အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး စာချုပ်များနှင့် နောက်ဆက်တွဲ စာချုပ်များ

မၞိဟ်ဗၠာဲသၟိၚ်တအ် ရပ်စပ်ဂွံလဝ်ဂှ် ဒးဏာဗစိုပ်ကဵုဂတမုက်နာဲဗ္စာကၠာရောၚ်တုဲ ကဵုအခေါၚ်ရပ်ထိၚ် ထေက် ဟွံထေက် မ္ဒးပၚ်မှိၚ်ရောၚ်။ ဟွံဂွံအခေါၚ်နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်မွဲသာ် ထိၚ်ရပ်လဝ်ညးဒးဒုၚ်စောဲအမှုမွဲမွဲ ၜက်နူပွိုၚ် ၂၄ နာဍဳဟွံဂွံရောၚ်။ တန်တဴကဵုအကာဲအရာတုဲ နူကဵုဗၠာဲသၟိၚ်တအ် သွက်ဂွံဒးဆက်ဂၠိုက်ဂၠာဲတဴစပ်ကဵုအမှုဂှ်နွံမ္ဂး နူပွိုၚ်အကြာ ၁၅ တ္ၚဲ ဒဵုစိ်ုပ် ၃၀ တ္ၚဲဂှ် နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ် ဖျေံအမိၚ်ကဵုအခေါၚ်ရပ်ထိၚ် ညးဒးဒုၚ်စောဲအမှုဂှ်မာန်ရ။ ကျောဝ်ရံၚ် ဒၞဲါပွမရပ်ထိၚ်ဒဝ်တေံညိ။

ပရူရပ်ထိၚ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

သက်သဳနမတ်၊ သက်သဳကပေါတ် လ္တူညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တအ်ဂှ် နူကဵုညးလျိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (နူကဵုညးဗက်ဂဗုတ်) ဒးပ္တိုန်ထ္ၜးစောတ်စောဲရောၚ်။ နကဵုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တအ်လေဝ် လ္တူတၚ်နၚ်သက်သဳ ညးစောဲဂဗုတ်တအ် ပ္တိုန်ထ္ၜးနၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် သၟာန်က္လးဟီုဂး၊ ဒစဵုဒစးမာန်ရောၚ်။ မိက်ဂွံတီချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မ္ဂး ကျောဝ်ရံၚ်ဒၞဲါ ပွမစၟဳစၟတ်ဂဗုတ် ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်တေံညိ။

ပရူဒုၚ်ကေတ်လျိုၚ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

ပ္ဍဲကဵုအမှုဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဗလးတဴ နကဵုတၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်အဝံၚ်မွဲမွဲသာ်မာန် လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲအမှုတအ် အာတ်မိက်ပ္တိုန်ကဵုနာဲဗ္စာ ဂ္ဇံရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂမၠိုၚ်မာန်ရောၚ်။

ပရူပ္တိုန်အမှု ဗ္စိုပ်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

ကိုပ်ကၠာနူဟွံဂွံပ္တိုန်အမှုကဵုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဏီဂှ် နူကဵုနာဲဗ္စာရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ် ဒးကဵုပ္တိုန်ထ္ၜးတၚ်နၚ်အမှု သီုၜါလ္ပာ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုဒၞဲါဏံဝွံ လ္ပာ်ညးစောဲဂဗုတ်ဂှ် ပ္တိုန်အမှုထေက်ကီု၊ လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ် ပ္တိုန်အမှုဟွံထေက်ကီု သာ်ဏံ ဟီုဂးကၠုၚ်ရောၚ်။ နူဂှ်မွဲအဆံၚ် သွက်ဂွံစောဲပ္တိုန်အမှုကုညးမွဲလ္ပာ်တေံဂှ် လ္ပာ်ညးစောဲဂဗုတ်တအ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်တၚ်နၚ်သက်သဳဍိုက်ပေၚ် ဟွံဍိုက်ပေၚ် နူကဵုနာဲဗ္စာကဵုသ္ဂုတ်သွာရောၚ်။ နူကဵုနာဲဗ္စာ ယဝ်ရပ္တိုန်အမှုဏောၚ် ဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး လ္တူတၚ်နၚ်အမှုမပ္တိုန်လဝ်တအ်ဂှ် ဒုၚ်ကံပါၚ်ဟာ ဟွံသေၚ် တးပဲါဟာ သာ်ဏံ သၟာန်က္လးတဴလ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ်ရောၚ်။

ပရူပ္တိုန်အမှု ဗ္စိုပ်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

ပွမကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်ဂမျိုၚ်ဟီုဂှ် ကြဴနူကဵုနာဲဗ္စာတအ် စၟဳစၟတ်ညးဝေၚ်အမှုၜါလ္ပာ်ဂမၠိုၚ်တုဲ တၚ်နၚ်သက်သဳ၊ ကပေါတ်သ္ဂောံစောဲစပ်ကဵုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ် ဟွံခိုၚ်ကၠိုက်ဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး လ္တညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ် နကဵုနာဲ ဖျေံအမိၚ် ဗ္စာကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်မာန်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် အခိၚ်ကာလမွဲတ္ၚဲ သက်သဳ၊ ကပေါတ် ဆက်စပ်ကဵုအမှုဒးဒုၚ်စောဲလဝ်တအ်ဂှ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ထ္ၜးမာန်ကၠုၚ်မ္ဂး က္လေၚ်စောဲဂဗုတ် ဝေၚ်အမှုဂွံမာန်ပၠန်ရောၚ်။

ပရူဂၠိုက်ဂၠါဲဗက်ရပ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

ပ္တိုန်အမှုတုဲဒှ်မ္ဂး မိက်ဂွံကဵုဆက်စၟဳစၟတ်ဒၟံၚ်သက်သဳ လ္ပာ်ညးစောဲဂဗုတ်တအ်ဏီဟာ သာ်ဏီ နူကဵုနာဲဗ္စာ သၟာန်တဴဂလာန် ကုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ်ဗွဲကိုပ်ကၠာရောၚ်။ နူဂှ်မွဲအဆံၚ် သွက်ဂွံက္လေၚ်ခၠေဝ်သှ်တဴ နကဵုသက်သဳနမတ်၊ သက်သဳကပေါတ်တအ်ဂှ် လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ် ပ္တိုန်ထ္ၜးမာန်ရ။ အလဵုဇကုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ်လေဝ် က္တဵုတိတ်ဟီုမာန်ရ။ တၚ်နၚ်ချိုတ်ပၠိုတ်ဂှ် ကျောဝ်ဗဵုရံၚ်ဒၞဲါ ပွမစၟဳစၟတ်ဂဗုတ် ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ညိ။

ပရူအခေါၚ်ဒုၚ်ခၠေဝ်သှ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

အဃောစၟတ်အမှု ပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်ဂှ် ဒဵုကဵုဂွိုအ်ပ္တိုန်ဂလာန်စိုပ်ဒတုဲဏီ နကဵုညးဒုၚ်စောဲ အခေါၚ်ပ္တိုန်တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် မၞုံရ။ နကဵုညးဒုၚ်စောဲစပ်ဂှ် ပ္ဍဲသ္ဂုတ်သွာတ်နာဲဗ္စာနူရုၚ်ဂဗုတ်ဝါဒိဂှ် တၚ်ဖျေံသ္ဂုတ် မဆေၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်လၟေတ်ဥပဒေတံ ဗၠေတ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်ခယျတှ်ေ ပ္တိုန်ဂလာန်ကု ရုၚ်လ္တူတေံ မမာန်ရ။ နူကဵုရုၚ်ဂဗုတ်ပွိုၚ်ဍုၚ် မဒးပ္တိုန်ဗစိုပ်တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် ကုရုၚ်ဂဗုတ်ခရိုန်တေံ ပ္ဍဲပွိုၚ် ၃၀တ္ၚဲရ။

သ္ဂောံလ္ၚတ်ပရေၚ်ပၠုပ်ပ္တိုန်တၚ်ပလေဝ်ပလေတ် | သ္ဂောံကေတ်အရီုအဗၚ်

ကိုပ်ကၠာနူနာဲဗ္စာ ဟွံဂွံဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်အမှုကၞောတ်အထောတ်ဏီဂှ် နူကဵုညးစောဲဂဗုတ် ကေုာံ ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တအ် ဒးကဵုတၚ်ပ္တိုန်ထ္ၜးကၞောတ်အထောတ်သီုၜါလ္ပာ်ရောၚ်။ တၚ်ပ္တိုန်ထ္ၜးကၞောတ်အထောတ်ဝွံ ဟီုကေတ်ကဵုပါၚ်ကီုဒှ် ချူကေတ်နကဵုလိက်ကီုဒှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးမာန်ရောၚ်။

ပရူပ္တိုန်အမှု ဗ္စိုပ်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

ပွမကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်လၟိုန်ဟီုဂှ် ကြဴနူကဵုနာဲဗ္စာတအ် စၟဳစၟတ်တၚ်နၚ်ကပေါတ်၊ သက်သဳဆေၚ်ကဵုညးဝေၚ်အမှုသီုၜါလ္ပာ်တအ်ပၠောန်ပ္တိုန်နၚ်လဝ်ကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ် တုဲဒှ်အာအိုတ်မ္ဂး လ္တူကိစ္စဒးဒုၚ်စောဲလဝ်အမှုဂှ် ဒုဟ်ဟွံမွဲကီု လ္တူဒုဟ်တအ်ဂှ်လေဝ် လုတ်လောန်လဝ်ဟွံမွဲကီု၊ သက်သဳလေဝ် ပ္တိုန်ထ္ၜးပေၚ်ၚ်ဟွံမာန်ကီုမ္ဂး ကုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်ဂှ် နူကဵုနာဲဗ္စာဖျေံအမိၚ်ကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်လၟိုန်မာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်နူဂွံအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်လၟိုန်သာ်ဂှ်တုဲ ဆက်စပ်ကဵုအမှုဝွံတုဲမ္ဂး အကာဲအရာလဵုမွဲလေဝ် ထပ်ဝေၚ်စောဲအမှုပၠန်ဟွံဂွံရ။

