၠကမၠောန် ကဵု ကောန်ကမၠောန်တံ ဝွံ စနူ တ္ၚဲခါန်ကၞက်ကမၠောန်တုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ် ၃၀ တ္ၚဲ ဂှ် မဒးချုက်လိက်ကသုက် တၚ်တုပ်စိုတ် စပ်ကဵုပရေၚ်ခါန်ကၞက်ကမၠောန် ဂှ်ရောၚ်။2
ပ္ဍဲလိက်ကသုက်ဝွံ တာလျိုၚ်ကေုာံ အခေါၚ်အရာစပ်ကဵုကမၠောန်၊ စေဝ်ပၞောန်ကမၠောန်တံ ဟွံပါဟွံဂွံ မဒးပါရောၚ်။ တၚ်စၟတ်စေဝ်ပၞောန်ပ္ဍဲလိက်ကသုက် ကေုာံ စေဝ်ပၞောန်ဒၞါဲကမၠောန်တံဝွံ ယအ်အာနူကဵု အစဵုအဒၞါကဵုလဝ် အပ္ဍဲဥပဒေတန်ဒၟံၚ်ဂှ် ဟွံဂွံရ။3
ပ္ဍဲကဵု ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မၞုံကဵုကောန်ကမၠောန် (၁၅)တၠ လ္ပာ်လ္တူဂှ်တှ်ေ သြန်ခရိတ် အောန်အိုတ် ဂှ် မွဲတ္ၚဲ( အခိၚ်သၠ:ဟွံပါ) အခိၚ်ကၠောန် ၈နာဍဳ တှ်ေ ၄၈၀၀ ဒ္ကေဝ် မဒှ်ရ။4
ပ္ဍဲသြန်ခရိတ်ဂှ် ခရိတ်ဒၟံၚ်၊ ခရိတ်စ၊ ၚုဟ်ပေန်သေန်၊ ၚုဟ်အာယုက်ကမၠောန်၊ သြန်လာပ်အခေါၚ်ညးဒုၚ်ကာပရေၚ်မၞိဟ် ဒုၚ်စသိုၚ်၊ ခရိတ်အာတရဴ၊ ခရိတ်အကံက်အခေါန် ကေုာံ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်တၞဟ် တံ ဟွံပါလုပ်ဏီရ။ 5
ပ္ဍဲလိက်ကသုက်တၚ်တုပ်စိုတ် ပရေၚ်ခါန််ကၞက်ကမၠောန် ဂှ် ဗီုလဵုချူလဝ်ဒှ်ဒှ် သြန်ၚုဟ်လိၚ်အောန်အိုတ် အလဵုအသဳဖျေံစၟတ်လဝ်ဂှ် အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်မနွံရ။6
ပါဲနူတၚ်တၟေၚ်တၞဟ်လ္ၚဵုတံတုဲ ယေဘုယျတှ်ေ တၠကမၠောန်တံ ထပိုတ်သြန်ဂိတုဟွံဂွံ။ ယဝ်ရ သ္ဒးရာန်ကပေါတ်ကြိယာ မသုၚ်စောဲ သွက်ကမၠောန်တံဂှ် နုက်ကေတ်နူသြန်ဂိတုဟွံဂွံ။7
ပရေၚ်လ္ၚဵုအခေါၚ်ထပိုတ်ကေတ်နူသြန်ဇကုနွံဂမၠိုၚ်ဝွံ စုတ်သြန်လၟေၚ်ဂိတု အရၚ်ဂကောံဗော်သၟာကမၠောန်၊ စုတ်သြန်ဗွဝ် အရၚ်ကေၚ်ကာဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရၚ်မၞိဟ်၊ အကံက်အခေါန်သြန်ဂိတုတံ မဒှ်ရ။
သြန်ဂိတုတံဂှ် မဒဒးကဵုဗွဲလၟေၚ်ဂိတုရောၚ်။
လ္ဇုဲလ္ဇ သ္ဂောံကဵုသြန်ဂိတု ၊ ထပိုတ်သြန်ဂိတု မပ္တံပွမကယျာန်ဓဝါတ်စပ်ကဵုသြန်ဂိတုတံ ဂှ် သောၚ်ကလးနနဲသှ်သောၚ်ပွမကယျာန်ဓဝါတ်တံ မဂွံမာန်ရ။ ယဝ်ရ ဒးဆဵုဂဗ ပရေၚ်လလေၚ်အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ကေုာံ သြန်ဂိတုမ္ဂး ဗွဲမပြဟ် မဒးဂရၚ်တေၚ်ရောၚ်။
အခိၚ်ကမၠောန်တံဂှ် တန်တဴကဵု ဂကူကမၠောန်တုဲ ပြံၚ်လှာဲမာန်ရ။