ပရူပ္တိုန်အမှု ဗ္စိုပ်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

တန်တဴကဵုလ္တူတၚ်နၚ်အမှုဂဗုတ်၊ အၚ်္ဂလက်သဏ်ဒုဟ်ၝောံပိုဒ် လ္ပာ်ညးစောဲဂဗုတ်တအ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ထ္ၜးသက်သဳမာန်၊ ဟွံမာန်ဂှ်တုဲ နကဵုနာဲဗ္စာဂှ် ဖျေံဒုဟ်ဒဏ် (ဟွံသေၚ်) ကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်လၟိုန် သွက်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တအ်မာန်ရောၚ်။ ယဝ်ဒးဖျေံဒုဟ် ကုညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်မ္ဂး အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ဖျေံအာဒုဟ်ဒဏ်ဂမၠိုၚ်ရောၚ်။

ပရူတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် လ္ၚတ်ညိ

လ္တူမကၠောန်သ္ပလဝ်ပရေၚ်ကုတ်သၞောဝ်ဒဏ်သၞောဝ်ကီု၊ ပရေၚ်မဖျေံလဝ်ဒုဟ်ဒဏ်ဂမၠိုၚ်ကီု သွက်ဂွံက္လေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵုမွဲဝါပၠန်မာန် လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ် အခေါၚ်အာတ်မိက်ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵု ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အဆံၚ်လ္တူဂမၠိုၚ်နွံရောၚ်။ သာ်ဂှ်ကီု ကိစ္စဖျေံအမိၚ်ကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်လၟိုန်ကီု၊ လ္တူမဖျေံလဝ်ဒုဟ်ဒဏ်တအ်ကီု သွက်ဂွံက္လေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵုမာန် လ္ပာ်ညးစောဲဂဗုတ်တအ်လေဝ် အခေါၚ်အာတ်မိက်ပ္တိုန်နွံကီုရောၚ်။

ပရူအာတ်ဂရၚ်ပ္တီဂှ် လ္ၚတ်ညိ

Either police or military members conduct arrests without warrant. In most cases, arrestees are taken into military custody and undergo interrogation which often takes for several days and weeks. During the interrogation, lawyers or family members of family do not have access to them.
Afterwards, the arrestees are handed over to the police which develops the FIR (first information report). During the investigation, in many cases, police detain them with court order. Although the accused has the right to bail under the law, it is quite rare that the accused are bailed since the coup.
Then, they were transferred to prisons where they are detained and face trials in prison courts. At this stage, the accused have access to legal counsel.

Although the accused is entitled to cross-examine witnesses and challenge evidence. There is no healthy environment for lawyers who try to challenge or cross-examine. Lawyers are subjected to threats and harassments by judges or security officials at the courthouse.

Regardless of the argument or evidence, in most cases, the judge, believed to be under pressure, prosecutes the accused.

Lawyers and accused often present witness and evidence only to take the benefit of meeting with family members (they are not allowed to meet with accused who are detained in prisons apart from these occasions).

The accused hardly files a motion to a higher court in practice. Application of writs has also been suspended since the coup last year.

Regardless of proper evidence, almost in all cases, the judges will convict the accused and sentenced to prison terms.

Many accused have lost faith in the appeal process as they do not believe in the justice system under the military rule. Thus, many accused are not interested in the appeal process at all.

Without court order, those arrested in the areas under martial law are typically taken into military custody and held in undisclosed locations. In some cases, accused persons are held in police station. Once detainees are transferred to the prison system, they are often not able to meet or communicate with family or legal counsel in these types of cases.

Persons convicted in a military tribunal may face life imprisonment or the death penalty.
The death sentence can only be issued with the approval of the SAC Chairman
Hard labour for unlimited years, only with the approval of the Commander.
Maximum sentence of the prescribed offense

The decisions of these tribunals are final. Even though the decision of these tribunals cannot be appealed to court, it can be submitted to SAC Commander in Chief or Local Command for revision.

The Commander in Chief or the applicable Commander are vested with the power to abolishing a decision in a case, increasing or commuting a sentence, or changing a sentence to another lesser one. They may also exert the authority to affirm a military tribunal conviction.

Application

Application must be made within 15 days from the day of a final judgement, applications can be made to the Chairperson of SAC, in case of death penalty.
Application must be made within 15 days from the day of a final judgment, applications can be made to the respective Command, in case of other sentences.