- ပ္ဍဲရုၚ်စက်၊ ပ္ဍဲရုၚ်ကမၠောန်တံဂှ် အခိၚ်ကမၠောန် မွဲတ္ၚဲ ၈ နာဍဳ၊ မွဲသတ္တာဟ ၄၄ နာဍဳ ၜက်နူဂှ် ဟွံဂွံ။ ကမၠောန်မ္ဒးကၠောန်ဆက်က် ဗီုကဵု ကမၠောန်ကတိုၚ်မိုၚ်၊ ကမၠောန်ပၠၚ်ပသဲ ကမၠောန်ဒုၚ်ကာညးဍုၚ်ကွာန် နာနာ တံဂှ်တှ်ေ မွဲသတ္တာဟတှ်ေ ၜက်နူ ၄၈ နာဍဳ ဟွံဂွံ။8
- ပ္ဍဲဆေၚ်၊ ပ္ဍဲဌာနကမၠောန်တံဂှ်တှ်ေ မွဲတ္ၚဲ ၜက်နူ ၈ နာဍဳ၊ မွဲသတ္တာဟ ၜက်နူ ၄၈ နာဍဳ ဟွံဂွံ9
- ယဝ်ဒးကၠောန်ကမၠောန် ပ္ဍဲတ္ၚဲကၟာတ်ရုၚ်၊မွဲသတ္တာဟ အခိၚ်ကၠောန်ကမၠောန်ပံၚ်ဟွံၜက်နူ၄၄/၄၈နာဍဳကီုလေဝ် ပွမဒးကၠောန် မွဲတ္ၚဲၜက်နူ ၈ နာဍဳ ကေုာံ ပွမ ဒးကၠောန် မွဲသတ္တာဟ ၜက်နူ ၄၄/၄၈ နာဍဳ မ္ဂး ဒးဂွံသြန်ခရိတ်အခိၚ်ပဵု ထေက်ရောၚ်။
- ပ္ဍဲကဵုဆေၚ်၊ ပ္ဍဲကဵု ဌာနကမၠောန်တှ်ေ အခိၚ်ကမၠောန်ကၠောန်အခိၚ်ပဵုဂှ် မွဲသတ္တာဟ ၜက်နူ ၁၆ နာဍဳ ဟွံဂွံ။10 ပ္ဍဲရုၚ်စက်၊ ပ္ဍဲရုၚ်ကမၠောန်တှ်ေ အခိၚ်ကမၠောန်ကၠောန်အခိၚ်ပဵုဂှ် မွဲသတ္တာဟ ၜက် ၂၀ နာဍဳ ဟွံဂွံ။11
ဗွဲယေဘုယျတှ်ေ အခိၚ်ကမၠောန်ကၠောန်အခိၚ်ပဵုဂှ် မွဲသတ္တာဟ ၜက်နူ ၁၂ နာဍဳ ဟွံဆေၚ်သာ်ဂှ် ၁၆ နာဍဳ ဟွံဂွံ။12
တန်တဴကဵုဒၞာဲကၠောန်ကမၠောန်ဂှ်တုဲ ဇၟာပ်ကၠောန်ကမၠောန် ၄/၅ နာဍဳတုဲမ္ဂး အောန်အိုတ် ၃၀ မိနေတ် အခေါၚ်ဂွံဇူ မနွံရ။ တုဲပၠန် အခိၚ် ကၠောန် ကဵု အခိၚ်ဇူ အပံၚ်ဖအိုတ်ဂှ်မွဲတ္ၚဲမ္ဂး ၜက်နူ ၁၀/၁၁ နာဍဳ ဟွံဂွံ။13
မွဲသတ္တာဟ မွဲတ္ၚဲ အခေါၚ်ဇူ မနွံရ။14 တ္ၚဲဇူဟွံမွဲ ၁၀ တ္ၚဲဆက်က် ကၠောန်ကမၠောန် ဟွံဂွံ။15
တၠကမၠောန်တံဝွံ မဒးစဵုဒၞာကဵု ကောန်ကမၠောန်ဇကု နူကဵုအန္တရာဲဒၞာဲကမၠောန် တုဲ တၞဟ်နသ္ဂောံ စဵုဒၞာယဲ၊ သ္ဂောံ စဵုဒၞာညံၚ်ဂွိုအ်ဒးလွပ် ဂှ် မဒးလဴဗ္စလဝ်ကဵု တၚ်စၞောန်ဗဂီုကၠီု ကုကောန်ကမၠောန်တံ ရောၚ်။ ယဝ်ရ ဟွံလဴလဝ်မ္ဂး တၠကမၠောန်ဝွံ နူဒးဒုၚ် ဒဏ်သြန်၊ ဒဵုဒဏ်ထံၚ် မာန်ရောၚ်။16
ကပေါတ်ကြိယာဗဂီုကၠီု မသုၚ်စောဲပ္ဍဲဒၞာဲကမၠောန် တံဂှ် နကဵုတၠကမၠောန် နုက်ကေတ်သြန် နူသၟာကမၠောန်ဟွံမွဲမွဲသာ် နအလေဝ်ဇကု သ္ဂောံထံက်ပၚ်ဂှ်တာလျိုၚ်နွံရောၚ်။17
ဒၞာဲကမၠောန်ဂှ်ဝွံ ညံၚ်သ္ဂောံသ္အးဇ္ၚး၊ ညံၚ်ကျာသ္ဂောံလုပ်တိတ်ခိုဟ်၊ သီုစွံလဝ်ကဵု ပၞော်လုပ်တိတ်ကာမံက်တိုန် သွက်သုၚ်စောဲ အန္တရာဲပၟတ် မပ္တံသာ်ဝွံ ဒးပလေဝ်ပလေတ်လဝ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရောၚ်။ ကပေါတ်ကိရိယာဗဂီုကၠီု မသုၚ်စောဲပ္ဍဲဒၞာဲကမၠောန် တံဂှ် နကဵုတၠကမၠောန် တာလျိုၚ်ဒးထံက်ပၚ်ကဵုမၞုံရောၚ်။18
ပ္ဍဲရုၚ်စက်၊ ပ္ဍဲရုၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဍာ်သုၚ်သ္အးဇ္ၚး ညံၚ်သ္ဂောံဂွံ ဗွဲမလောဲသွာဂှ်သ္ဒးကၠောန်သ္ပလဝ်ရောၚ်။19
ယဝ်ခါရ ဘဲအန္တရာဲနွံကၠုၚ်လ္တူမၞးမ္ဂး ဒေါံထောံကမၠောန်တုဲ ၊ တိတ်အာနူဒၞာဲဂှ်အခေါၚ်မၞးမၞုံရ။
ယဝ်ခါရ ဒးအာလွပ် ဂိအာ ပ္ဍဲဒၞာဲကမၠောန်ဂှ် မ္ဂး
- တၠကမၠောန် ဒးစဳဇန်ကဵု သွက်သ္ဂောံလွဳဂဥုဲတုဲ သွက်ဒးအာလွပ်ဂိအာပ္ဍဲဒၞါဲကမၠောန်သာ်ဂှ်ဝွံအာတ်သြန်လေဲမမာန်ရ။ ပရူပရာ ဂိဆောံတံဂှ် ဂရၚ်ပ္တိုန် ကု ကမ္မယှေန် မဆေၚ်စပ်ကဵု သြန်လေဲသၟာကမၠောန် (Commissioner for Workmen’s Compensation) တုဲ အာတ်မိက်သြန်လေဲ မာန်ရ။
- ယဝ်ခါရ ယဲ မပၠဒ္တန်လဝ် ပ္ဍဲကဵု Workmen’s Compensation Act ဂှ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုသၟာကမၠောန်မ္ဂး မၞိဟ်ဇၞော်ကောပ်ကာဲ ရုၚ်စက်ဂှ် မဒးဂရၚ်ပ္တီကုက္ဍိုက်သ္ကိုပ်သၞာဲဒဴ ကဵု သဝ်ဝန်ကရေက် မဂွံလဝ်စၟတ်သမ္တီ ဂှ် ရောၚ်။20
- ယဝ်သၟာကမၠောန်ချိုတ်အာမ္ဂး နကဵုဂြောဝ်ဂတာတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးကိစ္စဂှ် ကုကမ္မတဳပွိုၚ်ဍုၚ်စပ်ကဵု သြန်လေဲသၟာကမၠောန်တုဲ ဂရၚ်တေၚ်မာန်ရ။21
ဟွံပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲ အစဳအဇန် ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် ဂှ် တှ်ေ အိုတ်တၞောတ် သုၚ်စောဲ Workmen’s Compensation Act ဂွံမာန်ရ။ ယဝ်ဒှ်ဒၟံၚ် သၟာကမၠောန် မလုပ်အဝေါၚ် ပ္ဍဲကဵု Workmen’s Compensation Act ဂှ်တှ်ေ အခေါၚ်ပ္တိုန်ပၠုပ်ဂလာန်ခၠေဝ်သှ် မနွံရ။
- ပွိုၚ်မွဲသၞာံ ကၠောန်လဝ် ၁၂ ဂိတု ဆက်က် တုဲမ္ဂးဇၟာပ်ကောန်ကမၠောန် အောန်အိုတ် ၁၀ တ္ၚဲ ဂွံအခေါၚ်ဇူနွံ နကဵုသြန်ဂိတုတုဲ အခေါၚ်ကေတ်တ္ၚဲဇူ ၆ တ္ၚဲလေဝ်နွံမံၚ်ဏီရ။22 တ္ၚဲကၟာတ်ရုၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဘာသာတံဂှ်လေဝ် နကဵုတၚ်တုပ်စိုတ်တၠကမၠောန်/သၟာကမၠောန်တုဲ ကေတ်ဂွံမာန်ရ။ ဆဂး သွက်တ္ၚဲဇူတံဂှ်တှ်ေ ဂွံသြန်ခရိတ်ဟွံသေၚ်ရ။
ယဝ်ရကၠောန်ကဵုကမၠောန် ပ္ဍဲ တ္ၚဲကၟာတ်ရုၚ်မ္ဂး ဒးကဵုသြန်ခရိတ် ၂ဆ နူဂလိုၚ်ဓမ္မတာရောၚ်။23 ကၠာဂွိုအ်ၜံၚ်ပၟတ် ၆ သတ္တာဟ ကေုာံ ၜံၚ်ပၟတ်တုဲ ၈ သတ္တာဟ ဂွံတ္ၚဲဇူ သီုသြန်ဂိတုရောၚ်။24 ပ္ဍဲကမၠောန်ဂှ် အစဳအဇန်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်နွံမ္ဂး ပြံၚ်လှာဲ တ္ၚဲဇူ မာန်ရ။ စုတ်လဝ်သြန်ဗွဝ် အရၚ်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် နွံမှ အပါကောန်ၚာ် ဂွံအခေါၚ်ဇူ အခိၚ်ၜံၚ်ကောန်ၚာ် သီုဂွံသြန်ဂိတု မာန်ရ။25ယဝ်ရ ဒှ်ယဲ၊ ဒးလွပ် နူဒၞာဲကမၠောန်ကဵုဒှ် နူမ္ၚးကမၠောန်ကဵုဒှ် ကၠောန်ကမၠောန်ဟွံမာန်မ္ဂး ညံၚ်သ္ဂောံ လွဳယဲ၊ လွဳဂဥုဲမာန် ပွမထပိုတ်သြန်ဂိတုဟွံမွဲမွဲသာ် မ္ဒးကဵုအခေါၚ်ဇူရောၚ်။26သၟာကမၠောန်မွဲ အခေါၚ်ကေတ် တ္ၚဲဇူလွဳယဲ သီုဂွံသြန်ဂိတု ဂှ် စဵုကဵု ၃၀ တ္ၚဲကေတ်ဂွံဒၟံၚ်ရ။ ဆဂး အခေါၚ်ဏံဝွံ တန်တဴကဵု တၠကမၠောန်စုတ်လဝ်ကဵု သြန်ဗွဝ် အရၚ်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် နွံဟၟဲ ကီု၊ တန်တဴကဵု လၟိဟ်ဂိတုဂလိုၚ်လဵု ညးကေတ်အခေါၚ်ဏံ ကၠောန်လဝ်ကဵုကမၠောန်ကုညးတၠကမၠောန် ဂှ်ကီုရ။27လုပ်ကမၠောန်တုဲသၞာံပထမဂှ် ကၠောန်လဝ် ၁၂ ဂိတု ဆက်က်မ္ဂး ဇၟာပ်သၟာကမၠောန် ကေတ်အခေါၚ် ၁၀ တ္ၚဲ သီုဂွံ သြန်ဂိတု ဂွံဒၟံၚ်ရ။28မွဲသၞာံတှ်ေ မုဟိုတ်ဒှ်ဒှ် ကေတ်အခေါၚ် ၆ တ္ၚဲ ဂွံဒၟံၚ်ရ။ သၞာံအိုတ်အာမ္ဂး အခေါၚ်တ္ၚဲဇူ မုဟိုတ်ဒှ်ဒှ်ဇကုဟွံဂွံကေတ်ဏီဂှ် ဆောံလေၚ်အာကီုတုဲ ကလေၚ်ကေတ်စၞးတ္ၚဲဇူဟွံဂွံရ။29
ဌာနကမၠောန် မၞုံသၟဝ်အာတ်ဥပဒေရုၚ်ကမၠောန်တံဝွံ ဇၟာပ်တ္ၚဲအဒိုတ် မဒးတၚ်စၟတ်ကဵုတ္ၚဲကၟာတ်ကမၠောန်ရောၚ်။30
ပ္ဍဲကဵု လိက်ကသုက်တၚ်တုပ်စိုတ် စပ်ကဵု ကဵုကမၠောန် ဂှ် စေဝ်ပၞောန် ပရေၚ် တိတ်/ဒေါံနူတာလျိုၚ်ကမၠောန်၊ သ္အာၚ်နူဂှ် သီုပရေၚ်ဒေါံဇူထောံ တၚ်တုပ်စိုတ်တံဂှ် မဒးစုတ်လဝ်ရောၚ်။
သၟာကမၠောန်မွဲဝွံ ယဝ်ရ မိက်သ္ဂောံတိတ်နူကမၠောန်မ္ဂး ကၠာဂွိုအ်တိတ် ၃၀ တ္ၚဲ မဒးကဵုလဝ်သမ္တီ ကုတၠကမၠောန် သီု တမ်ဟိုတ် ဒးတိတ်နူကမၠောန်ဂှ်ရောၚ်။
နကဵုတၠကမၠောန် မိက်သ္ဂောံ ဗဒေါံ သၟာကမၠောန်မွဲမ္ဂးတှ်ေလေဝ် ကၠာဂွိုအ်ဗဒေါံနူကမၠောန် ၃၀ တ္ၚဲဂှ် ဒးကဵုသမ္တီကုကောန်ကမၠောန် သီုတမ်ဟိုတ်ဒးဗဒေါံထောံနူကမၠောန်ဂှ်ကီုရောၚ်။31
ဒးဒုၚ်ဗဒေါံနူကမၠောန်မ္ဂး တန်တဴကဵု လလံအခိၚ်ကၠောန်လဝ်ကမၠောန်ဂှ်တုဲ သြန်ဂိတု ကေုာံ သီုသြန်လေဲ ဂွံကီုရောၚ်။32
သွက်တ္ၚဲဇူဇကုဟွံကေတ်လဝ်တံဂှ်လေဝ် ဂွံသြန်ၚုဟ်ကီုရောၚ်။33
ဟိုတ်နူပါလုပ်ပ္ဍဲဂကောံဗော်သၟာကမၠောန်၊ ဟိုတ်နူဒးပါဲတိတ်နူကမၠောန် ဒၟာနူအန္တရာဲဒၞာဲကမၠောန် ကေုာံ ဟိုတ်နူဆေဝ်ဒဝ် ပွမဒေါံကၟာတ်ကမၠောန်ဗဗွဲသၞောဝ်ဟွံသေၚ် ဂှ်တုဲ ပ္တိတ်ထောံနူကမၠောန်၊ ဗဒေါံထောံနူကမၠောန် ဟွံဂွံရ။34
ပ္တိတ်ထောံနူကမၠောန်၊ ဗဒေါံထောံနူကမၠောန် ဗဗွဲသၞောဝ်ဟွံသေၚ်ဂှ်တှ်ေ နနဲသှ်သောၚ်ပွမကယျာန်ဓဝါတ် သောၚ်ကေတ်မာန်ရ။
သၟာကမၠောန်တံ ဒက်ပ္တန်ဂကောံဗော်သၟာကမၠောန်တုဲ မပ္တံပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်ဂီုကၠီု၊ ဒၞါဲကမၠောန်၊သွက်အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်တံ နာနာသာ် အခေါၚ်ထ္ၜးဆန္ဒ၊ ဓမံက်ထ္ၜးဆန္ဒ ဗ္ကိုပ်ဗဗေၚ် နွံဒၟံၚ်ရ။ သ္အာၚ်နူဂှ် အခေါၚ်ပံၚ်ကောံပ္ညဳပ္ညပ် စပ်ကဵုစေဝ်ပၞောန် ဒၞာဲကမၠောန်၊ ကမၠောန်တံလေဝ်၊ နွံဒၟံၚ်ရ။35
ကုသၟာကမၠောန်တံ ညံၚ်သ္ဂောံ ပါလုပ်၊ ညံၚ်ဂွိုအ်ပါလုပ် ပ္ဍဲဂကောံဗော်သၟာကမၠောန်မွဲမွဲ ကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ် ဟွံဂွံရ။ နကဵုသၟာကမၠောန်တံဂမၠိုၚ်လေဝ် နူကဵုဂကောံဗော်သၟာကမၠောန်ဇကု ပါလုပ်လဝ်ဂှ် အခေါၚ်နုက်တိတ် မနွံရ။36
ဟိုတ်နူဒစဵုဒစးကဵု တၠကမၠောန် ကၟာတ်ထောံကမၠောန် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်ဟွံသေၚ်ဂှ်ကီု၊ ဟိုတ်နူချဳဒရာၚ်ပ္ဍဲ ဂကောံဗော်သၟာကမၠောန်တံဂှ်ကီု၊ ဟိုတ်နူဗ္ကိုပ်ဗဗေၚ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်တံဂှ်ကီုတုဲ ပ္တိတ်ထောံသၟာကမၠောန်မွဲနူကမၠောန်ဂှ်ဟွံဂွံရ။37
နဲကဲဖျေံစၟတ်လဝ်နာနာတံ သောၚ်ကဵုပရေၚ်ကယျာန်ဓဝါတ်တံ ဟွံမာန်မ္ဂး သၟာကမၠောန် ညးမဒက်လဝ် သမဂ္ဂသၟာကမၠောန်တံဂှ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု စေဝ်ပၞောန်ဖျေံလဝ်တံဂှ် ဗ္ကိုပ်ဗဗေၚ် မာန်ရ။38
ပွမကယျာန်ဓဝါတ် စပ်ကဵုပရေၚ်ပရူသၟာကမၠောန်တံဂှ်ဝွံ မဒးသှ်သောၚ် ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု ဥပဒေ စပ်ကဵုသှ်သောၚ် ပရေၚ်ကယျာန်ဓဝါတ်ပရေၚ်ပရူသၟာကမၠောန် ဟေၚ်ရ။
တန်တဴကဵု ကယျာန်ဓဝါတ်မဒှ်ပ္ဍဲပူဂဵုမွဲမွဲတၠ သၟာကမၠောန်ကဵု တၠကမၠောန်၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ကယျာန်ဓဝါတ် မဒှ်အကြာ တၠကမၠောန်ကဵု သၟာကမၠောန်တံ ဂှ်တုဲ နဲလၟေၚ်သှ်သောၚ် ပြံၚ်လှာဲအာမာန်ရ။39
နဲလၟေၚ်ကယျာန်ဓဝါတ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ နူကဵု ဂကောံဗော်အကြာ (ဂကောံပ္ညဳကဵု) ဂှ် မွဲက္ဆံၚ် သှ်သောၚ်ကဵု နနဲ သီုညးၜါလ္ပာ်တုပ်စိုတ်ဂှ် ထံက်ဂလာန်ကဵုလဝ်ဇြဟတ်ရောၚ်။
နဲပ္ညဳပ္ညပ်ကဵုဂှ် ဟွံအံၚ်ဇၞးမ္ဂး နနဲသောၚ်ကဵုဂကောံဒေၚ် ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် နနဲသောၚ်ပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်တံ သုၚ်စောဲတုဲ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ခိုၚ်ၚ်ကၠိုက်က် မဒှ်ဒတုဲမွဲဂှ် ကေတ်ဂွံမာန်ရ။
ပွမဗ္ကပ်ဗဗေၚ် ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ပွမကၟာတ်ကမၠောန်တံဂှ် ယဝ်ခါရ နဲသှ်သောၚ်ပရေၚ်ကယျာန်ဓဝါတ်နာနာတံ ဟွံအံၚ်ဇၞးမှ ကၠောန်သ္ပဂွံရောၚ်။
- ဇၟာပ်ကောန်ၚာ်သၟတ်တံ အခေါၚ်ကၠောန်ကမၠောန်၊ အခေါၚ်ဂွံဇူ၊ အခေါၚ်ဂွံအခိၚ်သၠး မနွံရ။40 ကောန်ၚာ်သၟတ်တံလေဝ် နနဲတုပ်ကဵုမၞိဟ်ဇၞော်တံကီဵု အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်တံ ဂွံဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်တုဲ အစဵုဒၞာတၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ထပ်ဂွံမာန်ရ။
အာယုက် ကေုာံ တၚ်ထံက်ဂလာန်ပရၚ်ထတ်ယုက် အာယုက်သၟဝ် ၁၄ သၞာံ လိၚ်နကောန်ကမၠောန်ဟွံဂွံ။41 အာယုက် ၁၄ သၞာံ ကေုာံ ဗွဲလ္တူ လိက်ထံက်ဂလာန် ပရၚ်ထတ်ယုက်ခိုဟ် ကေုာံ၊ အစောံယိုက်ဂၠၚ်တာလျိုၚ်ကမၠောန်လေဝ်နွံမ္ဂး နကဵုဥပဒေတန်ဒၟံၚ်ဂှ် သ္ကဵုကၠောန်ကမၠောန်ဂွံရ။42 အာယုက် ၁၄ သၞာံ (ဟွံသေၚ်) ၁၅ သၞာံ မွဲတ္ၚဲ ဂၠိုၚ်နူ ၄ နာဍဳ သ္ကဵုကၠောန်ကမၠောန်ဟွံဂွံ။43 အခိၚ်ကမၠောန် သဝ်တ္ၚဲ ၆ နာဍဳကဵု နူဂယး ၆ နာဍဳဂှ် သ္ကဵုကၠောန်ဟွံဂွံ။44
အာယုက် ၁၆ သၞာံ (ဟွံသေၚ်) ၁၇ သၞာံ နကဵုလိက်ထံက်ဂလာန်ပရေၚ်ထတ်ယုက်ခိုဟ်၊ ကၠောန်ကမၠောန်မာန်ဟေၚ်သ္ကဵုကမၠောန်ပ္ဍဲရုၚ်စက် နနဲတုပ်ကဵု မၞိဟ်ဇၞော်တံ မာန်ရ။45 သာ်ဝွံဟွံမွဲမ္ဂး ဥပဒေမပ္ညုၚ်လဝ်ကဵုသွက် သၟတ် သၟဝ်အာယုက် ၁၆ သၞာံတံဂှ် လုပ်အဝေါၚ်သီုကဵု ကောန်ၚာ်တံဏံရ။46
အာယုက်သၟဝ် ၁၈ သၞာံ သ္ဂောံကၠောန်ပ္ဍဲဆေၚ်ကေုာံ ဌာနကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးကေတ်လိက်ထံက်ဂလာန်ပရေၚ်ထတ်ယုက်ခိုဟ်ရောၚ်။47 ကၠောန်ကမၠောန်ပ္ဍဲ ရုၚ်စက်မ္ဂး မဒးနွံကဵု တၞးစၟတ်သမ္တီကောန်ဍုၚ် ကေုာံ လိက်ထံက်ဂလာန်ပရေၚ်ထတ်ယုက် ခိုဟ်ဂှ်မဒးဂိုၚ်စွံလဝ်လၟိုန်ရောၚ်။48
ကမၠောန်မဒှ်အန္တရာဲလေပ် ၊ ကမၠောန်ကူလဳတံဂှ် သ္ကဵုကၠောန်ဟွံဂွံရ။49
ပ္ဍဲကဵု ကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုၚ်၊ ပ္တိတ်ရုပ်ဗီု၊ ရုပ်ဒမျိုၚ် မကဵုဖျုန်ကဵုစိုတ်ကာမ၊ ကမၠောန်ကၠောန်ပ္တိတ်ဂဥုဲၜူမာဲတံ ကေုာံ ကမၠောန် မဆေၚ်စပ်ကဵု ခတှ်တုဲ စကာနနဲအဓမ္မတံ50 နနဲသာ်ဝွံကမၠောန်စကာ ပရေံပရေံတံဂှ်51 ကုကောန်ၚာ်လဵုမှ သ္ကဵုကၠောန်ဟွံဂွံရ။
ညးဂှ်ဒှ်ဒှ် မၞိဟ်စကာကောန်ၚာ် နနဲအဓမ္မ ဂှ်တှ်ေ နဒဒှ်ညးလုတ်လောန်ဒုဟ်အမှုရာဇဝတ်ရောၚ်စၟတ်တၚ်ရ။52
ကုကောန်ၚာ်မကၠောန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞာဲကမၠောန်အန္တရာဲနွံတံဂှ် မဒးကဵု အစဵုဒၞာ အမၚ်မွဲ ရောၚ်။53
ကော်စကာကောန်ၚာ် သ္ဂောံကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲဂကောံရပ်လွဟ်တံ ဟွံဂွံရ။54 ကုမၞိဟ် အာယုက်သၟဝ် ၁၈ သၞာံတံဂှ်လေဝ် လ္ပကဵုအာ ယိုက်ဂၠေၚ်ကာပၞာန်ဒၞာဲ ပေါဲဗ္တိုတ်က္တဵုဒှ် သ္ကာတ်တ် ဂှ်ညိ။55
စကာကောန်ၚာ်တံ ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲ ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်ဂီုကၠီု၊ ပရေၚ်စရိုတ်ဒ္ဂေတ်တံ56 လီု မပ္တံကဵု ဒၞာဲဝေၚ်ပး၊ ဒၞာဲသွံအရက်တံ57 ဂှ် ညိမှသ္ကဵုကၠောန်ဟွံဂွံ။
မ္ၚးနူ ဖျေံဒဏ်ထံၚ်ကမၠောန်ဇြိုၚ်ၚ် နဒဒှ်ဒုဟ်ဒဏ်ရာဇဝတ်ကုမၞိဟ် အာယုက် ၁၈ သၞာံ ကဵု ဗွဲလ္တူ တံ ကေုာံ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပၟိက်ဇၞော်က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်တံမ္ဂး ပွမစကာနနဲအဓမ္မ တံဂှ် ဆေဝ်တာလဝ်ရ။58, 59
ပွမစကာနနဲ အဓမ္မတံဂှ် တေၚ်ကဵု သၞာဲဒဴဆက်ဆောံ ဂကောံသၟာကမၠောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်ဗဟဵု (ILO) ဂွံဒၟံၚ်ရ။ နကဵုမၞိဟ်ဒးဒုၚ်ဂိဆောံဂှ် ဟွံဒးဖေက် ပွမဒးဒုၚ်ကလေၚ်စောဲအမှု၊ ဒးဒုၚ်ကဵုဒဒိုက်၊ ဒးဒုၚ်ပၠန်နနဲမွဲမွဲ ဂှ် တုဲကဵုလဝ်အခေါၚ်အာတ် သြန်လေဲမွဲမွဲ မနွံရ။
နနဲလဵုဒှ်ဒှ် ပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ်ဝွံ ဟွံလုပ်သၞောဝ်ရ၊၊ သွံရာန် ညးဗြဴကေုာံ ကောန်ၚာ်(သၟဝ် အာယုက် ၁၆ သၞာံ) တံ မ္ဂး ဒဏ်ထံၚ်သ္ကာတ်မြဟ် (နူကဵု ၁၀ သၞာံ စဵုကဵု မွဲအာယုက်) ဒးဒုၚ်ဖျေံမာန်ရ။60
စၟတ်အမှု ပရေၚ်သွံရာန်မၞိဟ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ် တှ်ေ နာဲဗ္စာ မဒးစဵုဒၞာပၞုက်လဝ်ကဵု တၚ်ဂၞၚ်ပူဂဵု ညးဒးဒုၚ်သွံရာန်ဂှ် ရောၚ်။ ဗွဲတၟေၚ် ညးဗြဴ ကေုာံ ကောန်ၚာ်သၟဝ်အာယုက် ၁၈ သၞာံ တံတှ်ေ ကၟာတ်တြၚ်တုဲ စၟတ်အမှုဒှ်ဒှ်၊ ကုညးတၞဟ် ညးဟွံဆေၚ်စပ်ကဵု အမှုတံ ဂှ် ဟွံကဵုအခေါၚ်ဗဵု တၞးလိက်ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲရုၚ်တံဂှ် ကၠောန်သ္ပမာန်ရ။ ကၠာဂွိုအ်လလောၚ်တြး ကုညးဂမၠိုၚ်တၚ်နၚ် မဆေၚ်စပ်ကဵုအမှုတံဂှ်တှ်ေ သ္ကဵုအာတ် လိက်အမိၚ်ကဵုအခေါၚ်ဗဗွဲသၞောဝ် နူညးတာလျိုၚ်တံ မပါလုပ်ရ။61
မၞိဟ်ဒးဒုၚ်သွံရာန်ဂှ် စောဲအမှုကု မၞိဟ်လုတ်လောန် နကဵု အမှုရာဇဝတ် သၟးဟွံက နကဵုအမှုဓမ္မဝတ်လေဝ် ဂွံဒၟံၚ်တုဲ အထံက်အပၚ် မၞုံပၟိက် ဗီုကဵု ဒၞာဲမံၚ် မွဲချိုန်ခဏ၊ အမၚ်မွဲအရံၚ်အစံၚ်ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံ အထံက်အပၚ် ပရေၚ်မၞိဟ်တၞဟ်ဟ်တံဂှ် လေဝ် ကေတ်ဂွံမာန်ရ။62
နကဵုဥပဒေ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဝွံ ၊ တၠကမၠောန်တံဂှ် ပါ်ပါဲလ္တူဂကူ၊ ဇာတိ၊ ဘာသာရှ်ေသှ်ေ၊ ပွမပါ်ပါဲဆက်ဆောံနလိၚ်တၞဟ်ခြာ၊ ပွမဟွံကဵုအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်တံ ကၠောန်ဟွံဂွံရ။63
ညးဗြဴတံဝွံအခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်အရာကေုာံ၊ သြန်ဂိတုတုပ်ကဵုညးတြုံတံမၞုံရ။64 ဇၟာပ်သၟာကမၠောန်တံ သြန်ခရိတ် အောန်အိုတ်ဂှ် ညးတြုံညးဗြဴ လိၚ်တၞဟ်ခြာ ဟွံရုဲ အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်နွံရ။65
ဇၟာပ်ကောန်ဍုၚ်တံ မဒးဂွံအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်ကၟိတ် ကေုာံ ဒၞာဲကမၠောန်ရောၚ်။66 ပ္ဍဲဂှ်တှ်ေ ပွမဗဒှ်ကဵုအခေါၚ်အရာကမၠောန် ပ္ဍဲဒၞာဲကမၠောန်၊ ပ္ဍဲဌာန ကေုာံ ပွမဝေၚ်ပါဲပရေၚ်ပါ်ပါဲဆက်ဆောံ ပ္ဍဲကဵုတန်ဗ္တောန်ပကတ်ပကေၚ်တံဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရ။67
- Workmen’s Compensation Act (1923) (amended 2005)
- ဥပဒေဖဍိုက်ဗပေၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် ၂၀၁၂
- ဥပဒေ သြန်ခရိတ်အောန်အိုတ် ၂၀၁၃
- ဥပဒေ ပရေၚ်ကဵုသြန်ခရိတ် ၂၀၁၆
- ဥပဒေ ဖောအ်ဗြေဝ်တဴတက် ပရေၚ်ကမၠောန် ကေုာံ ပရေၚ်စိုန်သ္ကီု ၂၀၁၃
- အာတ်ဥပဒေ ရုၚ်ကမၠောန် ဂမၠိုၚ် ၁၉၅၁ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၂၀၁၆)(၂၀၁၆ ပြင်ဆင်ချက်)
- အာတ်ဥပဒေ တ္ၚဲကၟာတ် ကမၠောန် ကေုာံ တ္ၚဲကေတ်အခေါၚ်ဇူ ၁၉၅၁ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၂၀၁၄) (၂၀၁၄ ပြင်ဆင်ချက်)
- အာတ်ဥပဒေ ဆေၚ်ဖျာ ကေုာံ ဌာနကမၠောန် ဂမၠိုၚ် ၂၀၁၆ ၝောံပိုဒ် ၁၁(က)။(က)။
- ဥပဒေ သှ်သောၚ် ပရေၚ်ကယျာန်ဓဝါတ် စပ်ကဵု ပရူပရာ သၟာကမၠောန် ၂၀၁၂ (တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ၂၀၁၄)(၂၀၁၄ ပြင်ဆင်ချက်)
- ဥပဒေပလီုသရိုဟ်ပွမကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် ၂၀၀၅